“Үөрэхтээһини экэниэмикэбитин сайыннарар биир күүс быһыытынан көрүөхпүтүн наада. Ол эрээри итини барытын учууталларга, педагогтарга сүктэрэр тутах”, — диэн бэлиэтиир Ил Дархан э.т. Айсен Николаев бүгүн учууталлар атырдьах ыйынааҕы улахан мунньахтарыгар.
Айсен Николаев бэлиэтииринэн, экэниэмикэ, үөрэх эйгэтэ, култуура, бизнес барыта оҕону сайыннарыыга, үөрэтиигэ биир ситимнээхтик үлэлиэхтээхтэр. Оҕо кыра эрдэҕиттэн сиэри-майгыны, үгэһи, култуураны тутуһа үөрэнэригэр, киэҥ билиини ыларыгар, кыаҕын, талаанын бары өттүнэн арыйарыгар өрөспүүбүлүкэбитигэр эйгэ үөскүөхтээх. Саха сирэ – норуоттар, култууралар доҕордоһууларыгар, үөрэҕи биэриигэ үтүө уопуттаах. Онуоха Бастакы бэрэсидьиэммит Михаил Николаев оруола улахан.
“Култуура, производства, бизнес, о.д.а. эйгэлэр бары кэлэр кэнчээри ыччаты иитиигэ кыттыһыахтаахтар. Манна, бастатан туран, оҕону иитии, үөрэтии судаарыстыба эрэ эбэһээтилистибэтин курдук буолбакка, бары кыттыһар, санаабытын уурар салаабыт буоларын өйдүөххэ. Биллэн турар, манна сүрүн оруолу дьиэ кэргэн, төрөппүттэр ылаллар. Ол эрээри билигин биһиги дьиэ кэргэн, уопсастыбаннас, үөрэх, наука, бизнес, былаас күүстэрин биир ситимҥэ тиһиэхтээхпит. Хас биирдии эйгэ оҕону сайыннарыыга, киниэхэ дойдуга тапталы иҥэриигэ, кинини духуобунас өттүнэн сайыннарыыга туох кылааты киллэрсиэн сөбүй? Тугунан көмөлөһүөн сөбүй? Экономика, наука, үөрэх, култуура бары биир ситимнээх буолуохтаахтар. Театрдар, музейдар, библиотекалар, спортивнай саалалар барыта оҕо сайдарын туһугар үлэлиэхтээхтэр. Онон өрөспүүбүлүкэ билиҥҥи улахан соруга оҕоҕо кыра эрдэҕиттэн хаачыстыбаннай үөрэҕи биэриигэ туһуланыахтаах” – диэн иһитиннэрэр Айсен Сергеевич.
Үөрэхтээһин оҕо саадыттан саҕаланар. Аҕыйах сылтан бэттэх оҕо саадтарыгар уочараты суох оҥорууга үлэ балысханнык барда. Билигин өссө оҕону үс сааһыгар диэри көрүүгэ, оҕо саадыгар ылыыга үлэлэр бараллар. Манна даҕатан эттэххэ, бизнес нөҥүө билигин чааһынай оҕо саадтара арылланнар, уочарат суох буолла. Оҕо саадтарыгар сыһыаран, Айсен Николаев, оҕолор доруобуйаларыгар туох да буортута суох, сибиэһэй, битэмииннээх аһылыгынан хааччыллыахтаахтарын эттэ. Бу олохтоох оҥорон таһаарыыны кытары ыкса сибээстээҕин бэлиэтээтэ.
Оскуолаҕа, уопсай үөрэхтээһиҥҥэ Ил Дархан эбээһинэһин толорооччу хас да этиилэри киллэрдэ. Ол курдук, оҕолору наукаҕа сыһыарыы, толкуйдарын сайыннарыы, информация балысхан эйгэтигэр туһалааҕы бэйэлэригэр сүһэн ылалларын ситиһии барыахтааҕын бэлиэтээн туран, үөрэх эйгэлэрин саҥардыы, базаларын хаҥатыы, цифровой эйгэни киллэрии, о.д.а. барыахтаахтарын эттэ.
Санатан эттэххэ, билигин өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 652 оскуола баарыттан аҥаара мас дьиэҕэ олорор. Толору хааччыллыылаах оскуолаларбыт 45 % ылаллар, 59 оскуола хаарбах туруктаах. Бастакы сменаҕа көһүүгэ өссө 6000 эбии миэстэ наада. Биир улахан кыһалҕанан оскуолаларга кылаастар аһары туолан тураллара буолар. Холобур, Дьокуускайга кылаастар туолуулара нуорматтан 1,5 төгүл үрдүк. Манна куорат дьаһалтата ситимнээх үлэни ыытар. Билигин киин куораппытыгар судаарыстыба уонна чааһынайдар кыттыгас үлэлэһиилэринэн 4 саҥа оскуола, 5 оҕо саада тутулла турар. Айсен Николаев бэлиэтииринэн, бу үлэ өссө салгыы сайдан барыахтаах.
Аграфена КУЗЬМИНА, “Саха сирэ” хаһыат.