Оробуочай идэ ирдэнэр

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Саха сиринээҕи орто үөрэх кыһаларыгар — кэллиэстэргэ, тиэхиньикумнарга 2022–2023 үөрэх дьылыгар, уопсайа, 6422 бүддьүөт миэстэтэ көрүллүбүт. Итинтэн аҥаара — 9‑с кылаас кэнниттэн туттарсааччыларга.

edersaas.ru

9 тыһ. тахса сайабылыанньа

СӨ Үөрэҕин уонна билимин министиэристибэтигэр иһитиннэрбиттэринэн, бүгүҥҥү күн туругунан, 11‑с кылааһы бүтэрээччилэртэн 6000‑тан, 9‑с кылааһы бүтэрээччилэртэн 3000‑тан тахса сайабылыанньа киирбит. Үлэ ырыынагын биллэриилэрин сирийэн көрдөххө, сүрүннээн өҥө оҥорор, оробуочай идэлэр ирдэнэллэр. Үрдүк таһымнаах исписэлиистэри бэлэмнээн таһаарар инниттэн, 2019 сылтан “Үөрэх” национальнай бырайыак иитинэн орто анал үөрэх тэрилтэлэрин хааччыйыы күүскэ барар.

“Үөрэх” национальнай бырайыак

Орто анал үөрэх тэрилтэтин устудьуоннара мастарыскыайдарга, лабаратыарыйаларга быраактыкалара элбэҕинэн уратылаах, биир үксүн ол да иһин сүүйүүлээх тахсаллар. Саха Өрөспүүбүлүкэтэ “Үөрэх” национальнай бырайыак иитинэн федеральнай хааһынаттан көрүллэр үп суотугар мастарыскыайдары тэрийээри сүүмэрдиир куонкуруска көхтөөхтүк кыттар. Профессиональнай үөрэҕи сайыннарар институт дириэктэрэ Лилия Иванова иһитиннэрбитинэн, быйыл күһүн саҥа үөрэх дьылын көрсө Саха сирин кэллиэстэригэр, тиэхиньикумнарыгар 12 саҥа мастарыскыай үлэҕэ киириэхтээх эбит. 2019 сылтан номнуо 43 мастарыскыай тэриллибит. Манна АйТи, тырааныспар, социальнай эйгэ, бырамыысыланнас уонна инженернэй технология, тыа хаһаайыстыбата, о. д.а. хайысхалар киирэллэр. Үс сыл устата маныаха анаан 158 мөл. солк. үп тыырыллыбыт. 2023–2024 сс. эбии 30 мастарыскыайы тэрийиигэ РФ Үөрэҕириигэ министиэристибэтин кытта сөбүлэҥ түһэрсибиттэр. Бырайыак салгыы 2030 сылга диэри үлэтин толкуйдууллар эбит.

Ойуччу тутан сүрүннэрин бэлиэтиир оруннаах. Холобур, Үөһээ Бүлүүтээҕи тиэхиньикумҥа баһаартан сэрэхтээх буолууга, быраабы араҥаччылыырга, быыһыыр үлэҕэ аналлаах билиҥҥитэ өрөспүүбүлүкэҕэ соҕотох мастарыскыай баарын ыйаллар. Биллэрин курдук, Жатайга улахан судоверфь тутулла турар, манна исписэлиистэри бэлэмниир соруктаах Жатайдааҕы тиэхиньикумҥа мехатроникаҕа соҕотох мастарыскыайы арыйбыттар. Итиэннэ Мииринэйдээҕи тиэхиньиическэй кэллиэскэ бырамыысыланнай робототехника мастарыскыайа баар буолбут. Бу күн бүгүн Саха сиригэр тарбахха баттанар биирдии мастарыскыайдар буолаллар диэн исписэлиистэр бэлиэтииллэр.

Тус сыаллаах үөрэтии

Өрөспүүбүлүкэ, тэрилтэлэри үрдүк таһымнаах, чиҥ билиилээх исписэлиистэринэн хааччыйар инниттэн үрдүк үөрэхтэри сэргэ, орто үөрэхтэргэ эмиэ тус сыаллаах бэлэмнэттэрэр. Тус сыаллаах үөрэх миэстэтэ мэдиссиинэ, педагогика, бырамыысыланнас, тырааныспар, о. д.а. хайысхаларга көрүллэр. Холобура, СӨ Тырааныспар уонна суол хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ “Крылья Якутии” бырайыак иитинэн А. В. Ляпидевскай аатынан Омскайдааҕы гражданскай авиация көтөр-тиэхиньиическэй кэллиэһигэр 4 миэстэ тыыртарбыт. Эбэтэр Хабаровскайдааҕы тимир суол тырааныспарын тиэхиньикумугар электроснабжение идэтигэр 6, автомеханика уонна телемеханика итиэннэ тырааныспар сибээһэ идэҕэ 8 миэстэни көрбүттэр. Ити курдук, кэлэр 2022–2023 үөрэх дьылыгар орто үөрэх бырагырааматынан барыта 38 миэстэ баара көстөр.

Ону таһынан, өрөспүүбүлүкэ орто үөрэхтэрин кыһаларыгар тус сыаллаах дуогабарынан эмиэ үөрэниэхтэрин сөп. Сиһилии СӨ Үөрэҕин уонна билимин, СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэлэрин саайтарыттан чопчулаһыахха сөп.

 

Саҥа идэлэр

Быйыл Саха сирин орто үөрэхтэрин тэрилтэлэригэр маннык саҥа идэлэр аһыллаллар:

— Технология воды, топлива и смазочных материалов на электрических станциях,

— релейная защита,

— монтажник технологического оборудования,

— мастер по техническому обслуживанию и ремонту машинно-тракторного парка,

— музыкальное искусство эстрады,

— компьютерные системы и комплексы,

— технология аналитического контроля химических соединений,

— повар судовой,

— анимация (по видам),

— спорт,

— флористика.

Санаалар

Михаил Присяжнай, СӨ үөрэҕин уонна билимин миниистирин бастакы солбуйааччы:

— Абитуриеннарга табыгастаах буоларын туһугар быйыл сайабылыанньаны электроннай көрүҥүнэн ылабыт. Балачча элбэх оҕо сокуоннай сааһын ситэ илик, кинилэр төрөппүттэрэ туруорсууларынан, СӨ Үөрэҕин уонна билимин министиэристибэтэ Дьокуускайдааҕы сибээс уонна энэргиэтикэ кэллиэһигэр абитуриеннар ыстааптарын тэрийэргэ быһаарыммыта. Ону таһынан, тустаах кэллиэскэ оскуолаларга, уһуйааннарга, эбии үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр үлэҕэ ылыы ыстааба эмиэ үлэлиир.

Аҕа көлүөнэ кэллиэстэр уонна тиэхиньикумнар арыый атын туруктаахтарын өйдүүр буолуохтаахтар. Аҕыйах сылтан бэттэх саҥа, аныгы тэриллэр баар буоллулар. Маастардар бары үөрэҕи ааспыттара.

Орто үөрэххэ туттарсарга аттестат орто баалын сэргэ портфолионы көрөллөр, ВорлдСкиллс (юниордар), атын даҕаны куонкурустарга кыттыы эмиэ учуоттанар. Быйыл РФ Үөрэҕириигэ министиэристибэтэ юниордарга ситиһиилэммит анал бэлиэнэн бэлиэтээбит оҕолоро икки бүк эбилиннилэр.

Саха сирин кэллиэстэригэр, тиэхиньикумнарыгар курдук дойду биир даҕаны үрдүк үөрэҕэр бэлэмнээбэттэр, үлэ ырыынагар, бастатан туран, оробуочай идэлэр ирдэнэллэр.

Елена Яковлева, Дьокуускайдааҕы технология уонна дизайн кэллиэһин дириэктэрэ:

— Биһиги үөрэхпит кыһатыгар үөрэниэн баҕарар дьон ахсаана сыллата эбиллэн иһэр. Ол курдук, 2019 сыллаахха биир миэстэҕэ 4,5 киһи, иллэрээ сыл 8 киһи куонкурустаспыт эбит буоллаҕына, былырыын номнуо 8,7 киһи этэ. Сыллата дизайн идэтэ ордук үрдүк куонкурустаах. Былырыын бүддьүөттэн көрүллэр 25 миэстэҕэ 11‑с кылаас кэнниттэн 280 сайабылыанньа киирбитэ, ол эбэтэр биир миэстэ иһин 11,2 киһи киирсибитэ. Кэлэр үөрэх дьылыгар бүддьүөттэн 185 миэстэ көрүлүннэ, эбии 20 миэстэ креативнай индустрияҕа тыырыллар.

Искусство, дизайн уонна өҥө эйгэтинэн 2 мастарыскыайы аһан эрэбит. Бу иис бырамыысыланнаһыгар букатын саҥа хайысха буолар. өскөтүн кырыйааччы уонна конструктор илиилэринэн кээмэйдиир, лекалоны чэрчилиир эбит буоллахтарына, аныгы тэрил үлэҕэ киирдэҕинэ, устудьуоннар көмпүүтэринэн оҥорор буолуохтара. Арассыыйа уонна тас дойду тэрилинэн хааччыйыллар мастарыскыайга 14 оробуочай миэстэ тэрилиннэ.

Саҥа тэриллэр ВорлдСкилл ирдэбилигэр сөп түбэһэрдии, өрөмүөннэммит мастарыскыайдарга туруохтара. Иккис мэндиэмэн олоччу иис бырамыысыланнаһыгар ананар. Саҥа мастарыскыайдары сэргэ, икки түүлээҕи таҥастааһын, икки иис мастарыскыайдара, көмпүүтэр технологиятын, конструирование кэбиниэттэрэ, көстүүм сыаҕа итиэннэ туспа дизайн, иис сыаҕын моделлааһын кэбиниэттэрэ баар буолуохтара.

Аныгы тэрилгэ кэллиэс устудьуоннарын таһынан Дьокуускай куорат, өрөспүүбүлүкэ оскуолаларын үөрэнээччилэрэ, нэһилиэнньэ, аҕам саастаах уонна биэнсийэҕэ барыан иннинээҕи саастаах дьон үлэлии үөрэниэхтэрэ. Араас куонкурустар, чөмпүйэнээттэр ыытыллыахтара. Күн бүгүн көрүллүбүт үбү барытын туһанныбыт, көннөрөн биэрэр, холбуур үлэ барар. Мастарыскыайдарбыт балаҕан ыйын 1 күнүгэр үөрүүлээх быһыыга аһар былааннаахпыт.

 

Түмүк

Кэлин оробуочай, өҥө оҥорор орто үөрэхтэр ирдэнэллэрин бэркэ билэр буолан, анал үөрэтэр бырааба суох тэрилтэлэр күөрэйэн тахсан, дьонтон харчыларын ылан баран оттоойкоҕо олордубут түгэннэрэ бааллар, ол иһигэр биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр эмиэ. Онон Саха сиринээҕи уруккуттан биллэр олохтоох үөрэх кыһаларын таларгытыгар сүбэлиибит.

Өрөспүүбүлүкэ орто үөрэхтэригэр эбии тургутуулаах (айар, эт-хаан, уйулҕа) идэлэргэ сайабылыанньаны от ыйын 10 күнүгэр, онтон атыттарга от ыйын 15 күнүгэр диэри ылаллар.

Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0