(Бэйэни салайыныыны тэрийии сокуонун дьүүллэһии)
— Арассыыйаҕа бэйэни салайыныы кыаллыбата диэххэ сөп.
edersaas.ru
Кылгастык ыстатыйаларынан ырыттахха, маннык түгэннэргэ тохтуохха сөп:
4 ыстатыйа 9-с чааһыгар «Муниципальнай тэриллии административнай-территориальнай единица буолар», 10 ыстатыйа 1 чааһыгар «РФ субъегын территорията муниципальнай уонна куорат уокуруктарынан хайдыһар» диэн этиллэр. Ол өрөспүүбүлүкэлэри эрэ хабар, онон итиннэ утарсыы баар. Сокуону ылынааччылар итиннэ болҕомтолорун ууруохтаахтар. 12 ыстатыйа муниципальнай тэриллиилэри уларытыы туһунан. Манна элбэх боломуочуйа бэриллэр курдук. Ол эрээри, ити хайдах уларыйыай? Ол туһунан туох да чопчу этиллибэт. 14 ыстатыйа олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарын структуратын туһунан. Манна «устуоруйа үгэстэригэр сигэниэххэ сөп» диэн этиллэр. Биһиги ону туһаныахпытын сөп. Муниципальнай уонна куорат уокуруктарын тэрийэрбитигэр итини туһанан, национальнай өрөспүүбүлүкэ курдук, бэйэни бэлиэтээн хаалыахтаахпыт дии саныыбын. 15 ыстатыйа 6 чааһыгар «муниципальнай уонна куорат уокуруктарын бэрэстэбиитэллээх уорганнарын дьокутааттарын ахсаана РФ субъегын сокуонунан бигэргэтиллэр» диэн этиллибит. Ол эрээри, онно кинилэр тыһыынчаттан саҕалаан нуорма түһэрбиттэр. Кинилэр бэрэстэбиитэллээх уорганнары хайдах тэрийэр туһунан, төһө да кыһаллыбыттарын иһин, бүтүн Арассыыйа туһугар быһаарар кыахтара суох. Онон, «биһиги бэрэстэбиитэллээх уорганнарбытын бэйэбит быһаарыахтаахпыт» диэн РФ сокуону оҥорооччуларын өйдөтүөх уонна туруорсуох кэриҥнээхпит. «Бу субъект бэйэтэ быһаарар боппуруоһа» диэхтээхпит. Бүтүн 89 ыстатыйа тухары кинилэр публичнай былааһы муниципальнай былааһы кытта хайдах холбуулларын туһунан суруллубатах. «Муниципальнай уокурукка өрөспүүбүлүкэ баһылыга хас да киһиттэн аныыр», -– диэн суруйбуттар. Муниципальнай былааска муниципальнай уорган талыахтаах, аныахтаах. Эбэтэр дьокутааттары, бэрэссэдээтэли, баһылыгы быыбар нөҥүө талыахтаах. Ити анааһын эмиэ да трагедия, эмиэ да кэмиэдьийэ.
18 ыстатыйаны олох сотон кэбиһэргэ диибин. Бу уорганнарга ханнык даҕаны баартыйа фракциялара суох буолуохтаахтар. Ону кытта кыаммат кырдьаҕастар эрэ хаалбыт дэриэбинэлэригэр старосталары аныы сатыыллар. Староста биһиэхэ наадата суох.
61 ыстатыйа 1 чааһыгар «муниципальнай уокурук экэнэмиичэскэй төрдө -– муниципальнй бас билии» диэбиттэр. Манна сир-уот, уу ресурсалара, ойуур эмиэ киириэхтээхтэр. Биһиги дьоммут тыаҕа оһохторун маһынан оттунан олороллор. Оччотугар тоҕо ойуур ханнык эрэ чааһа муниципальнай бас билиигэ суох буолуохтааҕый? Үрэхтэн, күөлтэн аһаан олороллор. Тоҕо кинилэр бас билиилэрэ буолуо суохтааҕый? Онон, сокуон көрүллэригэр биһиги Госдумаҕа баар дьокутааттарбыт бу ыстатыйаны кэҥэтэн биэриэхтээхтэр, ирдэһиэхтээхтэр.
«Тэрээһинигэр тугу гыныахха?» диир буоллахха, биһиги сахалыы судургутук нэһилиэнньэбит ахсаанын ааҕыахтаахпыт. Холобур, Хатаһы, Тулагыны бэйэлэрэ уокурук буолалларын курдук көҥүл ыытыахтаахпыт. Сорохтор: «Бу сокуон 131 сокуоннааҕар үчүгэй, субъекка хас ыстатыйа аайы 8-9 боломуочуйа бэриллэр эбит», -– дэһэллэр. Оттон ис-иһигэр киирдэххэ, атын 84 ыстатыйа туох баар биэрбитин барытын туора сотон кэбиһэр.
«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru cаайтка анаан Михаил САННИКОВ, суруйааччы, уопсастыбанньык, бэлиитик
Хаартыска: СИА сайтыттан