Владимир Путин сэтинньи бүтэһигэр элбэх оҕолонууну өйүүр миэрэлэри олоххо киллэрэр туһунан эппитэ. Онно бастакы оҕоҕо ый аайы 10-тан тахса тыһ. солк. босуобуйа биэрии, Ийэ хапытаалын болдьоҕун уһатыы курдук миэрэлэри сэргэ, өссө кэккэ этиилэрдээх.
Ол курдук, бэрэсидьиэн үһүс оҕоҕо төлөнөр босуобуйаны биэриигэ федеральнай бүддьүөттэн кыттыгас үбүлээһин бэриллэр регионнар ахсааннарын элбэтэр туһунан эппитэ. Бу маннык босуобуйалары 2013 сылтан олохтообуттара. Кыттыгас үбүлээһин демография көрдөрүүтэ мөлтөх регионнарга бэриллэр. Бу сылга 50 регион ылбыта. Ол эрээри, Саха сиригэр демография көрдөрүүтэ үчүгэй буолан, биэрэ иликтэр. Биир дьахтар иккиттэн аҕыйах (коэффициена – 2) оҕолоох буоллаҕына, бэриллэр. Саха сиригэр төрөөһүн коэффициена – 2,09, онон, арааһа, ылбаппыт буолуо.
Ону тэҥэ дьиэ кэргэҥҥэ 2018 сыл кэнниттэн иккис, үһүс оҕо төрөөтөҕүнэ, ипотека бырыһыанын кыччатар туһунан этии киллэрдэ. Холобур, дьиэ кэргэн быйыл 11%-наах ипотеканы ылбыт, онтон 2018 сылга иккис оҕолоро төрүүр. Оччотугар 6%-ҥа диэри араастаһыытын судаарыстыба төлүүр. Усулуобуйата маннык: 2018 сыл кэннэ иккис оҕо төрөөтөҕүнэ, үс сыллааҕыта бэриллибит кирэдьиит аахсыллар, үһүс оҕоҕо – биэс сыл иһинэн.
Владимир Путин оҕо саадыгар миэстэ тиийбэт кыһалҕатын быһаардыбыт диэн эттэ. Ол эрээри оҕо 2 ыйыттан үс сааһыгар диэри дьааһылаҕа сылдьарын хааччыйыахтаахпыт диэн бэлиэтээтэ. Онон кэлэр икки сылга 326 тыһыынча оҕоҕо дьааһылаҕа эбии миэстэ көрүллүөхтээх.
Ону тэҥэ Путин оҕолору эмтээһин хаачыстыбатын тупсарар, регионнарга перинатальнай кииннэри тутар соругу туруорда. Дьокуускайга перинатальнай киин тутуллан үлэҕэ киирэн эрэр. Оттон дойду үрдүнэн оҕо поликлиникаларын хапытаалынай өрөмүөннээһиҥҥэ, анал медицинскэй тэрилинэн хааччыйыыга 50 миллиард солкуобай наада. Регионнар бэйэлэрэ кыттыһар буоллахтарына, ити сыалга федеральнай бүддьүөттэн сыл аайы 10 миллиард солк. тыырыахтара.
Демографияны тупсараары
Билигин ааспыт үйэ 90-с сылларыгар төрөөбүт көлүөнэ ийэ-аҕа буолар кэмэ кэллэ. Биллэрин курдук, бу кэмҥэ судаарыстыбаннай тутул ыһыллан, ас-таҥас кырыымчык буолан, дьон элбэх оҕолонорго дьулуспаттара. Онон бу 20-лээх, 30-таах төрүүр саастаах кыргыттар ахсааннара хаһааҥҥытааҕар да аҕыйах. Ону тэҥэ оҕону түһэртэрии түбэлтэтэ элбэх. Эдэр дьон, холбоһон да баран, оҕолоно охсорго ыксаабаттар. Саахсаламмакка олоруу, арахсыы эмиэ аҕыйаҕа суох.
Ити үөһэ этиллибити учуоттаатахха, кэнники кэмҥэ демография көрдөрүүлэрэ эмиэ түһэн эрэллэр. Онон кэлэр 10 сылга демография көрдөрүүтүн түһэрбэккэ, төттөрүтүн, үрдэтэр сорук турар. Путин этэринэн, Арассыыйа нэһилиэнньэтэ 2020 сылга 154 мөлүйүөҥҥэ тиийиэхтээх. Оттон биһиги өрөспүүбүлүкэбит төрүттэммитэ 100 сылыгар, 2022 сылга нэһилиэнньэ ахсаанын 1 мөлүйүөҥҥэ тиэрдиэхтээхпит.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru