Розалия Ефимовна Колосова – Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр өр сылларга генеральнай дириэктэри солбуйааччынан үлэлээбитэ.
Розалия Ленскэй Чамчатыгар Екатерина Константиновна уонна Ефим Егорович Симоновтар дьиэ кэргэттэригэр бастакы оҕонон күн сирин көрбүтэ. Симоновтар 4 оҕоломмуттара Розалия, Радий, Оксана уонна Андрей. Бары даҕаны үөрэхтээх, улахан үлэһит, дьиэ-уот тэриммит, оҕо-уруу төрөппүт, сиэн минньигэс сытын билбит, олоххо миэстэлэрин булбут дьон.
Оскуолатааҕы кэмнэрэ
Розалия Ефимовна бэйэтэ кэпсииринэн, 1968 сыллаахха Прасковья Афанасьевна Мачаева салайааччылаах Чамча алын кылаастаах оскуолатыгар киирбитэ. Саҥа оскуола салҕыытыгар үөрэммитин, оскуола улахан киэҥ түннүктээҕин сөҕө-махтайа көрбүтүн, сөбүлээбитин өйдөөн хаалбыт. Тоҕо эрэ кыра кылаас оҕолорун кытары төрдүс кылаастар эмиэ булкаас үөрэнэллэр эбит, бука учуутал тиийбэтиттэн оннук үөрэтэллэрэ буолуо. Роза оскуолаҕа киирэ илигиттэн ааҕар, суоттуур буолан, улахан кылаас оҕолорун кытары тапсан үөрэммит, бэйэтин саастыылаахтара ааҕарга, суоттуурга саҥа үөрэнэ сатыыр кэмнэрэ эбит.
“III кылааска диэри чэрэниилэлээх бөрүөнэн суруйарбыт, онтон шариковай уруучука үөдүйбүтэ, учууталбыт Парасковья Афанасьевна кэргэнэ Дьокуускайтан дуу, Москваттан дуу аҕалбыта” – диэн Розалия Ефимовна оччотооҕу кэмҥэ үөрбүт санаатын үллэстэр.
Тэтэрээт туһунан сураспыппар маннык кэпсээтэ: «Атыыга тэтэрээт тахсыбат этэ, куораттан эрэ ыллаттараҕын, эбэтэр учуутал бэйэтэ түҥэтэрэ, бырааттарым уонна балтым иккитэ-үстэ тэтэрээппин марайдаабыттарыгар саҥа тэтэрээккэ уһуламмын, ийэбиттэн мөҕүллэн турардаахпын. Оскуолаҕа успуорт саалата суоҕа, көрүдүөргэ туран сэрээккэ оҥорорбут, араас хамсаныылаах оонньууну оонньуурбут. Үөрэнэр кэммитигэр бөһүөлэкпитигэр эрэсиим олохтоммута 16 ч. уруок ааҕар кэм, биир да оҕо таһырдьа быгыа суохтаах, сэрэдэҕэ, субуотаҕа киинэ көрдөрөллөрө, дьэ онно иккини ылбыт үөрэнээччини килэрбэт этилэр», — диэн түмүктүүр.
Роза 1971-1976 сылларга Орто Наахара аҕыс кылаастаах оскуолатыгар үөрэммитэ, онтон салгыы 1978 с. Ленскэй куорат 3 №-дээх оскуолатын бүтэрбитэ. Кырачаан Роза интэринээккэ III кылаастан оскуоланы бүтэриэр диэри олорбута, аймахтарыгар да олоро сылдьыбыта, ол иһин бэйэтин иннин эрдэттэн көрүнэ үөрэммит буолан, бу олоххо үрдүк ситиһиилэммитэ. Оҕо сылдьан элбэх кинигэни ааҕара, уус-уран көрүүлэргэ кыттара, улахан кылаастарга оройуоннааҕы Култуура дьиэтин иһинэн тэриллибит «Чаҕыл» үҥкүү ансаамбылыгар дьарыктаммыта. Сытыы-хотуу, түргэн хамсаныылаах, олус дуоспуруннаах, бырааттарын, балтын баһыйар элбэх саҥалаах кыыс оҕо буола улааппыта.
Үөрэх, үлэ кыһата
1979 сыллаахха Улан-Удэҕэ Илин Сибиирдээҕи култуура институтугар кулууп үлэтин тэрийэр методист-тэрийээччи салаатыгар үөрэххэ киирбитэ. Үчүгэйдик үөрэммит, бэрээдэктээх кыыһы таба көрөн, 1983 сыллаахха үөрэҕин бүтэрээтин кытта Красноярскай куоракка научнай-методическай Кииҥҥэ култуурунай-сырдатар үлэҕэ уонна норуот айымньытыгар ыстаарсай научнай үлэһитинэн ыҥырбыттара. Сахатын сирин, дьиэтин ахтара бэрдиттэн дойдутугар төннөн кэлэн, 1984 сыллаахха Ленскэй куоракка оройуоннааҕы Култуура дьиэтигэр методиһынан үлэтин салҕаабыта. 1996 сс. Ленскэй оройуон дьаһалтатыгар култуура управлениетыгар исписэлииһинэн анаммыта. Онтон үрдээн, култуура управлениетын салайааччыта буолбута. Саҥаттан саҥаны өрө тутан, сонунтан сонуну тэрийэн иһэллэрэ. Ленскэй халаан уутуттан эмсэҕэлээбитигэр култуура үлэһиттэрэ түүнү-күнүһү аахсыбакка элбэх өрүттээх үлэни тэрийбиттэрэ.
Розалия Ефимовна 2005 с. дьиэ кэргэнинээн Дьокуускайга көһөн кэлбитэ. Култуура эйгэтигэр, эдэр сааһыттан талан ылбыт идэтигэр 38 сыл бэриниилээхтик үлэлээн кэллэ. “Дьоллоох киһи идэтигэр таһаарыылаахтык үлэлиир” дииллэрэ оруннаах. Ону СӨ Ил Дарханын кыһыл көмүс илии чаһылаах бочуотунай грамотата, 2014 с. Перьм куоракка Бүтүн Арассыйатааҕы судаарыстыбаннай национальнай бэлиитикэ эйгэтигэр ыытыллыбыт күөн күрэсканиах миэстэни ылбыта да туоһулуур.
Розалия Ефимовна кыыһа Екатерина алмаастаах Мииринэйгэ олорор, э, уола Дмитрий Дьокуускайга олорор, юрист. Эйэҕэс эбээ Кира диэн кыыс сиэннээх уонна Игорь, Егор, Денис уол сиэннэрдээх.
Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтин айар кэлэктиибэ Розалия Ефимовна култуура чэчирии сайдарын туһугар үтүө суобастаахтык, бэриниилээхтик, киэң хоннохтоохтук, кэтит кэскиллээхтик үлэлии-хамсыы сылдьарын үрдүктүк сыаналыыр, холобур туттар. Төрөөбүт норуотуҥ култуурата, чэчирии сайдыытыгар киллэрбит кээмэйэ биллибэт үтүөн, өҥөн иһин барҕа махтал тылларын этэбит! Ыарахан үлэҕэр ахсаабат кыһамньыгын ууран өр сылларга үлэлээбиккин биһиги өйдүүбүт, улаханнык ытыктыыбыт, холобур туттабыт. Төрөөбүт норуотуҥ култуурата, чэчирии сайдыытыгар киллэрбит кээмэйэ биллибэт үтүөн, өҥөн иһин барҕа махтал тылларын этэбит!
«Саха сирэ», edersaas.ru саайтка анаан Любовь ШИШИГИНА-СЫРАЛЫМА, СӨ култууратын туйгуна, Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтин норуот култууратын салаатын салайааччыта.