Пиэрибэй Маай: Эйэ иһин, Үлэ иһин, Маай иһин (За Мир, За Труд, За Май!)
Биллэр төрүөтүнэн икки сыл тохтоон баран, Саха сирин үрдүнэн Пиэрибэй Маайга сэлэлии хаамыы ыытыллан эрэр. Былырыыҥҥыттан Дьокуускай куоракка Ленин проспегын саҥардан оҥоруу ыытыллар буолан, бүгүн үлэ кэлэктииптэрэ Киров уулуссатынан хааман саҕалаатылар.
Киин трибунаҕа Ил Дархан Айсен Николаев, Саха сиринээҕи кылаабынай федеральнай иниспиэктэр Евгений Корнеев, РФ сенатора Александр Акимов, номоххо киирбит ыанньыксыт, РФ Үлэ Дьоруойа Владимир Михайлов, СӨ Ил Түмэнин бэрэссэдээтэлин 1-кы солбуйааччы Александр Жирков, СӨ СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин 1-кы солбуйааччы Кирилл Бычков, СӨ Профсоюзтарын федерациятын бэрэссэдээтэлэ Николай Дегтярев, СӨ Ытык Сүбэтин бэрэссэдээтэлэ Люлия Григорьева үөрэн-көтөн тураллар, сэлэлии хаамааччылары эҕэрдэлииллэр.
11 чаастан сүрүн колонна хоҥунна, Арассыыйа Федерациятын, Саха Өрөспүүбүлүкэтин уонна Дьокуускай куорат былаахтарын туппут уолаттар дьоһуннук хааман иһэллэр. Кинилэр кэннилэриттэн Арассыыйа култуурунай нэһилиэстибэлэрин сылын, Сахабыт сиригэр Ийэ сылын, Саха АССР 100 сылын уонна Дьокуускай тэриллибитэ 390 сылын кэрэһэлээн көрдөрөр гына уратытык киэргэтиллибит тимир көлөлөр аа-дьуо айаннаатылар, олору көрөн, дьон «Пиэрибэй Маайынан! Сандал сааһынан!….», — диэн үөрэн-көтөн хаһыытастылар.
Ил Дархан Айсен Николаев «Эһигини ыам ыйын 1 күнүнэн – Саас уонна Үлэ бырааһынньыгынан эҕэрдэлиибин! Саас кэлиитин, айылҕа тыллыытын, олоххо тардыһыыны кытта ситимнээх сааскы сырдык бырааһынньык – Арассыыйа бары норуоттарын доҕордоһуутун уонна сомоҕолоһуутун бэлиэтэ. Саҥа толкуй, өй-санаа үөскүүр, баҕа санааны, былааннары олоххо киллэрэр кэм тиийэн кэлэр. Быйыл ыам ыйын 1 күнүн ураты өрө көтөҕүллүүлээхтик көрсөбүт – куораттар уонна сэлиэнньэлэр олохтоохторо кэнники икки сыл аан бастаан бырааһынньыктыы киэркэйбит кэккэнэн сэлэлээн хаамыахтара. Бүгүн кэнники икки ый устатыгар аан дойду, ону тэҥэ биһиги дойдубут уонна өрөспүүбүлүкэбит олоҕо тосту уларыйбытын бэлиэтии көрөбүт, өйдүүбүт. Уопсастыба чэчирии сайдарыгар, уйгута үксүүрүгэр, оҕону уонна ыччаты иитиигэ, кыраҕа-кыаммакка көмөнү оҥорууга тус кылаатын күннэтэ киллэрэр, олохпут тупсарыгар сыралаах үлэлэрин анаабыт дьоммутугар бу күн истиҥ махталбыт туһуланар! Биһиги иннибитигэр дьарыктаах буолуу таһымын уонна гражданнар дохуоттарын оннунан хаалларар, предприятиелар тиһигэ быстыбатүлэлэрин хааччыйар, дьоҕус уонна орто биисинэһи өйүүр, экэниэмикэ уонна социальнай эйгэ бигэтик сайдар усулуобуйаларын тэрийии дьоһун соруга турар. Биһиги дууһабытын ууран туран салгыы айымньылаахтык үлэлиэхпит, олорор дьиэлэри уонна суоллары, оскуолалары уонна оҕо уһуйааннарын, култуура дьиэлэрин уонна спорт эбийиэктэрин тутуохпут.
Ытыктабыллаах биир дойдулаахтарым! Эһиэхэ барыгытыгар сылааһы-сырдыгы, кынаттаах санаалары, үтүө доруобуйаны, эдэрдии эрчими, эйэни уонна дьолу-соргуну баҕарабын! Туругурдун Модун Арассыыйа! Туругурдун Саха сирэ!», — диэн эҕэрдэлээбитин кэнниттэн күргүөмнээх үөрүү-көтүү ортотутугар иккис колонна хоҥунна, салгыы үһүс, төрдүс, бэһис….
Үлэ кэлэктииптэрин икки сыл тохтуу сылдьыбыт сэлэлии хаамыыта хайдах эрэ саҥалыы тыыннаммыт курдук өрө күүрүүлээхтик саҕаланна. Бары үөрэн-көтөн, “Эйэ иһин, Үлэ иһин, Маай иһин! Ураа, Ураа, Ураа” диэн дорҕоонноохтук хаһыытаан, Киров уулуссатын устун хаамыстылар. Кинилэр ортолоругар бэтэрээннэрбит, эһэлэрбит, эбэлэрбит, күн күбэй ийэлэрбит, билигин ньиргиччи үлэлии-хамсыы сылдьар дьон, инникини түстүөхтээх ыччаттарбыт, кинилэри солбуйуохтаах оҕолорбут бааллар!!!
Бүгүн Сахабыт сирин үрдүнэн Эйэ иһин, Үлэ иһин, Маай иһин диэн улахан бырааһынньык буола турар. Сэлэлии хаамыыга кыттыспат дьон Киров уулусса кытыытынан туран, кыттааччылары эҕэрдэлииллэр, уруй-айхал тылларын этэллэр. Сэлэлии хаамыы түмүктэммитин да кэнниттэн дьон бу күн бары үөрэ-көтө бырааһынньыктыахтара, ким кэнсиэр көрүө, ким пааркаҕа күүлэйдиэ, ким айылҕаҕа, ким даачатыгар тахсыа… Бүгүн Эйэни эрэ түстүүр, Үлэни эрэ айхаллыыр-уруйдуур ураты күн!
Идэлээх сойуустар федерациялара дьиҥнээх, ураты сааскы бырааһынньыгы бэлэхтиир сыалтан туох баар тэрээһин үлэтин бэркэ оҥорбуттар. Быйылгы бырааһынньык Арассыыйа култуурунай нэһилиэстибэлэрин сылын, Сахабыт сиригэр Ийэ сылын, Саха АССР 100 сылын уонна Дьокуускай тэриллибитэ 390 сылын чэрчилэринэн ыытылла турар. Өссө төгүл барыгытын Пиэрибэй Маайынан, Эйэ, Үлэ, сандал Саас бырааһынньыктарынан эҕэрдэ! Уруй-Айхал!
Пиэрибэй Маай историята
Бу бырааһынньык историялаах, ыраахтан эҥсиллэр языческай силистээх-мутуктаах. Ыам ыйа Майя диэн Таҥара дьахтарын аатынан ааттаммыт. Быйаҥы аҕалар сир таҥаратынан буолар. Былыр Италия олохтоохторо бу таҥараҕа сүгүрүйэн, быйаҥ дьыл кэлэрин көрдөһөллөрө. Бааһыналарын оҥорон, ыһыы ыһан баран, ыам ыйын Пиэрибэй күнүн бэлиэтииллэрэ. Бу күнү Арассыыйаҕа бастаан 1891 сыллаахха ылбыттар.
Андрей Сорокин (СИА) хаартыскалара.