Ыам ыйын 19 күнэ — Пионерия күнэ. Аалай кыһыл хаалтыс баанан, пионер үрдүк аатын сүгүү урут улахан эппиэтинэс уонна үөрүү этэ.
Билигин аныгы үйэҕэ пионер, хомсомуол суох. Оттон волонтер модун күүһэ пионерия хамсааһынын солбуйар дуо?
Пионер күнүн көрсө өрөспүүбүлүкэбит араас эйгэтигэр үлэлиир дьонтон ыйытык оҥордубут:
— Хас сыллаахха пионерга киирбиккиний?
— Дружинаҥ ким аатын сүгэрэй, бастакы баһаатайгын өйдүүгүн дуо?
— Пионерияҕа волонтердары дьүөрэлии көрөҕүн дуо?
— Бу күн туох тэрээһин буоларай?
Миитэрэй Кустуурап, бастакы пионер, бэтэрээн-суруналыыс:
— Мин пионерга 1939-40 сыллаах үөрэх дьылыгар киирбитим. Дружинам аата «Тимур и его команда» диэн этэ. Баһаатайым үрдүкү кылааска үөрэнэр Ананий Томтосов этэ. Ол уол барахсан нөҥүө сыл ууга түһэн өлөөхтөөбүтэ. Кини кэнниттэн баһаатайдарбын өйдөөбөппүн. Пионердыы сылдьан Аркадий Гайдар “Тимур и его команда” диэн кинигэнэн наҕараадаламмыппын наһаа үчүгэйдик, истиҥник саныыбын.
Бэһис кылааска үөрэнэ сырыттахпына Аргунов Иван Алекссандрович диэн киһи учууталлыы кэлбитэ. Кини зарница диэн оонньууну тэрийэн биһигини, оҕолору бэркэ сэргэхсиппитэ. Ол сыл кыһын, ити Аҕа дойду сэриитин иккис сылыгар, оройуон киинигэр Ытык Күөлгэ, Кириэс Халдьаайыттан уон көс ыраах сиргэ, сатыы пионер слетугар иккиэ буолан, үөрэхпитигэр үчүгэй буолан барбыппытын өйдүүбүн. Остолобуойга аһаппыттара. Аччык оҕолорго дьэ, ол сонун этэ. Өссө норуодунай худуоһунньук Иван Васильевич Попов оҕонньору көрбүппүн өйдүүбүн. Аара Уолба дьаамыгар сынньаммыппыт. Буойа дьаамыгар хоммуппут.
Мин саныахпар, билиҥҥи волонтердар хамсааһыннара пионердар хамсааһыннарыгар майгынныыр. Биһиги пионер эрдэхпитинэ, кыаммат ыалга, тулаайах эмээхситтэргэ көмөлөһөр этибит. Сэрии саҕана туох сэргэхситэр тэрээһин кэлиэй, барыта үлэ буоллаҕа.
Семен Маисов, Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, суруйааччы, Бүлүү улууһун Үгүлээт нэһилиэгин олохтооҕо:
— Мин пионерга 1983 сыллаахха киирбитим. 14 сааспар хомсомуол буолуохпар диэри дружина барабанщига этим. Дружинабыт Олег Кошевой аатын сүгэрэ. Бастакы уонна бүтэһик баһаатайым Лидия Николаевна Кузнецова диэн. Оскуолаҕа күн бүгүҥҥэ диэри бииргэ үлэлии сылдьабыт.
Волонтердар диэн сүрэхтэрин баҕатынан дьоҥҥо көмөлөһө сатыыр дьон буолаллар. Онон урукку «тимуровецтарга» тэҥниэххэ сөбө буолуо. Дьиҥэ. Хомсомуолларга холуур, дьүөрэлиир ордук сөп курдук. Пионер күнүгэр үгэс курдук тыаҕа, өтөх сиргэ тахсыы буолара. Сир кырсын быһан (аны санаатахха соччото суох дьаһаныы эбит), сулус быһыылаах оҥорон ол иһигэр кулуһун оттуута, эппилиэт былдьаһыыта, сорох-сорох кусчута суох дьонноох оҕолор, кус этин онно амсайар, сиир быһыылаахтара.
Аскалон Павлов, СӨ үтүөлээх артыыһа, ырыаһыт, ДЬокуускай куорат олохтооҕо:
— Мин пионерга быһа холоон 1975 сыллаахха киирбитим. Дружинам Кеша Боронов аатынан, биһиги нэһилиэктэн төрүттээх, кыһыл армеец, Саха сиригэр бандьыыттары утары кырыктаах кыргыһыыга сылдьыбыт киһи. Кини Абыйга тоһуурга түбэһэн өлбүтэ.
Билиҥҥи волонтердары пионердарга олох тэҥнии көрбөппүн. Пионердар үксүн бэйэлэрэ быһаарыналлар, үгүс тэрийэр үлэлэргэ өрүү инники күөҥҥэ сылдьар дьон буоллаҕа. Пионер төрөөбүт күнүгэр үөрүүлээх быһыыга-майгыга строй буолааччы, кутаа оттуута, эппилиэт былдьаһа оонньооһун хаһан да умнуллубат сэргэх тэрээһиннэр этэ.
Александр Бурнашев, СӨ үтүөлээх артыыһа, пародист. Дьокуускай куорат олохтооҕо:
— 1975 сыллаахха пионерга киирбитим. Баһаатайым Агния Шишигина диэн этэ. Дружинам аата «Дружба» диэн этэ. Билиҥҥи волонтердары биһигиннээҕэр, оччотооҕу пионердардааҕар күүстээх курдук көрөбүн. Ол эрээри тэҥниир сатаммат.
Пионер төрөөбүт күнүгэр биһиги кылааһынан айылҕаҕа тахсар үгэстээх этибит. Учууталым СӨ үтүөлээх учуутала Февронья Александровна Порядина саас ахсын биһигини илдьэ айылҕаҕа илдьэ тахсарын наһаа иһирэхтик саныыбын. Кутаа оттон, чэй өрүнэн, оонньоон-көрүлээн бэркэ сылдьарбыт. Билигин учууталым Мэҥэ Хаҥалас Табаҕатыгар олорор. Оттон дружинам баһаатайа Наталья Бурнашева, билигин даҕаны биһиги кылаас оҕолорун сүрүннүүр, түмэр киһибит. Кини Табаҕа орто оскуолатын дириэктэрэ. Онон дружинабыт билигин да күүстээхтик үлэлииир диэххэ.
Лиза Мигалкина, Арассыыйа суруйааччыларын чилиэнэ, бэйиэт, Хомус аан дойдутааҕы киинин уонна мусуойун экскурсовода:
— 1985 сыллаахха киирбитим. Дружинам партизанка Маша Потапова аатын сүгэр этэ. Бастакы баһаатайым Наталья Викторовна диэн кыыс этэ.
Аныгы волонтердары пионердарга биллэн турар, холоон көрбөппүн. Олох атын идеологията суох, көннөрү көмө оҥорор гуманистическэй хабааннаах хамсааһын. Оттон пионерия туспа судаарыстыбаннай идеология кэмин ыччаттара, оҕолоро буоллаҕа дии.
Бу күн линейка, үөрүүлээх тэрээһиннэр буолааччылар. Ол курдук оҕолору пионерга ылыы уонна бастакы пионердары бэлиэтээһин, тимуровскай үлэ түмүктэрин истии уонна хайҕабыл кумааҕылары туттарыы буолааччы. Саамай сөбүлүүрбүт «зарница» диэн оонньуу буолааччы, стройдаан турааһын, ырыа, кутаа тула олоруу.
Николай Ильин, Өрөспүүбүлүкэтээҕи мэдиссиинэ киинин сүрэх бырааһа:
— Мин пионерга төрдүс кылааска сылдьан киирбитим. Аҕыйах ыйынан уонна пионердаан бүппүппүт. Ол иһин бастакы баһаатайбын да, дружинабын да бу диэн өйдөөбөппүн.
Арай бүтэһик пионер эбиппин диэн кэлин санаан аһарааччыбын. Билигин пионерия диэн улахан наадата суох курдук буолла. Пионерияны сүрүннээн идеология хамсата сырыттаҕа дии.
Билиҥҥи волонтердар хамсааһыннара олох туспа хайысха. Онон тэҥниир кыаҕым суох.
Ульяна ЗАХАРОВА, edersaas.ru
Хаартыскалар — дьоруойдар архыыптарыттан.