ПСИХОЛОГИЧЕСКАЙ ТУРГУТУК: Күһүҥҥү сылаа — истириэс таһымын быһаарабыт
Бу тургутук эһиги олоххутугар истириэс төһө таһымнааҕын быһаарарга көмөлөһүөҕэ. Хас биирдии ыйытыыга ордук сөп түбэһэр биир хоруйу талыҥ.
- Кэлиҥҥи кэмҥэ хайдах утуйаҕыт?
а) Үчүгэйдик, туох да мэһэйэ суох.
б) Утуйаргар эрэйдэнэбин, санаа бөҕө киирэр.
в) Чаастатык уһуктабын, утуйбуппун да билбэппин.
г) Сарсыарда сылайан, күүһүм-уоҕум суох буолан уһуктабын.
- Күннээҕи кыра мэһэйдэргэ хайдах сыһыаннаһаҕыт?
а) Наар уоскулаҥнык, тулуйабын.
б) Сороҕор кыыһырабын, ол гынан баран түргэнник уоскуйабын.
в) Кыраттан туохтан эрэ түргэнник кыыһырабын.
г) Тулам барыта мөкү курдук, наар кыйаханан сылдьабын.
- Үлэҕитигэр эбэтэр үөрэххитигэр болҕомтоҕутун түмэргэ ыарахаттар бааллар дуо?
а) Суох, болҕомтом үчүгэй.
б) Сороҕор санаам аралдьыйар, ол эрээри түмүнэбин.
в) Болҕомтобун түмэр олус ыарахан.
г) Тугу да өйдөөбөппүн, санаам ыһыллан хаалар.
- Аппетиккыт уларыйда дуо?
а) Уларыйбаппын, аһылыгым кэмигэр.
б) Аппетитым арыый мөлтөөтө.
в) Аһары элбэҕи эбэтэр аҕыйаҕы сиибин, аһыахпын баҕарбаппын.
г) Истириэс кэмигэр аһыыбын эбэтэр аһыырбын букатын да умнабын.
- Эккитигэр-сииҥҥитигэр маннык көстүүлэр бааллар дуо? (төбө ыарыыта, былчыҥ күүрүүтэ, куртах ыарыыта)?
а) Суох, отой да биллибэт.
б) Арыт-ардыгар баар буолар.
в) Доруобуйам мөлтөөн, ити бэлиэлэр чаастатык көстөллөр.
г) Ити сибикилэр миигин миэхэ мэһэйдииллэр.
- Эһиэхэ сорудахтар, дьыалалар элбээбиттэрин курдук сананаҕыт дуо?
а) Суох, барытын ситиһэбин.
б) Сороҕор барытын ситиспэтэхпинэ санаарҕыыбын.
в) Үлэм-хамнаһым элбээн, тугу да ситиспэт курдукпун.
г) Тугу да ситиспэт курдук сананабын.
- Инникигит эбэтэр кыра бытархай дьыалалар тустарынан төһө чаастатык долгуйаҕыт?
а) Наар, инниким туһунан үчүгэйдик саныыбын.
б) Сороҕор долгуйабын, ол эрээри улахаҥҥа уурбаппын.
в) Туох эрэ куһаҕан буолуо диэн долгуйан күүтэбин.
г) Долгуйар санаа миигиттэн арахпат, түүннэри утуппат.
- Сөбүлээн дьарыктанар дьыалаҕытыттан дуоһуйууну ылаҕыт дуо?
а) Оннук, сөбүлүүр дьарыгым күүс-көмө буолар.
б) Урукку курдук үөрбэппин.
в) Сөбүлүүр дьарыкпар үөрүү да, үлэлиир баҕа санаам да суох.
г) Туохтан да үөрбэт-көппөт буоллум.
- Күүскүт-уоххут таһыма хайдаҕый?
а) Күүс-уох бөҕөлөөхпүн, эрчимнээхпин.
б) Күн ортото буолуута сылайабын.
в) Наар сылайбыт курдук сылдьабын.
г) Сарсыардаттан саҕалаан күүһүм отой суох.
- Быһаарыыны ылынарга эрэйдэнэҕит дуо?
а) Суох, чэпчэкитик быһаарынабын.
б) Сороҕор, икки буолан ылынар ордук.
в) Быһаарыыны ылынар олус ыарахан.
г) Тугу да быһаарар кыаҕым суох курдук, мэлдьи саарбахтыыбын.
Түмүгү таһаарыы
Билигин бааллары ааҕыахха. Хас биирдии хоруйга маннык баал эбиллэр:
- а) – 0 баал;
- б) – 1 баал;
- в) – 2 баал;
- г) – 3 баал.
10 хоруй баалларын эбиҥ уонна уопсай сууматын көрүҥ.
0-10 баал: Истириэс намыһах таһыма
Эн олоххор баар ыарахаттары уонна уустук боппуруостары үчүгэйдик тулуйар эбиккин. Бэйэҕин салайынар, истириэһи утары охсуһар элбэх ньымалардааххын. Маннык үтүө үгэскин салгыы тутус уонна сынньанаргын умнума.
11-20 баал: Истириэс орто таһыма
Эн олоххор истириэс батыһара биллэр эбит. Бу – бэйэҥ доруобуйаҕар, сынньалаҥҥар болҕомто уурар кэм кэлбитин бэлиэтэ. Сынньалаҥы сөпкө тэрийэр, айылҕаҕа сылдьар, сөбүлүүр дьыаланан дьарыктанар туһунан толкуйдаа.
21-30 баал: Истириэс үрдүк таһыма
Эйиэхэ истириэс таһыма үрдүк. Эн этиҥ-сииниҥ аһары ноҕуруускаламмытын туһунан биллэрэр. Олоҕуҥ укулаатын, үлэҥ кээмэйин хаттан ырытан көрөр сүрүн төрүөт буолар. Ити барыта доруобуйаҕар куһаҕаннык дьайыан сөп, онон наада буоллаҕына, исписэлиискэ (психологка) көмө көрдүүртэн кыбыстыма.