Өртөөһүн көҥүллэнэрин ситиһиэххэ!

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Мэҥэ Хаҥалас улууһун биллэр уопсастыбанньыга, үлэ уонна ойуур хаһаайыстыбатын бэтэрээнэ, «Билии» уопсастыба бочуоттаах чилиэнэ, олох араас өрүттэрин дириҥэтэн көрөр дьоҕурдаах Александр Петрович Захаров өртөөһүн олоххо суолтатын туһунан бэйэтин санаатын этэр.

Ыарахан барыбытын сомоҕолоото

Быйыл иккис сайынын өрөспүүбүлүкэбит үрдүнэн уот кураан сатыылаан, ойуур улахан баһаардара тураннар, олус ыарахан кэми туораатыбыт. Уопсайа, 500-тэн тахса ойуур баһаардара туран 7-8 мөлүйүөн гектардаах тыа сирэ, ойуура умайда диэн чуолкайдыыллар. Икки ый курдук ыыс-быдаан буруоҕа олордубут, ол түмүгэр доруобуйабытыгар төһөлөөх охсууну ылбыппыт буолуой? Биһиги ити буруобут Сибиир куораттарыгар, Аляскаҕа, Хотугу полюска кытары тиийбитэ иһиллэр.

Үс ый устата баһаары утары охсуһа сырыттыбыт, үлэ бөҕөтө атахтанна, от оттооһуна бытаарда. Бэс Күөлүгэр элбэх дьиэ, тутуу, тиэхиньикэ умайда, сүөһү, сылгы өллө, Чурапчы улууһугар уоту умулларса сылдьан, биир доброволец уокка былдьанна. Элбэх ороскуотунан, федеральнай киин быһаарыылаах көмөтүнэн баһаардарбытын күһүөрү саба баттаатыбыт. Бу баһаардары умуруорарга биһиги дьоммут, олохтоохтор ыарахан кэмҥэ биир сомоҕо буоларбытын, бэйэ-бэйэҕэ көмөлөһөр үгэспитин илдьэ сылдьарбытын бүтүн Арассыыйа иннигэр көрдөрдүбүт. Баһаардары умуруорарга тыһыынчанан доброволец, волонтердар үлэлээтилэр, үп-харчы, таҥас-сап, ас-үөл, туттар тэрил бөҕөтө хомулунна. Уот умулларыытыгар сылдьыбыт дьон «адьас сэриигэ киирэн эрэр курдук сырыттыбыт» дэһэллэр.

Туох барыта куһаҕаннаах да, үчүгэйдээх да дииргэ дылы, сайын устата Сахабыт сирэ, умайар баһаардар, өрөспүүбүлүкэбит проблемалара дойду салалтатын болҕомтотугар сырыттылар, сонуннары тарҕатар, көрдөрөр‒иһитиннэрэр эйгэ тэрилтэлэрин болҕомтолоруттан тахсыбатылар, аан дойду кытта Сибиир, Саха сирин туһунан биллэ.

Бу уустук кэмҥэ Ил Дархан Айсен Николаев дьонун-сэргэтин сомоҕолоото. Кини федеральнай киин салайааччыларын, Бэрэсидьиэн Владимир Путины кытары ылыннарыылаахтык кэпсэтэн хаһан да буолбатах көмөнү ыллыбыт, өссө да ылыахпыт турдаҕа. Ити курдук, уоту утары сорунуулаахтык охсуспатахпыт итиэннэ федеральнай киинтэн дьоһуннаахай көмөнү ылбатахпыт буоллар, өссө хас бөһүөлэк умайыа этэй, төһөлөөх хоромньу тахсыа этэй?!
Дьэ, инникитин хайдах буолабыт?

Кэнники кэмҥэ планета үрдүнэн сылыйыы баран, учуонайдар этэллэринэн, Сир үрдүнэн элбэх сыллаах кураан күн-дьыл сатыылыыр кэрдиис кэмэ кэлэн, эһиил да эмиэ кураан турара буолуо диэн сэрэйиэххэ сөп. Онон, тыа баһаардарын утары охсуһууга дойду үрдүнэн, биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр хамсатыылаах дьаһаллар олохтоноллоро эрэйиллэр. Ил Дархаммыт кэккэ дьаһаллары туруорсарын, ол этиилэр дойдубут Президенэ Владимир Путин өйүүрүн үөрэ истэбит-көрөбүт. Ол курдук, хас да эрэгийиэҥҥэ, ол иһигэр, Саха сиригэр, ойуур баһаардарын утары охсуһуу кииннэрин олохтооһун, ол кииннэргэ дьону, тиэхиньикэни аттаран туруоран, баһаарынай ВЕ-200 сөмөлүөттэринэн, бөртөлүөттэринэн хааччыйан, ону ааһан, быйыл олус наадалааҕын көрдөрбүт ардаҕы түһэрэр «Циклон» установкалаах сөмөлүөтү сыһыаран тэрийэр былаан баара биһигини үөрдэр.

Cэбиэскэй кэмҥэ сайын кураан буоллаҕына, “Ан-2” сөмөлүөттэр өрүү көтөллөрө, кыра да умайыыны буллахтарына, ордук алларанан сылдьар суол суох сирдэригэр, парашютистары түһэрэн уоту саба баттыыллара. Улаатаары гыннаҕына, ойуур хаһаайыстыбаларыгар, нэһилиэктэр сэбиэттэригэр суһаллык биллэриии ыытан, уоту кэмигэр умуорар кыаҕы үөскэтэллэрэ. Ол да иһин, оннук үлүгэр улахан тыа баһаардара тахсыбат этилэр. Кэнники сылларга ойуур хаһаайыстыбатын ситимигэр оптимизация диэн үбү-харчыны сарбыйыы баран, бу үлэ тохтоон кэриэтэ турар, ол сыыһатын билэ-көрө олордохпут, Саха сиригэр ойууру харыстыыр үлэҕэ сылга биир гектар тыаҕа 6 солкуобай көрүллэр дииллэр!

Урут

Сэрии ыар сылларын аахсыбатахха, урукку сылларга тоҕо маннык улахан кээмэйдээх тыа баһаардара турбаттарай? Быһаччы этиэххэ наада ‒ оччолорго дьон өйө-санаата, майгыта-сигилитэ чөллөөх, бигэ этэ. Ол кэмҥэ, судаарыстыбаттан улахан көмөтө суох, дьон бэйэлэрин кыахтарынан сүөһү ииттэн, бурдук үүннэрэн, бултаан-балыктаан олорбуттара. Айылҕа туругуттан олохторо-дьаһахтара быһаччы тутулуктааҕа. Ол иһин айылҕаҕа олус харыстабыллаахтык сыһыаннаһаллара, сири-уоту аһата, алҕыы сылдьаллара, эгэ, умайа сытар уоту хаалларыахтара дуо?! Билигин ол үтүө үгэстэр умнуллан эрэллэриттэн киһи хомойор. Биллэн турар, баһаардар үксүн дьон дьалаҕайыттан, эппиэтинэс намыһаҕыттан тахсаллара мэлдьэҕэ суох.

Иккис өттүттэн, урут дьон сөптөөхтүк дьаһанан, хаһаайыннаан олорбуттара. Ол курдук, саас-күһүн мэччирэҥ сирин, ходуһалары хайаан да өртүүллэрэ. Ол түмүгэр, эһиилгитигэр от үрдүүрэ, хаачыстыбата да тупсара, мэччирэҥнэргэ, ходуһаларга, үрэхтэргэ сэтиэнэх от хаалбат этэ. Үксүн илиинэн оттуур эрдэххэ, бадарааннаах, дулҕалаах да сирдэр бүтүннүү оттоноллоро. Тыаҕа мас кэрдэр дьон мутуктарын, бөхтөрүн хомуйан чөмөхтөөн кэбиһэллэрэ, күһүн-саас уоттууллара. Ону ойуур хаһаайыстыбатын үлэһиттэрэ кыраҕытык кэтииллэрэ, ирдииллэрэ, онон, тыа ыраас турара.

Билигин

Сааскы өртөөһүнү бобоннор, сир илиинэн оттоммот буолан, төһөлөөх сир сэтиэнэххэ былдьанан, талаҕынан саба үүнэн сытарый?! Ол барыта кэбэҕэстик өрт уота турарыгар төрүөт буолар. Сэтиэнэх от умайда да, тута тыаҕа тахсар, ойуур баһаара турдаҕа ол! Ол иһин, Саха сирин олохтоохторо, тыа хаһаайыстыбатын бэтэрээннэрэ, ойуур да хаһаайыстыбатын үлэһиттэрэ сааскы уонна күһүҥҥү өртөөһүннэри төнүннэрэри туруорсубуттара ыраатта да, федеральнай сокуоннар көҥүллээбэттэр диэн этэллэр.

Мин саныахпар, федераллар биһиги Сахабыт сирин айылҕатын уратытын, биһиги норуоппут төрүт үгэстэрин учуоттаабаттар. Соҕуруу, киин сирдэргэ, истиэп, өҥ буордаах сирдэргэ от киһитээҕэр үрдүк гына олус хойуутук үүнэр. Биллэн турар, оннук сиргэ уоту ыытар сатаммат, бүттүүн умайыахтарын сөп. Оттон биһиэхэ усулуобуйа арыый атын. Саас муус устар бүтүүтүттэн, кылгас кэмҥэ, тыаҕа өссө хаар сытар кэмигэр өртүүллэрэ, онуоха анал эппиэттээх дьону аныыллара, тыа саҕатыгар, сыгынахха уот хаалбатын кэтииллэрэ. Ыкса күһүн, сэбирдэх, көмнөх түспүтүн кэннэ, тыаҕа уот барар куттала ааспыт кэмигэр өртөөһүнү өссө киэҥник ыыталлара. Ходуһалар, үрэхтэр ыраас, сэтиэнэхтэрэ, талахтара суох буоллахтарына, сайын ойуурга уот турбатын кэриэтэ буолара.

Туруорсуохха. Туруулаһыахха

Саха сиригэр хонтуруолланар сааскы-күһүҥҥү өртөөһүннэри көҥүллүүргэ өрөспүүбүлүкэ салалтата, уопсастыбаннаһа, учуонайдар федеральнай киин иннигэр күүскэ туруорсуохпутун, дакаастаһыахпытын наада. Билигин, былырыыҥҥы, быйылгы баһаардар кэннилэриттэн федеральнай киин миэстэттэн киирэр этиилэри болҕойор уонна учуоттуур буолла, ону туһаныахха, тоҕоостоох кэми мүччү тутумуохха. Ол инниттэн, Владимир Путиҥҥа, туһааннаах тэрилтэлэргэ өрөспүбүүлүкэ биллиилээх дьоно илии баттааһыннаах суругу, этиилэри бэлэмнээн киллэриэххэ наада. Ол буолуо этэ биһиги өрөспүүбүлүкэбит салалтатыгар көмөбүт.

Судаарыстыбанай Дуума, Ил Түмэн дьокутааттара ойуур баһаардарын утары охсуһар, сааскы-күһүҥҥү өртөөһүнү туруорсар этиилэри быыбардааччылар накаастарын быһыытынан киллэрэллэрин туруорсуохха. Саха сирин тыатын иэнэ дойду ойуурун 30 %-|ыгар, планета ойуурун 7 %ыгар тэҥнэһэр, углекислай гааһы киһи тыынар кислородугар уларытар Сир шарын тыҥата буолар. Дойдубут, өрөспүүбүлүкэбит салалталара хаарыан хампа күөх тыабытын бигэтик көмүскүүргэ сөптөөх дьаһаллары ылыныахтара, олохтуохтара диэн эрэнэбит. Оттон биһиги, хас биирдиибит, оҕотуттан оҕонньоругар тиийэ төрөөбүт сирбитин, тулалыыр айылҕабытын, хаарыан күөх тыабытын уоттан харыстыырга биир киһи курдук кыһаныаҕыҥ!

Түмүк

Александр Петрович Бэрэсидьиэн Владимир Путиҥҥа анаан өртөөһүнү саха омук төрүт ньыматын быһыытынан көҥүллүүр туһунан туруорсуулаах суругун бэлэмнээтэ. Сурукка өрөспүүбүлүкэбит биллэр дьоно, айылҕаҕа сыһыаннаах учуонайдар, хаһаайыстыбанньыктар, салайааччылар, дьокутааттар илии баттыыллара эрэйиллэр. Александр Захаровы кытта сибээскэ тахсан, тиэкиһин кытта билсиэххитин сөп диэн.

edersaas.ru саайтка анаан

Майаттан Аркадий Иннокентьев.

Хаартыска — kras.mk.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0