АЛРОСА бэйэтин эрэгийиэнин – Саха сирин сиригэр-уотугар социальнай эйгэ сайдарыгар улахан болҕомтотун уурар. Үгэс курдук, бу нолуоктар уонна дивиденнэр суоттарыгар өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн оҥоруу эрэ буолбатах, ону сэргэ өрөспүүбүлүкэҕэ социальнай бырайыактарга 10-нуу миллиард суумалаах төлөбүрү сыл аайы оҥорор. АЛРОСА социальнай инвестицияларын биир сүрүн хайысхата – Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын өйөөһүн. Кэнники 10 сылга хампаанньа Тус сыаллаах пуондаҕа 7 миллиартан тахса солкуобайы ыытта. Бу үп көмөтүнэн пуонда уонна АЛРОСА социальнай суолталаах сүүһүнэн ахсааннаах дьоһун бырайыагы олоххо киллэрдилэр, үөрэхтээһин, наука, доруобуйа харыстабыла, култуура уонна успуорт сайдарыгар, оҕолор уонна ыччаттар араас өрүттээх кыахтарын арыйарга усулуобуйалар тэрилиннилэр.
edersaas.ru
“АЛРОСА – биһиги биисинэспит флагмана, корпоративнай салайыы чааһыгар Арассыыйа бастыҥ хампаанньаларыттан биирдэстэрэ. «Хаһаайыстыбаннай актыып» үгэс буолбут дьаһалга ааспыт сыл түмүктэрэ таһаарыллыбыттара, 2021 сылга уонна кэлэр сылларга былааннар торумнаммыттара. Хампаанньа олус үчүгэйдик үлэлиир дии саныыбын. Хампаанньа кэнники үс сылга өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр, уон сыл анараа өттүнээҕэр, 20 миллиард солкуобайынан элбэх дивидени төлөөтө. Бу биһиэхэ, АЛРОСА бөдөҥ акционер быһыытынан, көдьүүһэ үрдээбитин көрдөрөр. Төлөбүрдэр (ол иһигэр, дивиденнэр) көмөлөрүнэн, өрөспүүбүлүкэ уонна алмаастаах түөлбэ оройуоннара дойдуга барытыгар бүддьүөт туруга суох кэмигэр биллэ эрэллээхтик сананаллар. “Хаһаайыстыбаннай актыыпка” 2025 сылга диэри кэмҥэ Саха сирин уонна АЛРОСА икки ардыларыгар сөбүлэһиигэ илии баттаммыта. Биһиги манна хампаанньа өрөспүүбүлүкэҕэ социальнай эппиэтинэс чэрчитинэн ыытар үлэлэригэр сүрүн хайысхалары көрдөрбүппүт. Ол иһигэр, Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатыгар төлөбүрдэр, хампаанньа Бүлүү бөлөх оройуоннарыгар олоххо киллэриэхтээх “Ыраас уу” бырагыраамата көрдөрүллүбүттэрэ. АЛРОСА 2019 сылтан 2025 сылга диэри 850 мөлүйүөнтэн тахса сууманы ыытыахтаах. Аҥаара номнуо үбүлэннэ, сорҕото – сөбүлэһии чэрчитинэн”, – диэн бу нэдиэлэҕэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев бэлиэтээн эттэ.
Кэнники сылларга СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата иннин диэки хаачыстыбалаахтык таҕыста, өрөспүүбүлүкэ бөдөҥ хампаанньаларын уонна Арассыыйа хампаанньаларын кытта систиэмэлээх үлэ ыытылынна. Бырамыысылыннас бөдөҥ хампаанньалара пуондаҕа ыыппыт харчыларынан тутуллар эбийиэктэр ахсааннара элбии турар. Бу тэрилтэ дьэҥкэтик өйдөнөр, чуолкай уонна табыллыбыт үлэтигэр бииргэ үлэлэһээччилэр үрдүк итэҕэллэрин туһунан этэр.
«Өрөспүүбүлүкэҕэ Доруобуйа сыла бэлиэ түгэнтэн – Үөһээ Дьааҥы оройуонун Баатаҕай бөһүөлэгэр пуонда АЛРОСА хампаанньа суотугар туппут балыыһатын аныгы комплексын үлэҕэ киллэриинэн саҕаламмыта. Хоруона хамсыгын утары былааннаах үлэ салҕаныаҕа. Былырыын пуонда доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэригэр 92 мөлүйүөнтэн тахса суумалаах наадалаах мэдиссиинискэй тэриллэри, эмтэри, тус харыстаныы тэриллэрин атыылаһан тириэрдибитэ», – диэн Саха сирин Ил Дархана Айсен Николаев сыллааҕы отчуотугар бэлиэтээтэ.
Оҕолору уонна ыччаты сайыннарыы экосистематын драйвера
«Сүрүн бииргэ үлэлэһээччибит – АЛРОСА-ны кытта табыллыбыт, холбоһуктаах үлэ көмөтүнэн 2016-2020 сылларга пуонда “Кэлэр кэскил туһугар” (“Во имя будущего”) биэс сыллаах тус сыаллаах бырагыраамата түмүктэннэ. Бу кэм устата киин куоракка, өрөспүүбүлүкэ куораттарыгар уонна сэлиэнньэлэригэр социальнай суолталаах 13 эбийиэк тутуллан үлэҕэ киллэрилиннэ, доруобай уонна араас өттүттэн сайдыылаах көлүөнэни иитэргэ, дьиэ кэргэни уонна оҕо аймаҕы өйүүргэ хайысхаламмыт элбэх социальнай бырайыак олоххо киирдэ.
“Бүлүү бөлөх улуустарын экологиятын уонна онно олорор нэһилиэнньэ доруобуйатын туругун биир кэлим научнай чинчийиилэр” бырагыраама актыыбынай кэрчигэ саҕаланна. Бырагыраама өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын, АЛРОСА уонна пуонда икки ардыларыгар хардарыта бииргэ үлэлээһин туһунан үс өрүттээх сөбүлэһии чэрчитинэн олоххо киирэр. Үс хайысханан үлэни толорооччулар быһаарылыннылар уонна миэстэтигэр научнай-чинчийэр үлэлэр ыытыллаллар.
Бүлүү бөлөх улуустарын нэһилиэнньэлээх пууннарын, Мииринэй оройуонун Сүлдьүкээр сэлиэнньэтин уонна Эдьигээн национальнай эбэҥки оройуонун Эдьигээн сэлиэнньэтин ыраас уунан хааччыйыы бырагырааматыгар үлэ салҕанна.
2021 сылтан СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын саҥа кэнсиэпсийэтин олоххо киллэрии саҕаланна. Сүрүн хайысханан фундаментальнай бырайыактары олоххо киллэрии буолар (аан дойду таһымыгар бэйэлэрин көрдөрөр уонна өрөспүүбүлүкэ, дойду уонна аан дойду туруктаах сайдыытын хааччыйар кыахтаах үүнэр көлүөнэни иитэр экосистиэмэни тоҕо көтөн сайыннарар туһугар).
Бу үлэ барыта АЛРОСА курдук социальнай эппиэтинэстээх бииргэ үлэлэһээччини кытары бииргэ үлэлээһининэн эрэ кыаллар”, – диэн СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын генеральнай дириэктэрэ Владимир Егоров эттэ.
2020 сыл сүрүн түгэннэрэ
2020 сыл муус устар 27 күнүгэр, Өрөспүүбүлүкэ күнүгэр, Нам улууһун Нам сэлиэнньэтигэр Култуура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһын бастакы сыбаайата ууруллубута. Бырайыак Саха сирин уһулуччулаах бэлитиичэскэй уонна уопсастыбаннай диэйэтэлэ М.К.Аммосов төрөөбүтэ 125 сылын бырааһынньыктааһын чэрчитинэн ыытыллар дьаһаллар уонна социальнай эбийиэктэри тутуу былаанынан Саха сирин Ил Дархана Айсен Николаев сорудаҕынан олоххо киллэриллэр. Тус сыаллаах пуонда АЛРОСА үбүн суотугар уопсайа 480 мөлүйүөн солкуобайдаах үбүлээһини көрдө.
5 692 квадратнай миэтэрэ уопсай иэннээх тутулла турар эбийиэк улуус култуурунай, духуобунай сайдыытын уонна айымньылаах олоҕун киининэн буолуохтаах. Култуура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһыгар 400 миэстэлээх көрөөччү саалатын сэргэ, бибилэтиэкэ, ЗАГС улуустааҕы управлениета, кыраайы үөрэтэр мусуой, хартыына галереята уонна да атын наадалаах структуралар баар буолуохтара. Эбийиэк 2022 сыл 3 кыбаарталыгар Максим Аммосов үбүлүөйүгэр уонна САССР тэриллибитэ 100 сылыгар үлэҕэ киллэриллэрэ былааннанар.
Уус Алдан улууһун Бороҕон сэлиэнньэтигэр В.В.Никифоров-Күлүмнүүр аатынан Култуура киинин тутуу саҕаланна. Эбийиэк тутуллуута эмиэ АЛРОСА үбүн суотугар үбүлэнэр. 3 880,01 м2 уопсай иэннээх дьиэ тутуута 2022 сылга, Саха сирин норуоттарын VIII спортивнай оонньууларын ыытыы сылыгар уонна САССР тэриллибитэ 100 сылыгар түмүктэнэрэ былааннанар,
ССРС норуодунай артыыһа Дмитрий Федорович Ходулов аатынан элбэх хайысхалаах култуурунай-сынньанар киини үөрүүлээхтик арыйыы – Илин эҥэр улуустарын олохтоохторо өр күүппүт түгэннэрэ Мэҥэ Хаҥалас улууһун Майа сэлиэнньэтигэр Саҥа дьыл бырааһынньыктарын иннинэ буолбута.
3 тыһыынча квадратнай миэтэрэ кэриҥэ уопсай иэннээх, икки мэндиэмэннээх дьиэҕэ Д.Ф.Ходулов аатынан норуот тыйаатыра, “Кыталык” үҥкүү норуодунай кэлэктиибэ, “Көөчөөн Көрө”, “Үүнэр көлүөнэ тыйаатыра” норуодунай тыйаатырдар уонна да атын кэлэктииптэр киирбиттэрэ. АЛРОСА үбүлүүр Тус сыаллаах пуонда инвестицияларын уопсай кээмэйэ 300 мөлүйүөн солкуобайтан тахсыбыта. Икки мэндиэмэннээх таас дьиэ – сэлиэнньэҕэ аныгы ирдэбиллэргэ барытыгар эппиэттиир биир бастакы эбийиэктэртэн биирдэстэрэ. Манна 50 миэстэлээх киинэ тыйаатыра, 300 миэстэлээх улахан саала, хореография хас да саалата, фитнес-саала, банкеттыыр, эрчиллэр уонна да атын зоналар үлэлииллэр.
2020 сыл ахсынньыта хотугу оройуоннар олохтоохторугар Саҥа дьыллааҕы бастыҥ бэлэҕи оҥорбута – Дьааҥы оройуонун Баатаҕай бөһүөлэгэр симиэнэҕэ 180 киһи сылдьар поликлиникалаах уонна 30 сытар сирдээх терапия уонна оҕо салаалара үлэҕэ киллэриллибитэ. Эбийиэги АЛРОСА үбүн суотугар Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата 600-тэн тахса мөлүйүөн уопсай суумаҕа үбүлээбитэ.
Саҥа комплекс оройуоннар икки ардыларынааҕы балыыһа диэн статустаах, онон манна чугас сытар оройуоннар нэһилиэнньэлэригэр мэдиссиинискэй көмө уонна ыарыыны сэрэтэр чинчийиилэр оҥоһуллаллар.
Саҥа балыыһаҕа эмтэнээччилэри бастакы звено мэдиссиинискэй үлэһиттэрэ уонна сэдэх идэлээх исписэлиистэр: терапевтар, педиатрдар, невролог, хирург, онколог, окулист, лор, стоматологтар, акушер-гинеколог, дерматовенеролог, эндоскопист, инфекционист, эндокринолог, УЗИ бырааһа, рентгенолог көрөллөр. Балыыһа подразделениелара ыраас уонна аныгы мэдиссиинискэй тэриллэринэн үчүгэйдик сэбилэммит кэбиниэттэргэ үлэлииллэр.
2016-2020 сылларга “Кэлэр кэскил туһугар” тус сыаллаах бырагыраама
2020 сыл “Кэлэр кэскил туһугар” тус сыаллаах бырагыраама түмүк сылынан буолла. Бырагыраама үлэ дьоһун суолталаах хайысхаларын олоххо киллэрэргэ, бырагыраама дьаһалларын ыытарга аһаҕас бэрээдэги олохтуурга, ону сэргэ үбү көдьүүстээхтик туһаныыны хонтуруоллааһыны хааччыйарга үбү түмэр туһугар оҥоһуллубута уонна ылыллыбыта.
Бырагыраама чэрчитинэн социальнай эйгэ эбийиэктэрэ – оскуолалар уонна уһуйааннар, култуура уонна успуорт кииннэрэ, балыыһалар уонна поликлиникалар тутуллубуттара.
2011 сылтан АЛРОСА бырагырааманы олоххо киллэрэргэ 6 миллиартан тахса солкуобайы ыыппыта.
Өрөспүүбүлүкэ экологиятын харыстааһын уонна тупсарыы
Пуонда үлэтин дьоһун суолталаах хайысхатынан өрөспүүбүлүкэ экологиятын туругун харыстааһын уонна тупсарыы буолар. Ол курдук, Бүлүү бөлөх улуустарын, Мииринэй оройуонун Сүлдьүкээр сэлиэнньэтин уонна Эдьигээн национальнай эбэҥки оройуонун нэһилиэнньэтин хаачыстыбалаах ыраас иһэр уунан хааччыйыы салҕаныаҕа.
«2019-2024 сылларга Бүлүү бөлөх улуустарын уонна Эдьигээн сэлиэнньэтин уунан хааччыйыы систиэмэтин сайыннарыы»
Бу бырагыраама дьаһалларын олоххо киллэрии чэрчитинэн Сунтаар улууһун Уустуйа нэһилиэгэр анал тиэхиньикэ аҕалылынна. Үөһээ Бүлүү улууһун «Хоро», «Харыйалаах», «Хомустаах» баайдаах сир учаастактарыгар сир аннынааҕы саппаас ууну көрдүүргэ уонна сыаналыырга үлэлэр комплекстара толорулунна. Сунтаар сэлиэнньэтигэр уунан хааччыйар систиэмэни бырайыактааһын түмүктэннэ. Манна ууну бэлэмниир ыстаансыйалаах Бүлүү өрүскэ водозабор тутуллуоҕа. Сунтаар улууһун Түбэй Дьаархан нэһилиэгин Ыгыатта сэлиэнньэтигэр бытыылкалаах ууну кутарга ууну ыраастыыр ыстаансыйа тэрилэ атыылаһыллан туруорулунна. Үөһээ Бүлүү сэлиэнньэтигэр баар ууну ыраастыыр ыстаансыйаҕа тиэхиньиичэскэй сэбилээһин ыытылынна.
Бүлүү, Үөһээ Бүлүү, Ньурба, Сунтаар, Мииринэй оройуоннарын 14 нэһилиэнньэлээх пуунугар блочнай-модульнай ууну ыраастыыр ыстаансыйалары үлэлэтэргэ киэҥ хабааннаах үлэ тэрилиннэ.
“2019-2023 сылларга Бүлүү бөлөх улуустарын экологиятын уонна онно олорор нэһилиэнньэ доруобуйатын туругар биир кэлим научнай чинчийии” бырагыраама
2020 сылга СӨ бырабыыталыстыбатын, АЛРОСА уонна Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын икки ардыларыгар бииргэ үлэлээһин туһунан үс өрүттээх сөбүлэһии чэрчитинэн ыытыллар бу бырагыраамаҕа научнай-чинчийэр үлэлэр саҕаламмыттара.
Ол курдук, 2020 сыл от ыйыгар пуонда СӨ Наукаларын академиятын кытары үс хайысхаҕа научнай-чинчийэр үлэлэри толорооччулары быһаарбыта. М.К.Аммосов аатынан ХИФУ бэрэпиэссэр Д.Д.Саввинов аатынан Хотугу сир прикладной экологиятын научнай-чинчийэр институтун, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ Мэдиссиинэҕэ институтун уонна РНА СС П.И.Мельников аатынан Ирбэт тоҥ институтун кытары дуогабардарга илии баттаммыта.
2020 сыллаахха учуонайдар Бүлүү бөлөх улуустарыгар хонуу үлэтигэр чинчийиилэри ыыппыттара. Айылҕа усулуобуйатын туһунан урут бэчээттэммит научнай үлэлэр уонна матырыйааллар хомуллубуттара уонна анаалыстаммыттара, чинчийиллэр оройуон гидрогеологическай уонна геокриологическай усулуобуйаларыгар сыһыаннаах научнай матырыйааллар түмүллүбүттэрэ. Мииринэй оройуонун Сүлдьүкээр сэлиэнньэтигэр рекогносцировочнай чинчийии ыытыллыбыта.
Бэлиэтээн эттэхпитинэ, бу бырагырааманы олоххо киллэрии уопсай суумата 138,0 мөлүйүөн солкуобайынан сыаналанар уонна АЛРОСА үбүлүүр.
Оҕолорго уонна ыччакка кыһамньы
«Биһиги хампаанньабытыгар үүнэр көлүөнэҕэ кыһамньы хаһан да куолутугар эрэ буолбатаҕа – кыһамньыбытын мэлдьи чопчу дьыаланан уонна быһаарыынан тириэрдэбит.
АЛРОСА биһиги оҕолорбут билиҥҥилэрэ уонна инникилэрэ дьоллоох, интэриэһинэй уонна чаҕылхай буоларыгар аналлаах уонунан уонна сүүһүнэн бырайыагы олоххо киллэрэр.
Ону биһиги бэйэбит эбэтэр кэмиэрчэскэйэ суох тэрилтэлэри, холобур, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын, кытары оҥоробут. Бу пуонданы кытары бииргэ үлэлээһиммит көмөтүнэн аҥаардас кэнники биэс сылга өрөспүүбүлүкэ куораттарыгар уонна сэлиэнньэлэригэр 13 социальнай эбийиэк, ол иһигэр саҥа оскуолалар уонна үөрэх тэрилтэлэрэ, үлэҕэ киирдилэр», – диэн АЛРОСА генеральнай дириэктэрэ Сергей Иванов Оҕо көмүскэлин аан дойдутааҕы күнүнэн эҕэрдэтигэр бэлиэтээтэ.
АЛРОСА социальнай бэлиитикэтэ, кэм-кэрдии ирдэбилэ уонна баар кыахтар пуонда билигин бэйэтигэр өссө сүҥкэн уонна биир кэлим соруктары туруорунарыгар төрүөттэри биэрэллэр. Үлэ сөптөөх механизма, бииргэ үлэлэһэргэ элбэх ахсааннаах сибээс, табыллыбыт компетенциялар уонна аптарытыат, ону таһынан үп туруктаахтык киирэ турара Саха сирин миссиятыгар сөп түбэһэр пуонда миссиятын быһаарарга кыаҕы биэрэллэр.
2021 сылга былааннар
2021 сылга пуонда АЛРОСА үбүнэн өйөбүлүнэн социальнай суолталаах эбийиэктэри тутууну – Нам улууһун Нам сэлиэнньэтигэр Култуура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһын, Уус Алдан улууһун Бороҕон сэлиэнньэтигэр В.В.Никифоров-Күлүмнүүр аатынан Култуура киинин салгыырга былаанныыр, ону сэргэ “2019-2024 сылларга Бүлүү бөлөх улуустарын уонна Эдьигээн сэлиэнньэтин уунан хааччыйар систиэмэни сайыннарыы” бырагыраама дьаһалларын олоххо киллэрии салҕаныаҕа. Сунтаар улууһун Кэмпэндээйи сэлиэнньэтигэр өрөспүүбүлүкэтээҕи үөрэтэр-чэбдигирдэр киин 40 миэстэлээх утуйар куорпуһун тутуу саҕаланыаҕа. Хаҥалас улууһун Чапаево сэлиэнньэтигэр интэринээттээх, 150 миэстэлээх үөрэнэр куорпуһу уонна Үөһээ Халыма улууһун Зырянка бөһүөлэгэр култуура-успуорт комплексын тутуу түмүктэнэрэ былааннанар. Наука тэрилтэлэрин учуонайдара Саха сирин Бүлүү бөлөх оройуоннарыгар чинчийии үлэлэрин салгыахтара.
«Саха сирэ», edersaas.ru cайтка анаан «АЛРОСА» пресс-сулууспатын матырыйаалыттан тылбаас
Пресс-сулууспа хаартыскалара