Кини хоһоон суруйар, ансаамбылга ыллыыр, 60 сааһыттан сарсыарда аайы, бэйэтин систиэмэтинэн сэрээккэ оҥорор, ону дьоҥҥо көхтөөхтүк пропагандалыыр.
Литературнай түмсүүтүн кытта Саха сирин улуустарынан айанныыр, өрөспүүбүлүкэ араадьыйатыгар, тэлэбиидэнньэтигэр үгүстүк тахсар. 70-80-с сылларга Омскай куорат 5 тыһыынча үлэһиттээх текстильнэй кэмбинээтигэр өр сыл, ол иһигэр 6 сыл устата инкассаторынан үлэлээбит, саха дьахтарыгар дьикти идэлээх, Уус Алдан улууһун Түүлээх нэһилиэгин олохтооҕо, уоллаах-кыыс оҕолоох, сэттэ сиэннээх Полина Находкинаны—Полина-Победаны биһиги ааҕааччыларбытыгар билиһиннэрэн турабыт.
Бүгүн Полина-Победа биһиэхэ, оҕо эрдэҕиттэн Ленин мөссүөннээх значоктары кэллиэксийэлиир, өссө биир ураты дьарыктаах киһи быһыытынан аһылынна.
—Өрүстээх сиргэ улааппытым, ол иһин өрүскэ талаһабын өрүү. Уус Алданым Түүлээҕэр олоробун. Хоббим — хоһоон суруйуута. Оҕо эрдэхпинэ юнкорскай куруһуокка учууталым дьарыктаан, суруйтаран, “Бэлэм буол” хаһыакка таһааттарар этэ. Кыра гонорар харчы кэллэҕинэ, үөрэрим аҕай.
Хоһооммор 45 сааһым кэнниттэн төннүбүтүм. Бэчээттэтэр туһунан санаабат этим. Бэйэм тус санааларбын этинэрим. Онтон, үгүс киһи сүбэтин ылынан, 2019 сылга 170-ча хоһоонум киирбит «Олоххо көрүүлэрим» диэн кинигэм тахсыбыта.
Ону таһынан, эдэрбиттэн Ленин значоктарын, кэмбиэр ойуутун, испиискэ хаатын ойуутун, урукку кэмнэрдээҕи открыткалары кэллиэксийэлээбитим билигин көрөрбөр олус үчүгэй.
Ити, кэллиэксийэлээһин диэн мин оҕо да, эдэр да саастаах эрдэхпинэ олоххо күүскэ киирбитэ. Оҕолор, үгэс курдук, кэмпиэт суута, значок мунньаллара. Мин да, биллэн турар, хаалсыбатаҕым. Ол эрээри, кэмпиэт суутун мунньарга эрэйдээх соҕус — ыһылла сылдьыа диэн тута өйдөөбүтүм. Оттон значок тэттик, кумааҕытааҕар бөҕө диэн толкуй кэлбитэ. Үгүстэр курдук, туох түбэһэринэн барытын мунньуохпун баҕарбатаҕым. Чопчу тиэмэлээх буоллаҕына бэрээдэктээх да, интэриэһинэй да буолар диэн, 1975 сылтан Ленин мөссүөннээх значоктары мунньан саҕалаабытым.
Аны, мунньан истэҕим аайы өссө ылларан, эккирэтиһэн туран көрдүүр буолбутум. Ол саҕана Ленин төрөөбүт күнэ, Өктөөп бырааһынньыга, Комсомол күнэ чугаһаатар эрэ, Лениннээх значоктар атыыга дэлэйдик тахсаллара. Көрдүүрбүн, буларбын олус астынарым. Оннооҕор, оптуобуска айаннаан иһэн, хайа эмэ киһиэхэ бэйэбэр суох значогу көрдөхпүнэ, тиийэн быһааран, көрдөһөн ыларым, эбэтэр атастаһарым, эбэтэр атыылаһарым. Үгүс дьон, мичээрдии түһээт, значоктарын бэлэхтээн кэбиһэллэрэ.
Значоктарбын сааһырдаҕым аайы күндүркэтэрим күүһүрэр. Ахсаанын чопчу эппэтим буолуо… Сэбиэскэй былаас суох буолбутугар, значоктарым суолтата тэҥҥэ сүппүт курдугун ыарыылаахтык ылыммытым. Хайдахтаах киһини —Ленини, мөҕөр кэм кэлиэ диэн түһээн да баттаппатаҕым!
Хайа да былаас буоллар, тыыннааҕым тухары кэллиэксийэбин таҥнарыам да, быраҕыам да суоҕа диэн бигэ санаалааҕым.
Омскай куоракка олорорум, үлэлиирим саҕана тэрилтэбит фотограба Григорий Иванович космонавтар значоктарын мунньара. Кини биһиги тапсан, бэйэ-бэйэбит кэллиэксийэбитин байытыһарга көмөлөһөрбүт: кини миэхэ Лениннээх значоктары, оттон мин киниэхэ анаан, космос тиэмэтигэр түбэстэрбин эрэ ыларым. Хас саҥа значок аайы оҕолуу үөрэрбит.
Итинник, кэллиэксийэ мунньар киһи оҕолуу үөрүнньэҥ буолар. Киһи өйө сайдар, саҥа тахсыбыт, урут суох сонун көстүүлээх значогу тута билэҕин. Мин ханнык значокпун, бэл, ханнык тохтобулга баар киоскаттан ылбыппын кытары умнубаппын, эрэйдэнэн булбуппун эмиэ бэркэ барытын өйдүүбүн.
Ийэм да, бэйэм да, Володя Ульянов мөссүөннээх, кыракый, октябрёнок значогун олус таптыырбыт …
Билигин бу значоктарым таптыыр куораппар, эдэр сааспар эргитэллэр.
Ити курдук, кэллиэксийэм миэхэ элбэҕи кэпсиир, үгүһү санатар, — диир Полина-Победа бүгүн, муус устар 22 – Владимир Ильич Ленин төрөөбүтэ 150 сылын туолбут күнүгэр.
Полина Находкина псевдонимын ылыныытын төрүөтүн сэрэйдэххит буолуо – кини төрөөбүт күнэ ыам ыйын 9 күнэ.
Олоххо олус көхтөөх, тыа сирин киһитин сиэринэн, сүөһү-ас тутан, мэлдьи үлэ-хамнас үөһүгэр сылдьар айар куттаах Полина-ПОБЕДА кэллиэксийэтэ күннэтэ хаҥыыр, оттон хоһоонноро тоҕоостоох түгэннэргэ, тиһигин быспакка, кэлэ тураллар…
Толкуйдааҥ!
“…Үчүгэй, чөл сылдьан дойдуттан
Үрдэ суох кэрийэ дьэ барыы,
Тобуктуур түгэҥҥэ өйдөнөн
Вирустаах дойдуга дьэ төннүү…
Оттон тыа сирин киһитэ
Тиэргэнин иһигэр эргийэр:
Ынах ыыр, мас кыстыыр, хаар күрдьэр
Билбэккэ да хаалар киэһэртин.
Кимҥэ да моһолу үөскэппэт:
Дьиэ дьонун туругун бэрийэр,
Сайынын сир астыыр, от оттуур
Муоралыы, күүлэйдии сатаабат.
Кыахтаахтар кыратык толкуйдааҥ:
Бэйэни көрүнэр быыһыгар
Дойдугут сайдарын туһугар
Үпкүтүн, өйгүтүн туһаайыҥ!”.
Полина-Победа
08.04.2020с
Татьяна МАРКОВА, «Саха сирэ» хаһыат