Сүгүрүйэбин сүдү ааккар…

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Илиибэр “Иван Николаевич Жирков” диэн кинигэни туттум… Мин маҥнайгы кылаастан саҕалаан И.Н.Жирков аатынан Дүпсүн орто оскуолатыгар үөрэнэн, быйыл бүтэрээри сылдьабын. Иван Николаевич Жирков быйыл төрөөбүтэ 115 сылын туолла. Кини туһунан өссө чугастык, элбэҕи билээри бу дьоҕус кинигэни ыллым. Биир дойдулааҕым буоларынан, кэрэхсээн, биир тыынынан ааҕа охсон кэбистим.

Кыра кылаастарга үөрэнэр эрдэхпинэ, оскуолам кини аатын сүгэрин билэрим. Онтон кэлин, улаатан баран «тоҕо кини аатын биһиги оскуолабытыгар иҥэрбиттэрэ буолуой? Кини кимий, туох киһиний? —диэн интэриэһиргээбитим. Дьэ, ааҕан баран, элбэҕи биллим. Мин биир дойдулааҕым, улахан олоҕу олорбут, норуотун туһугар элбэҕи оҥорбут сүдү киһи эбит…

Олох кыра эрдэҕиттэн барыга бары дьоҕурдаах, элбэҕи ааҕан билэ-көрө сатыыр эбит. Туохха барытыгар эппиэтинэстээх, мөкү быһыыны оҥорору төрдүттэн сөбүлээбэт, тэрийэр-түмэр дьоҕурдаах. Хомсомуолга, баартыйа кэккэтигэр киирбит. Дьокуускай куоракка педагогическай училищеҕа саха норуотун чаҕылхай эдэр дьонун, суруйааччылар Николай Мординовы – Амма Аччыгыйын,  Николай Заболоцкайы кытта бииргэ үөрэммит. Сөхпүтүм диэн – баара-суоҕа 24 саастааҕар бүтүн Саха сирин салайар үөрэх наркомунан (билиҥҥинэн үөрэх миниистиринэн) үлэлээбит. 1931-1937 сылларга, үөрэх наркомунан үлэлиир кэмигэр, Иван Николаевич Жирков өрөспүүбүлүкэ уопсастыбаннай, бэлитиичэскэй олоҕор киэҥник кыттыһан элбэҕи оҥорбут. Архыыпка харалла сытар докумуоннарга кини 1933 с. «Задачи культурного строительства и строительства якутского языка» диэн тиэмэҕэ тыл этиитин былаана баар эбит. Онно маннык боппуруостары көтөҕүөм диэн бэлиэтэммит: саха тылын судаарыстыбаннай тыл оҥорорго; оскуолаларга төрөөбүт тылынан үөрэтии; национальнай бэчээти сайыннарыы. Ити соруктар билигин даҕаны суолталарын сүтэрэ иликтэр буолбат дуо? Саха тыла сайдар инники суолларын тобулбута мантан да көстөр.  И.Н.Жирков үлэтин хайысхатынан саха норуотун култуурата, билиитэ-көрүүтэ сайдыытын саамай кэскиллээх боппуруостарынан дьарыктаммыт, араас хамыыһыйалары салайбыт. Баартыйа обкуомун бюротун 28.08.1935 с. уурааҕынан, 12 киһилээх саха тылын саҥа алпаабытын бэлэмниир кэмитиэт тэриллибит. Кэмитиэт бэрэссэдээтэлинэн үөрэх наркома И.Н.Жирков бигэргэтиллибит. Бу уустук уонна эппиэтгээх сорудах кэмигэр толоруллубут, саҥа алпаабыкка киирии сүрдээх тэрээһиннээхтик барбыт. Иван Николаевич Жиркову дэгиттэр билиилээҕин, тэрийэр дьоҕурдааҕын иһин Платон Алексеевич Ойуунускай үрдүктүк сыаналыыр эбит.

Хомойбутум диэн, Иван Николаевич Жирков баара-суоҕа 31 сааһыгар сылдьан 1938 с. тохсунньу 27 күнүгэр ааспат-арахпат сэллик ыарыыттан сырдык тыына быстыбыт… Арай, уһуннук олорбута буоллар төһөлөөх элбэҕи оҥоруохтаах хаарыан эдэр киһи эрдэ олохтон барбыт… Сахатын норуотун туһугар элбэҕи да оҥоруохтаах эбит…

Ити курдук кылгас эрээри, чаҕылхай сүдү олоҕу олорон ааспыт эбит эдэркээн Ваня Жирков, оччотооҕу  чаҕылхай эдэр ыччат, нарком Иван Николаевич Жирков. Ол уустук киириилээх-тахсыылаах кэмҥэ, саҥа уопсастыбаннай тутул туругурарын туһугар кэскиллээхтик, суолун-ииһин саха норуотун устуоруйатыгар хаалларар курдук үлэлээн-хамсаан ааспыта…

Мин киэн туттабын биир дойдулаахпынан, Сахатын сирэ сайдарын туһугар үгүс үлэни оҥорбут И.Н.Жирков  сүдү аатынан!

И.Н.Жирков аатынан Дүпсүн орто оскуолатын быйыл бүтэрбит Инна АЛЕКСЕЕВА.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0