Прокопий Федоров: “Футбол оҕо этин-хаанын эрэ буолбакка, майгытын, уйулҕатын, толкуйун эмиэ сайыннарар”
Бүгүн, ахсынньы 10 күнэ, аан дойдуга футбол күнүнэн биллэр. Аҕыйах сылтан бэттэх Саха сиригэр футбол көрүҥэ биллэ сайдан, оҕолор Арассыыйа таһымыгар ыытыллар араас күрэхтэһиилэргэ миэстэлэһэр, ону ааһан бастыыр буоллулар.
Биир оннук ситиһиилээх хамаанданан Өрөспүүбүлүкэтээҕи идэтийбит спортивнай футбол оскуолатын иһинэн үлэлиир “Виктория” оҕо футболун кулууба буолар. Бу кулуубу биэс төгүрүк сыл салайан кэлбит эдэр тириэньэр Прокопий Владимирович Федоров биһиэхэ ыалдьыттыыр.
— Прокопий Владимирович, бэйэҥ туһунан кылгастык билиһиннэр эрэ. Чуолаан тоҕо футбол көрүҥүн талбыккыный?
— Өлөөн улууһуттан төрүттээхпин. 2005 с. оскуоланы бүтэрэн ХИФУ Физическэй култуура уонна успуорт институтугар, футбол идэтигэр үөрэнэ киирбитим. 2010 с. үөрэхпин бүтэрэн дойдубар үлэлии тиийбитим. Түөрт сыл устата оҕолору футболга дьарыктаан, 2015 с. өрөспүүбүлүкэтээҕи мини-футбол күрэхтэһиитигэр финалга Дьокуускай хамаандатын кыайбыппыт. Ол кыайыы кэнниттэн Дьокуускайга футбол оскуолатыгар үлэҕэ ыҥырбыттара.
Футболунан кыра эрдэхпиттэн дьарыктаммытым. Ону сэргэ ийэлээх аҕам иккиэн футболга тириэньэрдииллэр. Аҕам Владимир Михайлович уолаттары, ийэм Ия Прокопьевна кыргыттары дьарыктыыллар.
— Саха сиригэр оҕо футбола аҕыйах сылтан бэттэх сайдан эрэр. “Виктория” оҕо футболун кулуубун туһунан кэпсээ эрэ.
— Сыл түмүктэниэн эрэ иннинэ үлэбин саҕалаабытым. Миэхэ “Виктория” оҕо футболун кулуубун алын сүһүөҕэр дьарыктанар 2006 сыллаах төрүөх кырачаан уолаттары биэрбиттэрэ. Кэнники “Виктория” оҕо футболун кулуубун аатын 2006 сыллаах уолаттар хамаандалара тутан хаалбыта. Билигин “Викторияҕа” саастарынан хас да бөлөх оҕо дьарыктанар, 2011-2012 сыллаах төрүөх уолаттарга сүүмэрдээһин буола турар.
— Бу көрүҥэ оҕоҕо тугу сайыннарарый?
— Футбол эт хаан өттүнэн эрэ буолбакка, киһини бары өттүнэн сайыннарар көрүҥ. Уйулҕа, майгы-сигили өттүнэн сайыннарар. Хамаанданан оонньуур көрүҥ буоларын быһыытынан, чуолаан дьону кытары алтыһарга, киһини кытары үлэҕэ өйдөһөргө үөрэтэр. Биһиги кулууппут спортивнай оскуола иһигэр киирэр. Оскуола туох хайа иннинэ улаатан эрэр саастаах уонна алын сүһүөх оҕолорун успуордунан, чуолаан футболунан дьарыктана үөрэнэллэригэр болҕомто ууруллар. Сүрүн соруктарынан оҕо чөл олоҕу тутуһарын, үүнэн көлүөнэҕэ эт-хаан, өй-санаа өттүнэн сайдалларын ситиһии, ону тэҥэ майгы-сигили өттүнэн иитии буолар. Оскуола биир улахан соруга — Дьокуускай куораттааҕы “Якутия” диэн футбол кулуубугар сөптөөх, анал үөрэҕи ааспыт кэскиллээх оонньооччулары иитэн таһаарыы. Ону тэҥэ футбол оонньуутун киэҥник тарҕатар сыаллаах орто оскуолаларга араас үлэлэр ыытыллаллар.
— Оҕо футболунан хас сааһыттан дьарыктанара ордугуй? Сүүмэрдээһиҥҥэ туохха болҕомтону уураҕытый? Арай олус баҕарар эрээри эт-хаан өттүнэн кыаммат оҕону ылаҕыт дуо?
— Оҕо алта-сэттэ сааһыттан саҕалыыра саамай сөп дии саныыбын. Сүүмэрдээһиҥҥэ кыра оҕолорго эт-хаан өттүнэн сайдыытын, ону сэргэ оонньуу тиэхиньикэтин көрөбүн. Обургу оҕолору сүүмэрдииргэ итиннэ эбии толкуйдуур дьоҕуругар болҕомтону уураабын. Биһиги кулууппут футбол идэтийбит оскуолатыгар киирсэр. Онон оҕо бэйэтин кыанара ирдэнэр.
— Улахан футбол «сулустарыттан» холобур оҥостор футболистааххын дуо?
— Аан бастаан холобур оҥостубут футболиһым Рональдиньо, онтон Лионель Месси буолаллар. Кинилэр бэйэ-бэйэлэригэр майгыннаспат ураты футболистар. Урут оонньооччу быһыытынан, кинилэр оонньууга ураты дьоҕурдарын көрөммүн үөрэнэ сатыырым. Билигин тириэньэр буоламмын, улахан матчтарга үксүн тириэньэр үлэтигэр болҕойобун. “Чопчу бу киһи үлэтин ордоробун” диир кыаҕым суох, хас биирдиилэриттэн туохха эрэ үөрэнэбин.
— Мин билэрбинэн, Өлөөҥҥө футболга болҕомтону уруккуттан уураллар. “Өлөөн футбола” диэн оонньуу туһунан сырдат эрэ.
— Өлөөн футбола — эбэҥки футбола. Бу оонньуу тоҥуу хаар үрдүгэр оонньонор. Тирии мээчиги үс мастан оҥоһуллубут ураһа быһыылаах боруотаҕа киллэриэхтээххин. 2014-2015 cылларга ыытыллыбыт Арктика оонньууларыгар сүрүн судьуйалаабытым.
— Саха сиригэр футбол, оҕо футбола инникилээх дуо?
— Саха сиригэр футбол успуорда инникилээх дии саныыбын. Саха сирин оҕолоро дойду таһымыгар күрэхтэһэр футбол хамаандаларыгар оонньууллара даҕаны элбэҕи этэр. Ону таһынан “Азия оҕолоро” норуоттар икки ардыларынааҕы оонньууларга кыттыылара эмиэ улахан ситиһии буолар.
— Оҕолору үөрэх быһыытынан дьарыктыырыҥ таһынан сүрдээх күргүөмнээх тэрээһиннэри тэрийэҕин.
— Оҕолор дьарыкка интэриэстэрин күүһүрдээри “Виктория куубага”, “Аҕалар лигалара” диэн күрэхтэһиилэри ыытабын. Ону таһынан, айылҕаҕа тахсан сынньанабыт, хамаанданан киинэҕэ, квест оонньууларга сылдьабыт. Төһө кыалларынан өрөспүүбүлүкэ таһыгар тахсан, киин сир оҕолоро футболу хайдах оонньуулларын көрдөрө сатыыбын. Хас биирдии айаммыт бэйэтэ умнуллубат түгэн буолар. Оҕолору кытары сылдьар мэлдьи интэриэһинэй, бэһиэлэй буолар.
— Прокопий Владимирович, кэпсээниҥ иһин махтал! “Виктория” хамаанда мэлдьи кыайыынан эрэ кынаттаннын!
“Виктория” оҕо футболун хамаандатын ситиһиилэрэ:
2016 сылтан “Виктория” иитиллээччилэрэ Саха сирин тас өттүгэр, киин куораттарга ыытыллар күрэхтэһиилэргэ холонон барбыттара. Москва куоракка ыытыллыбыт V төгүлүн ыытыллыбыт “Khimki cup – 2016” аһаҕас куубагар кыттыбыттара. Кырачаан уолаттар тириэньэр үөрэҕин такайыытын сыыйа ылынан, эттэригэр-хааннарыгар, өйдөрүгэр-сүрэхтэригэр иҥэринэн, кыһыылаах-абалаах кыайтарыылары амсайан, кыайыы үөрүүтүн өрөгөйүн билэн, успуорт эриирдээх тургутууларын эрэллээхтик ааһан, 2017 сылтан бастакы дьоһуннаах кыайыыларын аҕалан барбыттара.
2017 с. Дьокуускай куоракка 2006-2008 с.т. оҕолорго ыытыллыбыт “Локобол 2017 РЖД “ диэн футбол бэстибээлигэр “Виктория” уолаттара тэҥнээхтэрин булбатахтара. Ол сыл Хабаровскай куоракка «Локобол 2017 РЖД» Арассыыйа таһымнаах күрэхтэһиигэ бастаабыттара. “Цементник” футбол кулуубун бирииһигэр ыытыллыбыт өрөспүүбүлүкэтээҕи мини-футбол турнирыгар 2006-2007 сыллаах уолаттарга бастакы миэстэни ылбыттара.
2018 cылга 2005-2006 сыллаах төрүөх оҕолор икки ардыларыгар өрөспүүбүлүкэҕэ бастыыр иһин күрэхтэһиигэ боруонсанан наҕараадаламмыттара. Ити сыл 2009-2010 сыллаах төрүөх оҕолорго ыытыллыбыт “Северные звездочки” футбол лигатыгар үһүс буолбуттара.
“Динамо” уопсастыба 95 сылыгар анаммыт оҕо футболун кулууптарын икки ардыгар ыытыллыбыт ОГО ВФДО “Динамо” Куубагын хаһаайыннарынан буолбуттара. “Кожаный мяч-2018” диэн Бүтүн Арассыыйатааҕы футболга күрэхтэһиилэр куораттааҕы түһүмэхтэригэр 2005-2006 сыллаах төрүөхтэргэ боруонсанан наҕараадаланаллар. Салгыы Евпатория куоракка “Арена КАП-2018” турнирыгар кыттыбыттара. Бу сыл биир бэлиэ түгэнинэн 2011-2012 сыллаах төрүөх уолаттары сүүмэрдээһин буолбута.
2019 с. Арассыыйаҕа бастыыр иһин мини-футболга (футзалга) күрэхтэһии Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук зонатыгар 2006-2007 сыллаахтарга кыайыылаах аатын сүкпүттэрэ.
Дьокуускай куоракка ыытыллыбыт 2006-2007 сыллаах уолаттар ортолоругар мини-футболга өрөспүүбүлүкэҕэ бастыыр иһин күрэхтэһиигэ кыайыы өрөгөйүн билбиттэрэ.
2006-2007 сыллаах оҕолорго ыытыллыбыт футболга өрөспүүбүлүкэҕэ бастыыр иһин хамаанданан күрэхтэһии кыайыылаахтара, “Цементник” футбол кулуубун үбүлүөйдээх куубагар боруонса призердар буолбуттара.
Хабаровскай куоракка ыытыллыбыт “Большие звезды светят малым” күрэхтэһиигэ 2011 сыллаах кырачаан уолаттар кыттыбыттара. Куораттар икки ардыларынааҕы В.И. Иванов сырдык кэриэһигэр аналлаах Чита куоракка ыытыллыбыт үгэс буолбут күрэхтэһиигэ 2006-2007 сыллаах уолаттар кыттыыны ылбыттара. Бу сыл улахан бөлөх уолаттара Арассыыйаҕа бастыыр иһин күрэхтэһии Уһук Илиҥҥи федеральнай уокуругун зонатыгар Хабаровскай куоракка бастакы эргииргэ уонна Находкаҕа ыытыллыбыт иккис эргииргэ күрэхтэспиттэрэ.
2020 сылга Нижнэй Новгородка ыытыллыбыт мини-футболга Арассыыйаҕа бастыыр иһин күрэхтэһии финалыгар 2006 сыллаах уолаттарбыт тахсыбыттара. Ону сэргэ 2011-2012 сыллаах уолаттар Бүтүн Арассыыйатааҕы “Малая земля” футбол бэстибээлигэр кыттыыны ылбыттара.
Надежда Ильина, edersaas.ru
Хаартыскалар — «Виктория» кулууп архыыбыттан.