Национальнай бырайыактар олоххо киириилэрин хонтуруоллааһын кытаатыа
Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Владимир Путин 204 №-дээх “ыам ыйынааҕы” саҥа ыйааҕар этиллибит национальнай бырайыактары олоххо киллэриигэ үбү ороскуоттааһыны олус кытаанахтык хонтуруоллуохтара, диэн өрөспүүбүлүкэ баһылыга Айсен Николаев “Якутия24” телеханаалга биэрбит интервьютугар эттэ.
“Саха сирин быраабы араҥаччылыыр уорганнара национальнай бырайыактарга бэриллэр үбү ороскуоттааһыны хонтуруоллааһыҥҥа болҕомтолоохтук уонна сиһилии сыһыаннаһыахтаахтар. Урут өрөспүүбүлүкэҕэ бэдэрээтчиттэр үлэлэри толорууну көтүмэхтик ыыппыт түгэннэрэ баара. Маннык көстүүлэри хара ааныттан туоратыахпыт. Үп барыта Саха сирин олохтоохторун тупсаҕай олохторугар-дьаһахтарыгар туһаныллыаҕа”, — диэтэ Айсен Николаев.
Ил Дархан регион аан бастаан үбүлээһин өттүгэр федеральнай былаас өттүттэн күүстээх өйөбүлү ылбытын бэлиэтээтэ. Холобур, 2012 сылтан 2018 сылга диэри саахалланар туруктаах олорор дьиэ фондатыттан дьону көһөрүү бастакы түһүмэҕэр Саха сирэ федеральнай бүддьүөттэн 14 млрд солкуобайы ылбыта. Маны сэргэ саҥа бырагыраамаҕа (“Дьиэ-уот уонна куорат эйгэтэ” национальнай бырайыак “Дьон олороругар табыгаһа суох дьиэ-уот фондатын бигэтик аччатыыны хааччыйыы” регионнааҕы бырайыак) 2019 сылтан 2024 сылга диэри өрөспүүбүлүкэҕэ 60 млрд солкуобайтан тахса солкуобай көрүлүннэ. 900 тыһ. кв м тахса саахалланар туруктаах дьиэни-уоту көтүрэр сорук турар.
Айсен Николаев этэринэн, национальнай бырайыактары ситиһиилээхтик олоххо киллэрии былаас уорганнарын үлэтин хаачыстыбатыттан быһаччы тутулуктаах.
Санатан эттэххэ, “Владимир Путин “ыам ыйынааҕы” ыйааҕар 2024 сылга аан дойду экэниэмикэтигэр биэс бастыҥ иһигэр киирэр соругу туруоран, дьадайыыны икки төгүл аччатарга, киһи олоҕун уһунун 78 сааска диэри тиэрдэргэ уонна кэккэ социальнай-экономическай көрдөрүүлэри күүскэ тупсарарга эттэ.
Балары толорор туһугар 12 национальнай бырайыак бигэргэммитэ – “Демография”, “Доруобуйа харыстабыла”, “Үөрэхтээһин”, “Дьиэ-уот уонна куорат эйгэтэ”, “Экология”, “Куттала суох уонна хаачыстыбалаах суоллар”, “Үлэ оҥорон таһаарыыта уонна үлэлээх буолууну өйөөһүн”, “Наука”, “Цифровой экэниэмикэ”, “Култуура”, “Дьоҕус биисинэс”, “Норуоттар икки ардыларынааҕы кэпэрээссийэ уонна экспорт”.
Николаев санаатынан, өрөспүүбүлүкэҕэ дьон олоҕун уһунун үрдэтиигэ “Доруобуйа харыстабыла” уонна” Куттала суох уонна хаачыстыбалаах массыына суоллара” национальнай бырайыактары олоххо киллэрии төһүү буолуоҕа. Искэн ыарыытыттан уонна суол-иис саахалыгар түбэһииттэн өлүү саамай тэнийбитинэн биллэр. Билигин Саха сиригэр киһи орто сааһа 71 саастан тахса, оттон Арассыыйаҕа – 73 саас кэриҥэ.
Ил Дархан эппитин курдук, быйыл региоҥҥа Саха сирин судаарыстыбаннай бүддьүөтүн суотугар Онкологическай диспансеры тутуу саҕаланыахтаах. 2020-2021 сылларга федеральнай үп суотугар салгыы тутуллуоҕа. 2022 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ аан дойду ирдэбиллэригэр толору эппиэттиир аныгы онкологическай диспансер үлэҕэ киирэрэ былааннанар.
Национальнай бырайыак чэрчитинэн Саха сирин массыына суолларынан 2024 сылга диэри тыһыынчаттан тахса килэмиэтир регионнааҕы уонна Дьокуускай куоракка икки сүүс килэмиэтир суол өрөмүөннэниэхтээх. Урут өрөспүүбүлүкэҕэ 20-30 км регионнааҕы суол өрөмүөннэнэр этэ. Кэнники алта сылга Дьокуускайга 85 км суол өрөмүөннэннэ.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата.