Тохсунньу 10-12 күннэригэр “Дохсун” спортивнай комплекска оҕунан ытыыга өрөспүүбүлүкэ кыһыҥҥы чөмпүйэнээтэ ыытыллан түмүктэннэ. Чөмпүйэнээккэ 21 хамаандаттан 166 охчут кытынна. Бу күрэхтэһии түмүгүнэн бастыҥнар Россия чөмпүйэнээтигэр кыттарга суоттаналлар. Чөмпүйэнээт тэрээһинин, уратытын уонна түмүктэрин туһунан бу күрэхтэһиигэ кылаабынай сэкирэтээринэн үлэлээбит ССРС спордун маастара, “Дохсун” спортивнай комплекс тренерэ Надежда Семеновна Спиридонова кэпсииригэр көрдөстүбүт.
-Күрэхтэһиибит кылаабынай судьуйатынан Бүтүн Россиятааҕы категориялаах судьуйа Иван Юрьевич Негнюров үлэлээтэ. Ону тэҥэ, күрэхтэһии хаамыытыгар 13 судьуйа көмөлөстө. Классическай оҕунан ытыыга эр дьоҥҥо 51, дьахталларга 59 спортсмен күрэхтэстэ. Оттон блок саанан ытыыга — 32 эр киһи, 24 кэрэ аҥаар күөн көрүстэ. Онон барыта 166 кыттааччы буолла. Кинилэр сайаапка быһыытынан 21 хамаанда чиэһин көмүскээтилэр. Ырытан көрдөххө, сыллата күрэхтэһии кыттааччытын ахсаана эбиллэн иһэрэ биһигини үөрдэр.
Күрэхтэһиибит сүрдээх тыҥааһыннаахтык ааста. Көрдөрүүлэр куһаҕана суохтар. Саамай интэриэһинэйэ диэн, биһиги быйылгыттан альтернативнай ытыы диэни киллэрдибит. Онон золотой финалларбыт – альтернативнай ытыынан быһаарылыннылар. Ити саҥа киллэрии кыттааччыга үөрэнэригэр да, эргиччи бэлэмнээх буоларыгар даҕаны саамай наадалаах буолла дии саныыбын.
-Ханнык улуустар ордук күүстээхтэр уонна үчүгэйдик бэлэмнэнэн кэлбиттэр дии саныыгыный?
-Биллэрин курдук, уруккуттан күүстээх хамаанда – Горнай улууһа уонна Дьокуускай, Хаҥалас охчуттара. Мэҥэ Хаҥалас көрдөрүүтэ эмиэ эриэ-дэхси. Кэнники сылларга күлүккэ сылдьыбыт чурапчылар быйылгы күрэхтэһиигэ үчүгэй ытыыны көрдөрдүлэр.
-Дьэ, бу чөмпүйэнээт түмүгэ хайдах буолла?
-Хамаандалар түмүктэрин эттэххэ, классическай оҕунан ытыыга эр дьоҥҥо хамаанданан ытыыга бастакы миэстэни Дьокуускай куорат охчуттара ыллылар. Иккис — Хаҥалас, үһүс Чурапчы спортсменнара буоллулар. Оттон дьахталларга, сэрэйиллибитин курдук, горнайдар бастаатылар. Иккис-үһүс миэстэлэргэ Дьокуускай, Сунтаар хамаандалара таҕыстылар.
-Оттон биирдиилээн бастыҥнарбыт хайдах кытыннылар?
-Бу чөмпүйэнээккэ Кристина Тимофеева уонна Степанида Артахинова кыттыбатылар. Кинилэр күүстээх сезон кэнниттэн сынньана сылдьаллар. Ол да буоллар, Россиятааҕы күрэхтэһиилэргэ кыттарга бэлэмнэнэллэр. Оттон Розалина Тимофеева эчэйиитин дьэ оһорунан, хомуллан эрэр. Кини наһаа куһаҕана суохтук ытта. Ол гынан баран, бастаабата. Биир эрэллээхтик ытааччыбыт Горнайтан Саина Иванова кыайыыны ситистэ. Киэн туттар спортсмеммыт Анна Алексеева-Стасова уонна Евгения Тимофеева үчүгэйдик кытыннылар. Оттон блок саанан ытыыга, биллэрин курдук, саамай киэн туттар уолбут Асим Павлов бастакы миэстэни эрэллээхтик хааччынна. Иккис миэстэҕэ Хаҥаластан Павел Мартынов таҕыста. Үһүс бириистээх миэстэни Усуйаанаттан Алексей Милютин ылла. Кыргыттарга бириистээх миэстэлэри туһааннааҕынан Надежда Мурзина (Таатта), Надежда Бубякина (Эдьигээн), Валентина Павлова (ХИФУ) үллэһиннилэр.
-Надежда Семеновна, күрэхтэһии тэрээһинин туһунан тугу этиэҥ этэй?
-Спорт министиэристибэтин уонна маассабай спорт управлениетын салайыыларынан күрэхтэһиибит, үгэс быһыытынан, сыллата сүрдээх тэрээһиннээхтик ыытыллар. Чөмпүйэнээт биир уратытынан, оҕо эҥин диэн араарбаппыт, бары тэҥҥэ ыталлар. Сарсыҥҥыттан (тохсунньу 13 күнүттэн) манна оҕолор күрэхтэһиилэрэ буолар. Ону тэҥэ күрэхтэһиигэ инбэлиит спортсменнар эмиэ кытталлар. Кинилэри наҕараадалааһын туспа ыытылынна.
-Оҕунан ытыы көрүҥэ Манчаары спартакиадатыгар баар…
-Баарын баар эрээри, классическай оҕунан буолбакка, традиционнай оҕунан ытыы быһыытынан киирдэ. Ол аата, прицела суох, урукку чаачар саа диэбит курдук. Онон көрөөччүлэри интэриэһиргэтэрэ буолуо. Анал бэйэтэ мишеннэрдээх. Спартакиадаҕа сыаллаан саас сүүмэрдиир күрэхтэһии ыытыахтаахпыт. Оттон сайыҥҥы чөмпүйэнээппит бэс ыйыгар Тулагыга, аһаҕас халлаан анныгар буолуоҕа.
Петр ПАВЛОВ.
Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.