Аан дойдуну аймаабыт коронавирус инфекциятын “иккис долгуна” кэлэн, күһүҥҥү тумууну, кирииби кытары булкуһан, элбэх киһи ыалдьан эрэр. Онуоха туох бэлэмнээх буолуохтаахпытый, хайдах аһардыахтаахпытый? Бу ыарыы хаһан ааһыай?
Коронавируһу утары охсуһууга быраастар, миэдиктэр инники күөҥҥэ сылдьаллар.
edersaas.ru
Атырдьах ыйыгар Национальнай мэдиссиинэ киинин иһинэн коронавируһунан ыалдьыбыт дьоҥҥо аналлаах инфекционнай отделение арыллыбыта.
Манна реанимация уонна интенсивнэй терапия бөлөҕөр үлэлии сылдьар анестезиолог-реаниматолог быраас Степан Харлампьевич Борисовы кытары кэпсэттибит. Кини 27 сыл устата ыарахан туруктаах дьону эмтээн-томтоон, этэргэ дылы, бэттэх аҕалар, үрдүк категориялаах быраас буолар.
— Атырдьах ыйын 8 күнүттэн тэриллэн, үлэлии сылдьабыт. Биһиги биригээдэбитигэр 10 буолан үлэлиибит: 3 быраас, 4 сиэстэрэ, 3 медбрат. Биир суукка үлэлээн баран, икки суукка сынньанабыт. Биһигини мэдиссиинэ киинин реанимационнай отделениетыттан Геннадий Иванович Григорьев салайар.
Манна 4-5 ыарахан ыарыһах сытар. Сүрүннээн, 60 саастарын ааспыт дьон. Кинилэри күнүстэри-түүннэри көрөбүт-истэбит, эмтиибит, туруктарын кэтээн көрөбүт. Холобур, хаан ыарыылаах, лейкозтаах дьон коронавирустаан, туруктара ыараан, киирээччилэр. Атахтарыгар туруохтарыгар диэри, уонча күнтэн биир ыйга диэри сытыахтарын сөп. Салгыы инфекционнай отделениеҕа, эбэтэр, коронавирустан үтүөрэн баран, атын да отделениеҕа эмтэнэ бараллар.
Коронавирус үксэ саастаах уонна олоҕурбут ыарыылаах дьоҥҥо ыараханнык киирэрэ биллэр. Ол гынан баран, олоҕурбут ыарыыта суох, отуччалаах эдэр дьон эмиэ киирэн тахсааччылар. Бу уодаһыннаах ыарыы кими баҕарар буулуон сөп. Сороҕор олоҕурбут ыарыыта суох дьоҥҥо да наһаа түргэнник киирэн, сэбиргэхтэтэн, туруктарын күүскэ мөлтөтөр.
Харыстанар миэрэлэри туһаныҥ
— Коронавирустаабыт, ыарахан туруктаах дьону эмтии сылдьар быраас, дьоҥҥо тугу сүбэлиэҥ этэй?
— Дьон билиҥҥэ диэри маннык ыарахан ыарыы содулун ситэ өйдүү илик курдук. Аҕам саастаахтар маҕаһыыннарга, бэл, кэнсиэртэргэ сылдьаллар, оптуобуһунан айанныыллар. Мааскаларын аатыгар эрэ, муннуларын да саптыбакка кэтэ сылдьааччылар бааллар. Вирус аһаҕас муннунан эмиэ киирэрин өйдөөбөттөр. Манна киирэн сытааччылар уопсастыбаннай сиргэ сылдьан сыстыбыппыт диэн этээччилэр. Ол аата аһаҕас сылдьан биэрбиттэр.
— Мааска 100% харыстыыр дуо?
— Мааска элбэх вирус маассабайдык киирэриттэн харыстыыр, тохтотор. Вирус маассабайдык киирдэҕинэ, организм кыайан көмүскэммэт. Аҕыйах вируһу иммунитет кыайыан сөп. Илиини суунуу, бэрчээккилээх сылдьыы эмиэ оруоллаах. Аны элбэх киһи тоҕуоруһар сиригэр эмиэ сылдьыллыа суохтаах.
Аҕам саастаах дьон оҕолоро, сиэннэрэ ыарыы содулун өйдөөн, төрөппүттэрин, эбэлэрин-эһэлэрин харыстыахтаахтар. Астарын-таҥастарын аҕалан биэрэн, элбэх киһилээх сирдэргэ сылдьалларын бопсуохтаахтар. Онон дьон балаһыанньаны үчүгэйдик өйдүүрэ, харыстанар миэрэлэри тутуһара буоллар диэн баҕа санаалаахпын.
— Степан Харлампьевич, оттон эһиги күн аайы ковидтаах ыарыһахтары кытта алтыһа сылдьар дьон, сыстыахпыт диэн куттаммаккыт дуо?
— Сыстыахха сөп, ол эрээри биһиги харыстанар көстүүмнэринэн, анал малларынан толору көмүскэнэбит. Биһиэхэ “кыһыл зона”, “ыраас зона”, “шлюз” диэн тус-туспа хостор бааллар, быраабыланы кытаанахтык тутуһабыт. Бу кэнниттэн “ыраас зонаҕа” таҥаспытын барытын устан, суунан-тараанан, ыраастанан тахсабыт.
Онон ирдэбиллэри тутуһан, үчүгэйдик харыстана сырыттахха ыалдьыбаккын дии саныыбын, ол эрээри, сыстыһыы куттала син биир баар буоллаҕа.
“Миэдиктэр аан бастаан вакцинаны ылыахпыт”
— Бу кыһын балаһыанньа хайдах буолуо дии саныыгыный?
— Вакцина кэлэн, көмөлөһүөн наада буолла. “Кэлэктиибинэй иммунитет” үөскээтэҕинэ эрэ, сүтэр кыахтаах. Бу вирус сүрдээх “агрессивнай”, киһиэхэ олус ыараханнык киирэр. Уратыта диэн – инкубационнай, ол аата биллибэккэ сылдьар кэмэ уһун, аны туран, дьыл кэминэн кэлэр инфекция буолбатах, бэйэтэ сылдьан эрэ сүппэт.
— Сорох дьон ол коронавируһу утары вакцинаҕа, ситэ чинчиллибэтэх, доруобуйаҕа охсуулааҕа буолуо диэн, итэҕэйбэт…
— Уопсайынан, туох баар эмп-томп, вакцина киэҥ эйгэҕэ тахсар буоллаҕына, үчүгэйдик бэрэбиэркэлэнэн, кыылларга да, баҕалаах дьоҥҥо да дьайыыта чинчийиллэн баран, тахсар. Ити тоҕо эрэ дьон өйүн-санаатын булкуйуу, аймааһын бара турар.
Биһиги, миэдиктэр, коронавирустан вакцина кэллэҕинэ, бастакы уочарат ыларга бэлэммит.
— Билиҥҥи кэмҥэ быраастар бу саастан быһа үлэлээн, сылайбыттар диэн этэллэрэ оруннаах дуо?
— Чуолаан бэйэбит биригээдэбитин эттэхпинэ, сылайыы суох, тигинэччи үлэлии сылдьабыт. Күһүҥҥү тумуу элбээн, поликлиникаларга үлэлиир быраастар ноҕуруускалара улааппыт буолуон сөп. Биһиги курдук дьуһуурустубанан буолбакка, күн аайы, киэһэ букатын хойукка диэри үлэлииллэр, дьиэлэри кэрийэллэр, түүннэри да ыксаллаах “ыҥырыы” кэлиэн сөп. Онон быраастары өйдүөххэ наада.
Коронавирус эдэр, орто саастаах дьоҥҥо үксүгэр чэпчэкитик киирэр, маннык түгэҥҥэ дьиэҕэ да олорон, анаммыт ырыссыабынан эмтэниэххэ сөп буоллаҕа. Сорох түгэҥҥэ ыарыы олус түргэнник ыарахан көрүҥҥэ кубулуйан хаалар, онно бытаарыы таҕыстаҕына, балыыһаларга миэстэ тахса охсубатаҕына, ыксыыллар, айманаллар.
Оттон быраастар син биир дьоммутугар-сэргэбитигэр көмөлөһүөхтээхпит, эмтээн-томтоон, эрэйдэрин чэпчэтиэхтээхпит диэн үлэлииллэр-хамсыыллар. Төһө да эбээһинэспит курдук буоллар, бастатан туран, дьоҥҥо көмөлөһөр аналлаахпыт.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: интэриниэттэн.
Эбэн эттэххэ
2238 куойка баар
Тумуу, кириип уонна коронавируснай инфекция элбээбитинэн, СӨ доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ бары улуустарга эбии быстах кэмнээх стационардары арыйда.
Киин куоракка эбии куойкалар Дьокуускай куораттааҕы 2-с, 3-с №-дээх балыыһаларга, 1-кы поликлиникаҕа уонна Өрөспүүбүлүкэтээҕи мэдиссиинэ профилактикатын киинигэр, ону тэҥэ, Дьокуускайдааҕы мэдиссиинэ киинигэр арылыннылар.
Онон өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн коронавируһунан ыалдьар дьоҥҥо 2238 куойка баар буолла. Итинтэн ИВЛ аппарааттаах куойка ахсаана – 177, кислородтаах куойка – 498.