Оттооһун үлэтэ сыыйа сүрүн үөһүгэр киирэн, Мэҥэ Хаҥалас отчуттарын «хоннохторо аһыллан» иһэр.
Бастакы охсуулар кэннилэриттэн, бастакы мунньуулар буолбуттара. Тиэйии-таһыы да тэтимирэр. Афанасий Борисов хаһаайыстыбата от ыйын 14 күнүттэн оттуур. Мэлдьэхси нэһилиэгин Чоххох алааһыгар оттообута ыраатта, өссө, «МТС» диэн ааттаах эрдэхтэриттэн. Барыта 150 гектардаах алааска элбэх сыллаах оту ыһаннар, өлгөм үүнүүнү ылаталыыр сыллардаахтара. Ыһыллыбыт оттор үүммүттэрэ төрдүс сыллара. Кураанныы эмиэ сылдьыбыттаах, 30 туоннаттан өнүйбэт гына. Иэнин сороҕо ууга сытарын аахтахха, оттоноро 120-чэ гектар буолуо диир улуус биир тутаах хаһаайыстыбатын хаһаайына. Бу сиргэ кинилэр Зоя Колесова хаһаайыстыбатын кытта үлэлэһэллэр. Николай Неустроев бааһынай хаһаайыстыбата эмиэ кыттыһан, быйыл Чоххоххо аҕыс тыраахтар тигинээбит.
– 100 туоннаттан тахса оту ылааччыбыт, ‒ диир Афанасий Афанасьевич. ‒ Үс тыраахтарынан оҕустарабыт, икки мунньар, үс урулуоннуур.
Ходоро нэһилиэгин 100 гектардаах Улахан Сыһыытыгар охсууну Егор Захаров уонна хаһаайыстыба агронома Павел Саввин саҕалаабыттар. Ходуһаларын солбуллубат эрэллээх харабыла — Чүүйэ олохтооҕо Василий Слободчиков. Улуу Сыһыыга 60 гектарга элбэх сыллаах оттору ыспыттара үс сыл буолбут. Чоххох кэнниттэн манна кэлэннэр, иккис улахан ходуһаларын көмөлөөн бүтэрбиттэр. Ити курдук, икки биригээдэнэн оттооһуну саҕалааммыт таптыбыт диэн Афанасий астынан сылдьар.
Сарсыардатыттан наҕыллык түһэргэ оҥостон кэлбит ардах түспүтүнэн барда. Улахан Сыһыыга сарсыарда отчуттарга тиийэн, хаһаайыстыба салайааччыта үлэһиттэрин кытта сүбэлэстэ. Урулуоннара икки аҥаардыы уонна үс аҥаардыы сэнтиниэрдээхтэр алааска бачыгыраан сыталлара көрөргө астык. Былырыын үүммэтэх сирдэрэ үүнэн биэрбит. Ардах иннинэ отторун хомуйан бүтэрбиттэр. Билигин, ардах кэнниттэн, таһыахтарын наада. Чоххоххо 140 т оту ыланнар, олохтоох хаһаайыстыбалары кытта аҥаар аҥаарга үллэстибиттэр. Улахан Сыһыы отун Афанасий, быһа холуйан, 130 т тахсар диир. Афанасий Борисов хаһаайыстыбатын 100-тэн тахса сылгытыгар анаан оттуур. Биэтин ахсаана 80-тан тахса эбит. Догдоҥо нэһилиэгин дьаһалтата 50 уонна Ходоро нэһилиэгин дьаһалтата 25 туонна окко сакаастаһан олороллор. Атырдьах ыйын 20 күнүн диэки бааһына үлэтигэр киирэр гына Афанасий Борисов сабаҕалыыр.
Хаһаайыстыба, бастатан туран, бурдук хаһаайыстыбатын быһыытынан биллэр. Быйыл 500 гектарга бурдугу, 100 гектарга сүөһү аһылыгын ыспыттара. Майа таһыгар Мундулаахха уонна Хорообукка бааһыналар үүнүүлэрин Афанасий ортонон сыаналыыр. Ардахтар абыраабыттар. Оттон, Бөкөҕө баар 56 гектарын курааннаан үүммэтэх диир. Майаттан Аллараа Бэстээхтиир тыраасса аттыгар сытар Сыгынньах бааһынатын уонна Хара нэһилиэгэр ыспыт нэчимиэнин үүнүүлэригэр, ардах аһары түспэтэҕинэ, биллэрдик дьайыахтаах. Тыраасса аттыгар Миитэрээски бааһынатыгар 10 гектарга быйыл элбэх сыллаах оту ТХНЧИ учуонайдарын ыйыыларынан ыспыт эрээри, эрдэ эппиттэрэ буоллар диир.
Тиэхиньикэлэрин ардах кэмигэр көрүнэн бараннар, Дьаҥхаады нэһилиэгэр Андрей Холмогоров хаһаайыстыбатын кытта алаастарга, арыыга кыттыһан оттуу барар былааннаахтар. Биэс бобина сенажтыырга баар эбит. “Олору бүтэрэн кэбиһэрбит дуу? Бурдук ортоҕуна, күөх маассалаан кэбистэххэ хайдаҕый?” – диэн Афанасий толкуйдуу сылдьарын таһыгар таһаарар. Улахан Сыһыыттан көһөллөр, икки соһуллар буудкаттан биирин, кыратын, хааллараллар.
Майаттан Аркадий Иннокентьев, «Саха сирэ», edersaas.ru сайтка анаан