Сүрдээх куһаҕан уонна соһумар сонун муус устар 19 күнүттэн тилийэ көттө – ис дьыала миниистирин солбуйааччы – Силиэстийэлиир управление начальнига, полиция полковнига Николай Мамчур күүһүлүү сатааһыҥҥа уорбаланар уонна бэйэтигэр тиийинэ сатаата диэн.
Оттон кини оруобуна нэдиэлэ эрэ анараа өттүгэр, муус устар 14 күнүгэр, биһиэхэ, суруналыыстарга пресс-конференция оҥорбута. Ыйытыыларга хоп курдук хоруйдаан, сэргэх бөҕө этэ. Бэйэтин дьыалатын суруйуом иннинэ ол көрсүһүүттэн билиһиннэрэбин.
Ис дьыала уорганнарын силиэбэтэллэрэ 3528 холуобунай дьыаланы силиэстийэлии сылдьалларыттан баһыйар ахсааны уоруу, түөкүннээһин дьыалалара ылаллар, ол кэнниттэн – доруобуйаҕа эмсэҕэлээһини оҥоруу, наркотикка сыһыаннаах буруйдар уонна суол быһылааннара. Начальник онно эппитинэн, буруй ити көрүҥнэрэ элбииллэригэр социальнай быһыы-майгы төрүөт буолбут.
Онно истибиппитинэн, силиэдэбэтэллэр олус ноҕуруускалаахтык үлэлииллэр — биир силиэдэбэтэлгэ ортотунан 30 дьыала тиксэр. Николай Федорович бэлиэтээбитинэн, ол төрдө-төбөтө криминогеннай быһыыга-майгыга эрэ буолбаккка, суут, борокуратуура уорганнарын итиэннэ эмсэҕэлээччилэр өттүлэриттэн силиэстийэлээһин хаачыстыбатыгар ирдэбил күүһүрүүтүгэр сытар, дьон бэйэтин быраабын билиитин таһыма үрдээбит.
Үөһэ этэн аһарбытым курдук, кэлиҥҥи кэмҥэ түөкүннээһин биллэ элбээбит. Буруй бу көрүҥэр ааспыт сыл бу кэминээҕэр 50-нан элбэх дьыала силиэстийэлэнэр. Сүрүннээн, баан каартатыгар сыһыаннаах түөкүннээһиннэр. Биһиги хаһыаппыт бу туһунан сэрэтэн хаста да суруйан турар. Мамчур бу проблемаҕа ураты болҕомто ууран, маныаха сыһыаннаах тэрилтэлэри барыларын мунньан, туспа кэпсэтии оҥорон, нэһилиэнньэҕэ тиэрдэргэ этии киллэрбитэ да, билигин ити былаан олоххо киирэрэ саарбахтанна быһыылаах. Аны дьоҥҥо биллибит холуобунай дьыалалартан ахтан аһарыым.
Евгений Грибчатов дьыалата
2015 сыл сэтинньи ыйыгар киин куорат Киров-Лермонтов уулуссалар быһа охсуһууларыгар “Якутия” хаһыат сүрүн эрэдээктэрэ джибинэн “көтүтэн” иһэн, оптуобуска кэтиллимээри, туора салайан, светофор аттыгар турбут үс киһини түҥнэри көппүтэ: эр киһи балыыһаҕа тыына быстыбыта, дьахтар уонна кыыс улаханнык эмсэҕэлээбиттэрэ. Бу чахчынан 264-с ыст. 3-с чааһынан холуобунай дьыала тэриллибитэ.
Мамчур иһитиннэрбитинэн, дьыала силиэстийэлэнэн бүтэрэ чугаһаабыт. Автотехническэй, фонографическай экспертизалар ыытыллаллар. “Оннук судургу балаһыанньа буолбатах, “двойной стандартар” бааллар, быраабыланы кэспит икки автотранспорт баар, бу күннэргэ экспертизалар түмүктэннэхтэринэ, оптуобус да суоппарын, «Мазда Трибьют» да суоппарын дьайыыларыгар сыанабыл бэриллиэҕэ”, — диэтэ кини.
Борис Шишмарев дьыалата
Бу дьыл кулун тутар 18 күнүгэр Дьокуускай куоракка Можайскай уонна Жуковскай уулуссалар быһа охсуһууларыгар “Тойота Корона Премио”, “Тойота Королла”, “Тойота Ипсум” уонна КамАЗ массыыналар харсыһаннар, биир иномарка инники олбоҕор олорбут киэн туттар спортсменкабыт, кик-боксиҥҥа аан дойду хас да төгүллээх чемпионката, РФ боксаҕа уонна кик-боксиҥҥа спорт үтүөлээх маастара, 32 саастаах Лидия Андреева сырдык тыына быстыбыта.
Бу суол быһылаанын чахчытынан РФ Холуобунай кодексатын 264-с ыст. 4-с чааһынан, ол эбэтэр, уруулга итирик олорон, сэрэҕэ суохтан киһини өлүүгэ тиэрдии бэлиэтэ баарынан, холуобунай дьыала тэриллэн, силиэстийэлэнэ сылдьар. Силиэстийэ кэмигэр буруйданааччы Шишмарев Силиэстийэлиир изоляторга хаайыллан олорор.
Табалары ытыалааһын дьыалата
Тиксии бөһүөлэгэр сүүрүк табалары ытыалааһын муус устар 6 күнэ үүнэр түүнүгэр буолбута. Сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ өлөрүллүбүт таба ахсааныгар араастаһыы баар эбит буоллаҕына, Силиэстийэлиир управление начальнига бигэргэппитинэн, 19 таба өлөрүллүбүт, 11 таба бааһырдыллыбыт.
Бу чахчынан муус устар 8 күнүгэр РФ Холуобунай кодексатын 167-с ыст. 1 чааһынан, ол эбэтэр, атын киһи баайын-малын соруйан суох оҥоруу бэлиэтэ баарынан, дьыала тэриллэн, билигин силиэстийэ бара турар. Быһылаан буолбут сиригэр суһал-силиэстийэлиир бөлөх үлэлиир. Онно булуллубут предметтэринэн баллистическай, трасологическай, экспертно-криминалистическай чинчийиилэр ыытыллаллар. Араас биэрсийэ үөрэтиллэр, ол иһигэр, байыаннайдар сыһыаннаахтара-суоҕа эмиэ. Ол эрэн, билиҥҥитэ бу дьыалаҕа уорбаланааччы быһыытынан ким да быһаарылла илик.
Дьаабы дьыала
Ити пресс-конференцияҕа атын дьыалалар тустарынан эмиэ этиллибитэ. Онно Николай Мамчур буруйдаахтары булан накаастыырга куруук бэлэм, үлэ үөһүгэр сылдьар принципиальнай силиэдэбэтэл курдук өйдөбүлү үөскэппитэ. Онтубут баара, нэдиэлэ да ааспата — бэйэтэ холуобунай дьыалаҕа эриллиэх курдук буолла! Буолаары буолан, куһаҕан ыстатыйанан!
РФ Силиэстийэлиир кэмитиэтин Саха сиринээҕи управлениетын салайааччытын сонуннары киэҥник тарҕатар ситимнэри кытта үлэҕэ старшай көмөлөһөөччүтэ Надежда Дворецкая:
—Муус устар 18 күнүгэр Силиэстийэлиир управлениеҕа Дьокуускай куорат олохтооҕо дьахтартан сайабылыанньа киирбитэ. Ис дьыала миниистирин солбуйааччы Николай Мамчуру “сылдьыһар” дьайыылары күүс өттүнэн оҥоруу иһин холуобунай эппиэккэ тардар туһунан. Итинник ис хоһоонноох матырыйааллар муус устар 19 күнүгэр ИДьМ Бэйэҕэ куттал суох буолуутун суһал чааһыттан эмиэ киирбиттэрэ. Билиҥҥитэ ити матырыйаалларынан управление ураты дьыалалары силиэстийэлиир отдела силиэстийэ иннинээҕи бэрэбиэркэ ыытар. Ол түмүгэр, процессуальнай быһаарыы тахсыаҕа.
РФ ИДьМ-тын СӨ ИДьМ-тын пресс-сулууспата:
—Министиэристибэ Силиэстийэлиир управлениетын сотрудницатын араапарынан миниистири солбуйааччы Николай Мамчурга туһуланан сулууспанан бэрэбиэркэ саҕаланна. Бэрэбиэркэни анал хамыыһыйа тэриллэн ыытар. Онно ИДьМ Бэйэҕэ куттал буолуутун оперативниктара уонна Россия ИДьМ-тын Бэйэҕэ куттал суох буолуутун кылаабынай управлениетын бэрэстэбиитэлэ киирэллэр. Бэрэбиэркэ матырыйааллара силиэстийэ уорганнарыгар бэриллиэхтэрэ.
* * *
Туох буолбутуй?
Сабаҕалааһын быһыытынан, муус устар 17 күнүгэр, түүн диэки, Мамчур кабинетыгар хонтуруоллуур-аһардар пууҥҥа (КПП) турар 24 саастаах үлэһитин кофе иһэргэ ыҥырбыт. Сулууспатын эбээһинэһин толоро сылдьар кыыс начальнигын ыҥырыытын быһа гыммакка, кабинекка кэлбит. Онуоха тойон кыыһы илиилэрин кэдэрги тутан, баттаҕыттан тардан, күүһүлүү сатаабытын, кыыс мүлчү туттаран, куотан тахсыбыт. Сарсыныгар РФ СК Саха сиринээҕи управлениетыгар сайабылыанньа суруйбут.
Муус устар 19 күнүгэр миниистири солбуйааччы кабинетыгар дьэҥдьиир оҥоһуллубут. Ити күн Мамчур үлэтиттэн уһулларга араапар суруйбут.
Бэҕэһээ, муус устар 20 күнүгэр биллибитинэн, Мамчур дьиэтигэр моонньугар бэстилиэтинэн ытынан, бэйэтигэр тиийинэ сатаабыт. Билигин өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһа реанимациятыгар сытар.
Маннык дьаабы дьыала Россия Ис дьыалаҕа министиэристибэтиттэн улахан бэрэбиэркэ кэлбит кэмигэр буолбутуттан киһи бэркиһиир! Биитэр соруйан сөп түбэһиннэрэн, уган биэрии курдук. Биитэр тотон өлбүт тойон халлаан хабарҕатынан буолан, кэрээниттэн тахсыыта курдук.
Николай Мамчур СӨ ИДьМ-тын Слиэстийэлиир управление салайааччытынан 2014 сыл алтынньы ыйыгар анаммыта. Уопуттаах силиэдэбэтэл дииллэрэ.
Вера МАКАРОВА.
Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ.
“Саха сирэ” 2016 сыл муус устар 21 күнэ.