Өрөспүүбүлүкэ күнэ: Сүүс сылы көрсө үлэ-хамнас көрдөрүүлэрэ

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Саха Өрөспүүбүлүкэтэ төрүттэммитэ 100 сылын дьоһуннук көрсөр туһугар тэрээһин үлэ эрдэттэн саҕаламмыта. 2013 с. муус устар 27 күнүгэр Ил Дархан ыйааҕа тахсыбыта, 2014 с. бэрэсидьиэн Владимир Путин 2022 с. Саха сирин судаарыстыбаннаһын 100 сыллаах үбүлүөйүн тэрийии туһунан ыйаахха илии баттаабыта.

edersaas.ru

Егор Борисов өрөспүүбүлүкэ 100 сылын бэлиэтиир туһунан ыйааҕар биэс сүрүн хайысханы ыйбыта. Бастакытынан, 2022 сылга диэри Саха сирин нэһилиэнньэтин ахсаана 1 мөлүйүөҥҥэ тиийиэхтээх. Иккиһинэн, эрэгийиэн оҥорон таһаарар баалабай бородууксуйата биирдии киһиэхэ тиксэр ирээтэ 1 мөл. солк. буолуохтаах. Үсүһүнэн, социальнай суолталаах 100 эбийиэк тутуллан үлэҕэ киллэриллиэхтэх. Төрдүһүнэн, 100 уопсастыбаннай көҕүлээһин тэриллиэхтээх. Бэсиһинэн, иитии уонна үөрэхтээһин кыһаларыгар тэритэлэр сыстан бииргэ үлэлээһиннэрэ (шефтэһиилэрэ) сөргүтүллүөхтээх. Онон, өрөспүүбүлүкэҕэ бары эйгэнэн тэриллэр үлэ-хамнас барыта бу соругу толорорго ыытыллар.

964 тыһ. 330 буоллубут!

Уһук Илин федеральнай уокурукка нэһилиэнньэ ахсаана эбиллиитинэн Саха сирэ инники күөҥҥэ сылдьар. Судаарыстыбаннай статистика федеральнай сулууспатын Саха сиринээҕи салаатын муус устар 6 күнүнээҕи чахчытынан, өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтин ахсаана 964 тыһ. 330 киһиэхэ тэҥнэспит. 2016 с. – 959 тыһ. 689, 2017 с. – 962 тыһ. 835 эбит.

Нэһилиэнньэ эбиллиитин быһаарарга оҕо төрөөһүнүн уонна киһи өлүүтүн көрдөрүүлэрэ суолталаахтар. Бу өттүнэн ыллахха, 2017 с. 13 тыһ. 996 кырачаан күн сирин көрбүт, 7 тыһ. 852 киһи олохтон «барбыт». Итинэн оҕо төрөөһүнэ киһи өлүүтүн икки бүк баһыйбыт.

Маныаха, доруобуйа харыстабылын, үөрэхтээһини, култуураны уонна спорду кэлимник сайыннарыыга, олоророго табыгастаах эйгэни тэрийиигэ туһаайыы ылыллыбыта тирэх буолбута саарбахтаммат. Хас куорат, улуус ахсын балыыһа, оскуола, уһуйаан дьиэлэрин, култуура уонна спорт эбийиэктэрин тутуу, саҥа тэриллэринэн хааччыйыы күүһүрдэ. Оҕолоох ыалларга судаарыстыба көмөтө кэҥэтилиннэ, Ийэ хапытаала үлэлиир, нэһилиэнньэлээх пууннары тупсаран оҥорууга улахан хамсааһын таҕыста.

Үлэ-хамнас көрдөрүүлэрэ үрдүүр

2018 сыл бастакы кыбаарталыгар өрөспүүбүлүкэҕэ сир баайын хостооһун көрдөрүүтэ үрдээтэ: ньиэп 12,5 %, гаас конденсата 24 %, гаас – 4,5 %, көмүстээх руда 30 %. Алмааһы хостооһун былаана 101,2 % туолла. Тутууга көрдөрүү куһаҕана суох, 2017 с. туһааннаах кэмигэр тэҥнээтэххэ, 35 %-ынан элбэх дьиэ үлэҕэ киллэриллибит, эрэгийиэҥҥэ оҥоһуллар баалабай бородууксуйа үүнүүтэ 3,7 %-ҥа тэҥнэспит, бырамыысыланнас оҥорон таһаарыытын индексэ 106,8%, тэрилтэлэр сальдоламмыт финансовай түмүктэрэ 42,4 % үрдээбит, сүрүн хапытаалга үбү угуу 12 % улааппыт.

Владимир Путин Ыам ыйынааҕы ыйааҕын толорууга, чуолаан, хамнаһы үрдэтиигэ, көрдөрүүтэ куһаҕана суох. Ыам ыйын 1 күнүттэн 27 тыһ. 908 солк., хотугу улуустарга 31 тыһ. 256 солк. тэҥнэһиэҕэ, бу тиийинэн олоруу алын таһымыттан 1,7 төгүл үрдүк.

Сүүс тутуу

2017 с. социальнай суолталаах 100 эбийиэги тутуу ирдэбиллэрин туһунан бырабыыталыстыба уурааҕа тахсыбыта. Ол быһыытынан, эбийиэктэр суолталарынан наарданан, анал ирдэбилгэ олоҕуран оҥоһуллар буоллулар, хаачыстыбаҕа болҕомто күүһүрдэ.

Ил Дархан сыллата 600 тыһ. кв м иэннээх олорор дьиэ тутуллуохтаах диэбит сорудаҕа толоруллан иһэр. Холобур, былырыын 634 тыһ. кв м олорор дьиэ тутуллубута. Хаарбах дьиэттэн дьону көһөрүү бырагырааматын быйыл өрөспүүбүлүкэ бэйэтэ ыытар.

Сүүс бастыҥ көҕүлээһин

Уопсастыбаннай түмсүүлэр, түөлбэнэн, ТОС-тарынан үлэлэрэ лаппа кэҥэтилиннэ, систиэмэлэннэ. 2016 с. саҕалаан бу түмсүүлэр кэммиэрчэскэйэ суох холбоһук быһыытынан регистрацияланан, бырайыактарын олоххо килэрэллэригэр судаарыстыбаттан көмөнү ылаллар. Сыллата 20 бастыҥ бырайыак үбүлэнэр.

Эксперт санаата

Надежда ЕГОРОВА, доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр идэтийбит суруналыыс, суруйааччы:

Өрөспүүбүлүкэ 100 сылын көрсө улахан үлэ ыытыллар. Бэйэбэр сыһыаннаах эйгэни холобурдаатахха, өрөспүүбүлүкэтээҕи кардиология диспансера, оҕо сэллигин эмтиир сонотуоруй, перинатальнай киин үлэҕэ киллэрилиннилэр, искэни эмтиир киин тутуллар. Саха луохтуурдара үрдүкү технологияларга тирэҕирэн, араас уустук эпэрээссийэлэри оҥороллор.

edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0