«Кириэстээх» кэпэрэтиип (салайааччы Владимир Егоров) сопхуос саҕаттан иитиллэн кэлбит симменталь боруодатын тупсаран итиэннэ соҕурууттан аҕалбыт истиэп боруода ынахтара, калмык сүөһүтэ биһиги тыйыс усулуобуйабытыгар оҕустарбакка, элбэх үүт-эти биэрэллэрин тэрийэн, таһаарыылаахтык үлэлиир.
edersaas.ru
Бу кылаабынай зоотехник Августа Трифонова салалтатынан племүлэ зоотехнига Егор Васильев, техник-лабарааннар Вера Васильева, Ульяна Павлова, Любовь Габышева уонна техник-осеменатордар Любовь Попова, Розалия Кириллина, Февралина Кондратьева сыралаах үлэлэрин түмүгэ буолар. Үрдүк племенной кылаастаах симменталь сүөһүнү үөскэтиигэ техник-лабарааннар ый ахсын хас биирдии ынах күҥҥэ төһө үүтү ыатарын учуоттууллар, хас кыбаартал ахсын хас биирдии ынах үүтүн сыатын уонна белогун анаалыстыыллар. Оттон техник-осеменатордар ынахтар бастыҥ оҕустар сиэмэлэринэн буоһатыллан, эрдэ төрөөн, сайыҥҥы түөрт ыйга өлгөмнүк ыаталларын тэрийэллэр. Сыл түмүктэниитэ ол чахчыларын барытын түмэннэр, хас биирдии ынах 305 хонуктаах бородууксуйатынан сыанабыл оҥороллор.
Хаһаайыстыбаҕа үс араас боруода сүөһү баарынан, хас биирдии ньирэй ханнык ынахтан төрөөбүтүн, ханнык оҕустан буоһатыллыбытын учуокка киллэрэллэр. Күһүөрү бонитировка түмүгүнэн, ыччат сүөһүлэри наардааннар, кылаастарын быһаараллар. Боруода ирдэбиллэригэр сөп түбэспэт сүөһүнү идэһэҕэ ыыталлар, племенной көрдөбүлгэ эппиэттиир сүөһүнү кылаастааннар, племенной сүөһү кэккэтин хаҥатар.
Племенной учуот уонна сыанабыл үлэтэ утумнаахтык ыытыллар буолан, сүөһү хаачыстыбата тупсан, сүөһүттэн бородууксуйаны ылыы сыыйа эбиллэн иһэр. Кэлиҥҥи сылга саҥа племенной ирдэбиллэргэ сөп түбэһиннэриллибит генетическэй анаалыһынан, 270 племенной симменталь сүөһү удьуора түөрт көлүөнэҕэ тиийэ чуолкайданна. Онон үрдүк бородууксуйаны биэрэр ынахтартан сүүмэрдэнэн, 40 бастыҥтан бастыҥ ынахтаах селекционнай бөлөх үөскээтэ. Дьэ, бу бөлөхтөн бары өттүнэн эҥкилэ суох төрүөҕү ылан, кэпэрэтиип сүөһүтэ тупсарыллан иһиэхтээх.
Борис Потапов, «Саха сирэ» edersaas.ru