Бэс ыйын саҥатыгар Сунтаар сэлиэнньэтигэр паромунан туоруур сиргэ 20-тэн тахса киһи кыттыылаах, сүгэ-быһах сэбилэниилээх улахан охсуһуу буолбута батсаабынан киэҥник тарҕаммыта. Иирсээн “Татыйыына” хампаанньа паромун үлэһиттэрин уонна урут сууттана сылдьыбыт дьон икки ардыгар буолбут. Төрүөтэ диэн – кимнээх паромнара үрэҕи туоратыахтааҕын быһаарсыы.
“90-с сыллар ааспыттара, көмүскээҥ!”
Маннык быһылаан тахсыбыта киэҥ араҥаҕа «Татыйыына» хампаанньа кэлэктиибэ социальнай ситимнэринэн тарҕаппыт суругуттан биллибитэ. Сурук СӨ ис дьыалаҕа миниистирэ Владимир Прокопенкоҕа туһаайыллыбыт буолан, нууччалыы тылынан суруллубут этэ. Онно этиллибиттэн ис хоһоонун кылгастык биэрдэххэ, маннык:
Сылтан сыл саас аайы МУАД уонна Түүкээн үрэхтэри туоратыыга биир быһыы—майгы хатыланар эбит, ол — понтон муоста тутуллуор диэри, үрэҕи туоратыыны урут сууттана сылдьыбыт дьон бөлөхтөрө «хонтуруоллууллар» уонна туораталларын иһин “пошлина” көрдүүллэр. Маныаха ыарахан сыанаҕа кинилэр эрэ тыыларын туһаныахтааххын диэн.
Итинэн сөп буолбакка, бу бөлөхтөр аны Сунтаар—Устье аннынан өрүһү туоруур парому хонтуруолга ылбыттар. Итиэннэ “Татыйыына” хампаанньа бэйэтин паромун түһэрээри гыммытыгар, суоһурҕаммыттарын, боппуттарын, ааһан, өссө “общакка” диэн харчы көрдөөбүттэр. Онуоха “татыйыыналар” аккаастаммыттар. Онтон сылтаан, ити бэс ыйын 1 күнүгэр сүгэлээх, быһахтаах бөлөхтөр паром үлэһиттэригэр саба түспүттэр диэн этиллэр.
Итинник быһыыттан—майгыттан сиэттэрэн, сүүрбэттэн тахса сыл устата бүтүн улууһу аһынан—үөлүнэн, табаарынан хааччыйар “Татыйыына” хампаанньа былаас уонна быраабы араҥаччылыыр уорганнары суһал миэрэлэри ыларга, итинник бас—баттах, кэрээнэ суох барыыны тохтоторго ыҥырбыт. 90-с сыллар ааспыттарын, Төрүт Сокуонунан көмүскэллээх буолууларын хааччыйалларыгар модьуйбут.
Иккис, атын сурук
Ити үөһэ бэриллибит сурук кэнниттэн интэриниэт-форумнарга, социальнай ситимнэринэн аны атын ис хоһоонноох иһитиннэрии тарҕаммыта. Онно ити быһылааны “Татыйыына” хампаанньа салайааччытын күтүөтэ саҕалаабыт, бэс ыйын 1 күнүгэр түүн 23.00 чаас саҕана кини паромщиктары кытта быһаарса, үс массыынанан хас да киһилээх, сүгэлээх уонна бейсбольнай биталаах кэлбиттэр уонна кыайтаран баран, полицияҕа сайабылыанньа киллэрбиттэр диэн суруллубут. Ол эбэтэр, хаайыылаахтар бөлөхтөрө ити күн бастакынан саба түспэтэҕин, кинилэр көмүскэммиттэрин курдук этиллибит. Дьиҥ кырдьык хайдаҕын силиэстийэ быһаарыа дии саныыбыт.
Нина Герасимова, “Татыйыына” хампаанньа салайааччыта:
— Билигин силиэстийэ бара турар, туох баар информацияны барытын биэрбиппит, онно эбэрим туох да суох, уорганнар үлэлэрин түмүгүн кэтэһэбит.
Филиппов хоруйдаабата
Маннык кутталлаах быһыы-майгы Сунтаар сэлиэнньэтигэр тахсыбытынан, дьаһалта баһылыга Эдуард Филипповтан, солбуйааччыта Николай Егоровтан комментарий биэрэллэригэр көрдөһөн, сибээскэ хаста да тахса сатаатыбыт. Хайалара да биир тылы ыһыктыбата – туохтан эрэ куттаналлара-сэрэхэдийэллэрэ оччо буоллаҕа дуу, биитэр дьаһалта маннык быһылаан тахсыбытыгар эмиэ буруйдааҕын билинэн ууну омурдубута эбитэ дуу? Судаарыстыбаннай, муниципальнай былаас уорганнара сонуннары киэҥник тарҕатар ситимнэргэ, нэһилиэнньэҕэ аһаҕас буолуохтаахтар диэн ирдэбил баарын аанньа ахтыбаттарын туоһута дуу?
Арай дьаһалта баһылыгын солбуйааччы Ульяна Попова эрэ сибээскэ тахсан, маннык информация ыллыбыт:
— Быһылаан тахсаатын, суһал мунньах тэриллибитэ, борокуратуураҕа, полицияҕа сайабылыанньа түһэрбиппит. Ол кэнниттэн, бэс ыйын 21-22 күннэригэр, ис дьыала миниистирин солбуйааччы Константин Неустроев уонна СӨ Борокуратууратын быраабы араҥаччылыыр уорганнар үлэлэрин надзордуур управлениетын начаалынньыга Иван Сергеев Сунтаарга кэлэннэр үлэлээбиттэрэ, дьону кытта кэпсэппиттэрэ, туһааннаах миэрэлэр ылыллыбыттара.
«Төрдүттэн суох гыныахха»
Бэс ыйын 28 күнүгэр бары урбаанньыттары, оскуола дириэктэрдэрин, дьокутааттары, уопсастыбаннаһы түмэн, бу боппуруоһу төрдүттэн суох оҥорорго улахан мунньах буолла. Онно Сунтаар, Ньурба, Мииринэй полицияларын начаалынньыктара сырыттылар. Мунньахха быһаарыллыбытынан, урут сууттана сылдьыбыт дьон урбаанньыттартан харчы түүрэйдээн ылыыларын, суоһурҕаммыт чахчылара суох.
Мунньах түмүгүнэн, паромунан туоратар сирдэргэ бэрэбиэркэлэри күүһүрдэргэ, урут сууттана сылдьыбыт, хаайыыттан босхоломмут дьону кытта үлэни бары хайысханан күүһүрдэргэ диэн быһаарыы ылыннылар.
Биэс холуобунай дьыала тэрилиннэ
Бу быһылаанынан СӨ Ис дьыалаҕа министиэристибэтэ уонна Сунтаар улууһун Ис дьыалаҕа отдела комментарий биэрэртэн туттуннулар. Арай борокуратуура уорганнара мэлдьи аһаҕастар: хаһыаппыт ирдэбил-суругар өрөспүүбүлүкэ борокуруорун сонуннары киэҥник тарҕатар ситимнэри кытта үлэҕэ старшай көмөлөһөөччүтэ Марианна Рожина илии баттааһыннаах, маннык ис хоһоонноох хоруйу туттубут:
— Паромунан туоратыыны тэрийиигэ тахсыбыт быһылаанынан бэрэбиэркэ ыытар Сунтаар улууһун борокуратууратыгар уонна Ис дьыалаҕа отделыгар өрөспүүбүлүкэ борокуратууратыттан итиэннэ Ис дьыала министиэристибэтиттэн көмөҕө тиийэ сылдьыбыттарын иһитиннэрэбин.
Ол ыытыллыбыт тэрээһиннэр түмүктэринэн, ити быһылааны көҕүлээбит уонна онно кыттыбыт урут сууттана уонна холуобунай эппиэккэ тардылла сылдьыбыт гражданнарга холуобунай дьыалалар тэрилиннилэр.
Ол курдук, Сунтаар борокуратуурата эрдэ иһитиннэрбитинэн, быһылаан тахсаатын, Сунтаар полицията РФ Холуобунай кодексатын 119-с ыст. 1 чааһынан (“Өлөрөрүнэн биитэр доруобуйаҕа ыарахан эмсэҕэлээһини оҥоруунан суоһурҕаныы”) уонна 115-с ыст. 2-с чааһын “в” пуунунан (“Сэби-сэбиргэли туттан, доруобуйаҕа чэпчэки эмсэҕэлээһини оҥоруу”) холуобунай дьыалалары тэрийбитэ.
Онтон өрөспүүбүлүкэ борокуратууратын уонна Ис дьыала министиэристибэтин Сунтаарга бииргэ сырыыларын түмүгүнэн, ити чахчынан үс холуобунай дьыала тэрилиннэ: РФ Холуобунай кодексатын 213-с ыст. 2-с чааһынан, ол эбэтэр, бөлөҕүнэн эрдэттэн киксэн күлүгээннээһин, ол эбэтэр, уопсастыбаннай бэрээдэги кэһии бэлиэтэ баарынан. Ону тэҥэ, 222-с ыст. 1 чааһынан, ол эбэтэр, боеприпастары сокуоннайа суохтук харайыы уонна 163-с ыст. 2-с чааһынан – бөлөҕүнэн эрдэттэн киксэн, түүрэйдээн ылыы бэлиэтэ баарынан.
Кэккэ уорбаланааччылар силиэстийэ кэмигэр хаайылыннылар. Дьыаланы силиэстийэлээһин хаамыыта өрөспүүбүлүкэ борокуратууратын хонтуруолугар сылдьар.
Вера МАКАРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: YakutiaMedia.ru