Куоракка мас дьиэлэр эрэ буолбакка, таас дьиэлэр эмиэ эргэрэн, подъезтарыгар киирдэххэ, сэрии буолан ааспытын курдук, истиэнэ кырааската хоҥнон түспүт, муоста билиитэтэ баранан бүппүт, эркин тула уруһуй, дьабах, аан тоҕута сынньыллыбыт буолааччы.
edersaas.ru
Итинник дьиэҕэ иһэр-аһыыр дьон буолбакка, үлэлээх-хамнастаах, ый ахсын хомунаалынай төлөбүрдэрин көтүппэккэ төлүүр ыаллар олороллор. Ол эрээри кэнники кэмҥэ үгүс дьон, дьиэтин куортамнаан, эбии харчы оҥостоору, түүн аайы саҥаттан саҥа хоноһолору киллэртиир. Аҕыйах хонукка көрүлүү кэлбит ыалдьыттар, биллэн турар, подъезд ырааһыгар наадыйбаттар, хата, өссө киртитэн биэрэллэр. Дьиҥэр, саҥа сокуон быһыытынан, элбэх кыбартыыралаах дьиэҕэ хостел арыйар кытаанахтык бобуллар эрээри, дьиэни куортамҥа биэрэр сокуонунан бобуллубат, ону хаһаайын бэйэтэ быһаарар. Сыл ахсын СӨ Судаарыстыбаннай тутуу уонна дьиэ- уот надзорун управлениетын аатыгар аҥаардас Дьокуускай куорат үрдүнэн 10 000 кэриҥэ үҥсүү киирэр. Дьон суругар подъезка өрөмүөн өр кэмҥэ оҥоһуллубатын, онно ким да наадыйбатын, кыһын бастакы этээскэ тоҥоллорун, истиэнэ таһырдьаттан үрэрин, сайын ардах кэннэ дьиэ үрдэ тэстэрин, мөлтөх хаачыстыбалаах хомунаалынай өҥө оҥоһулларын, о.д.а. кыһалҕалары ыйаллар. Тустаах управление үлэһиттэрэ хас биирдии суругу бэрэбиэркэлээн, аадырыска тиийэн, балаһыанньаны көрөн-истэн баран, салайар хампаанньа баар итэҕэстэри ыйыллыбыт болдьох иһигэр көннөрөрүн ирдиллэр. Ол туолбатаҕына, салайар хампаанньа 200 000-300 000 солкуобайга, тэрилтэ салайааччыта 50 000-100 000 солкуобайга тиийэ ыстарааптанар.
САЛАЙАР ХАМПААННЬА ТУГУ ОҤОРУОХТААҔЫЙ?
— Бастатан туран, дьиэни бас билээччилэри кытта дуогабар түһэрсиллиэхтээх. Онно араас хабааннаах үлэ хаһан, хайдах, төһө сыанаҕа оҥоһуллара ыйыллар. Өскөтүн итинник дуогабар оҥоһуллубатах түгэнигэр, салайар хампаанньаттан ирдэһэр күчүмэҕэйдэрдээх буолуон сөп. — Дуогабара да суох, Дьиэ-уот кодексатыгар РФ бырабыыталыстыбата 2013 сыл муус устар 4 күнүгэр бигэргэппит 290 №-дээх дьаһалынан, элбэх кыбартыыралаах дьиэ уопсай бас билиитин көрөргө салайар хампаанньа тустаах үлэни ыытыахтаах. Ол
эбэтэр дьиэ акылаата, истиэнэтэ, кирилиэһэ, бүрүөһүнэ бүтүн буоларын, инженернэй-тиэхиньиичэскэй хааччыллыыта харгыһа суох үлэлиирин хааччыйыахтаах. Саахал таҕыстаҕына, ону көннөрүөхтээх.
— Олохтоохтор уопсай мунньах тэрийэн, элбэх кыбартыыралаах дьиэни көрүү-истии үлэтин кэҥэтэн биэриэхтэрин, ону дуогабарга киллэриэхтэрин сөп.
— Дьиэ туругуттан көрөн, тас көстүүтүн тупсарар өрөмүөн 5
сылга биирдэ оҥоһуллуохтаах. Ол төлөбүрүн дьиэни бас билээччилэр бэйэлэрэ уйуналлар! Тарыып кээмэйин олохтоохтору кытта уопсай мунньахха бигэргэтэллэр.
—Өскөтүн сабыс саҥа өрөмүөннэммит подъезд истиэнэтин кырааскатын ким эрэ көһө сылдьан, алҕас миэбэл муннугунан тоҕо солоон аастаҕына, салайар хампаанньа ону тута хаттаан оҥоруохтаах. Баар итэҕэс тута туоратыллан иһиэхтээх.
—Эргэрбит дьиэ подъеһын өрөмүөннүүргэ салайар хампаанньа бырайыак оҥорон, үлэ ороскуотун олохтоохторго уопсай мунньахха билиһиннэриэхтээх. Үгүс дьон ону төлүөн баҕарбат: «Хомунаалынай төлөбүргэ ботуччу харчыны биэрэбит, онон босхо оҥоруҥ», — дииллэр. Ити төрдүттэн сыыһа өйдөбүл. Хомунаалынай төлөбүргэ өрөмүөн харчыта киирбэт.
САЛАЙАР ХАМПААННЬАҔА ТӨҺӨНҮ ТӨЛҮҮБҮТҮЙ?
— Күн бүгүн дьиэни тиэхиньиичэскэй өттүнэн хааччыйыыга нэһилиэнньэ улахан аҥаара саамай кыранан ааҕыллыбыт муниципальнай тарыыбынан төлүүр. 1 м2 – 26 солкуобай¸ оччотугар 65 м2 иэннээх 2 хостоох кыбартыыраҕа 1690 солкуобай тахсар.
— Муниципальнай тарыып дьиэ хааччыллыытыттан, көрүҥүттэн көрөн тус-туһунан буолуон сөп.
— Ити тарыыпка подъездары, аттынааҕы сир учаастагын хомуйуу, көрүдүөрү сууйуу, лаампалары уларытыы, дьиэни кыстыкка бэлэмнээһин, саас үөһэттэн хаары түһэрии, лифт, инженернэй ситим үлэтин хааччыйыы, Салайар хампаанньа үлэһиттэрин хамнастара киирэр. — Өскөтүн салайар хампаанньа тустаах үлэтин толорбот түгэнигэр,
дьиэни бас билээччилэр кинини уларытыахтарын сөп.
ДУОГАБАР ОҤОҺУЛЛАРЫН ИРДЭҺИҤ
Константин Нестеров, СӨ Судаарыстыбаннай тутуу уонна дьиэ-уот надзорун управлениетын судаарыстыбаннай иниспиэктэрэ:
—Салайар хампаанньа олохтоохтору кытта биэс сылга биирдэ суругунан дуогабар түһэрсэн, онно туох үлэни оҥоруохтааҕын, ол иһигэр косметическай өрөмүөн хаһан ыытылларын ыйыахтаах. Өрөмүөн ороскуотун, төһө харчы төлөнөрүн уопсай мунньахха быһаараллар. Өскөтүн подъезка эбэтэр көрүдүөргэ муоста билиитэтэ хоҥнон түстэҕинэ, Салайар хампаанньа ону көрө сылдьан тута оҥорон, абырахтаан иһиэхтээх. Оннук өрөмүөҥҥэ харчы хомуллубат, элбэх кыбартыыралаах дьиэни көрүү-харайыы үлэтин төлөбүрүгэр ити киирэ сылдьар. Ол эрээри салайар хампаанньа бэрэстэбиитэлэ дуогабарга илии баттыырга хас биирдии ыалга тоҥсуйан, барыларын эккирэтэ сылдьар эбээһинэһэ суох. Дьиэни бас билээччилэр эмиэ интэриэстээх буолуохтаахтар, холобур, болдьоммут бириэмэҕэ салайар хампаанньа хонтуоратыгар тиийэн, дуогабарга илии баттыахтарын сөп. Дуогабар баар эрэ түгэнигэр хампаанньа эбэһээтилистибэтин толорорун ирдэһэр кыахтаахпыт. Дуогабар оҥоһуллубатах түгэнигэр, муниципальнай тарыыбынан олох аҕыйах өҥө оҥоһуллар. Салайар хампаанньа подъеһы ыраастык тутуохтаах уонна инженернай ситим, лифт харгыһа суох үлэлиирин хааччыйыахтаах. Косметическай өрөмүөн итиннэ киирбэт. Элбэх кыбартыыралаах дьиэ уопсай бас билиитин, холобур, этээскэ 4 ыал олорор көрүдүөрүн салайар хампаанньа, дьиҥэр, өрөмүөннүөхтээх, көрүөхтээх-истиэхтээх, муостатын сууйуохтаах. Биһиги ону ирдиибит, ол эрээри үксүгэр ити дьиэлээх дьоҥҥо сэлээннэнэн хаалан иһэр. Ону дуогабар түһэрсэн, булгуччу туруорсуохха наада. Арай уопсай көрүдүөргэ тимир аан туруоран, икки ыал быыс оҥоһуннахтарына, ол иһинээҕи былаһаакка бэйэлэрин көрүүлэригэр киирэр. Бырайыагынан көрүллүбүт подъезд аанын салайар хампаанньа кыһын тымныы салгын үргүйбэтин, домофона үлэлиирин, ааны астахха-саптахха, улаханнык тыаһаабатын курдук оҥоруохтаах. Өскөтүн олохтоохтор аныгы сыаналаах ааҥҥа уларытыахтарын баҕардахтарына, ол ороскуотун бэйэлэрэ уйуналлар.
ХАПЫТААЛЫНАЙ УОННА КОСМЕТИЧЕСКАЙ ӨРӨМҮӨН
—Хапытаалынай өрөмүөҥҥэ дьиэ сыбаайатын, акылаатын, сарайын, эркинин оҥоруу, бөҕөргөтүү, инженернэй ситимин, лииби, болкуону саҥардыы, тас эркинин кырааскалааһын киирэр. — Косметическай өрөмүөҥҥэ кыра үлэ оҥоһуллар: подъезд, көрүдүөр истиэнэтин кырааскалааһын, муостатын бүрүөһүнүн, киирэр ааны уларытыы.
РЕКЛАМА ХАРЧЫТА КИМ СИЭБИГЭР КИИРЭРИЙ?
Кэнники кэмҥэ үгүс лифт истиэнэтигэр, дьиэ тас эркинигэр рекламнай стендэлэр, баннердар ыйанан тураллар. Маҕаһыын табаарын, тэрилтэ өҥөтүн сырдатар чаҕылхай ойуулаах, киһи болҕомтотун тардар реклама босхо турбата чуолкай. Бу төлөбүрэ салайар хампаанньа сиэбин хаҥатарга буолбакка, дьиэ-уот көрүүтүгэр киириэхтээх. Ону бэрэбиэркэлииргэ олохтоохтор салайар хампаанньа аатыгар сурук суруйуохтарын сөп. Өскөтүн 3 үлэ күнүн иһигэр төһө үп киирбитин, ол туохха туттуллубутун быһаарар эппиэт кэлбэтэҕинэ, салгыы хонтуруоллуур уоргаҥҥа, СӨ Судаарыстыбаннай тутуу уонна дьиэ-уот надзорун управлениетыгар суруйаллар.
ТҮМҮК
Ким баҕарар ыраас, сырдык, киһи кута-сүрэ тохтуур дьиэтигэр олоруон баҕарар. Ол эрэн, кэлтэччи салайар хампаанньаны эрэ буруйдаабакка, бэйэбитин көрүнүөхпүтүн, бэйэ бодобутун тардыныахпытын эмиэ наада: дьон киртиппэт, эркинин марайдаабат, аанын тоҕо тэппэт, бөҕүн ааһан иһэн бырахпат подъеһа ыраас буолар. Сорох подъезтарга киирдэххэ, барыта уурбут-туппут курдук ып- ыраас, сибэкки тыллан турар, истиэнэҕэ хартыына, светильник, Саҥа дьылга дьэрэкээн харыйа лаглайан турар буолааччы. Онон тулалыыр эйгэбит туруга хас биирдиибититтэн улахан тутулуктаах. Дьиэни куортамнааччылар үксүлэрэ киртитэллэр, тугу да харыстаабаттар, кинилэри эмиэ хонтуруоллуохха сөп. Дьон харчынан кыттыһан, подъезка, лиипкэ ким тугу гынарын видеонан кэтиир тэрил туруоран, буруйдаахтары тута эппиэккэ тардаллар. Аныгы үйэҕэ ким тугу алдьатарын ытыска уурбут курдук көрө олорон, ол өрөмүөнүн ороскуотун ирдэһиэххэ син.
Марианна Тыртыкова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru