Аан бастакыбытын Айыыларга сүгүрүйэр, айылҕалыын алтыһар ытык бырааһынньыкпытын – ыһыаҕы экран нөҥүө көрсөргө күһэлиннибит. Маннык хаһан да буола илигэ. Дьэ, хайдах онлайн ыһыахтыыбыт?
edersaas.ru
Ыһыах суолтата – аһааһын-сиэһин, көрүлээһин эрэ буолбатах. Дьиҥнээх, дириҥ суолтата – Айыылартан алгыһы ылыныы, айылҕалыын алтыһыы, куту-сүрү бөҕөргөтүү, күүһү-уоҕу эбинии, норуоту кытта биир санааланыы.
Онон, төһө да маассабай мустуу буолбатар, бу күннэргэ ыал бэйэтэ тэринэн-симэнэн айылҕаҕа тахсан, аал уотун аһатан, Айыыларга сүгүрүйэн, сахалыы ас эгэлгэтин аһаан, хомустаан, оһуохайдаан, кыра ыһыах ыһыаҕын сөп бөҕө буоллаҕа. Бэл, Эллэй эһэбит ойоҕунаан иккиэ эрэ буолан, бастакы ыһыаҕы ыспыттара буолбаат?
Күнү көрсүү, алгыс сиэрэ-туома барыта араадьыйанан иһиллэр, тэлэбиисэринэн, көмпүүтэринэн көстөр. Эбэн эттэххэ, икки күҥҥэ эрэ буолбакка, уонтан тахса күнү быһа Улуу Кыайыы 75 сылыгар анаммыт “Туймаада ыһыаҕын” тэрээһиннэрэ буолаллар. Манна ким баҕарар кыттыыны ылыан сөп.
Тэрээһиннэр бэс ыйын 8 күнүттэн саҕаланан баран, 21 күнүгэр түмүктэнэллэр. “Саха” НКИХ ханаалга, “инстаграм” сирэйдэригэр, саайтарга, “ютуб” ханаалларыгар буолаллар. Оттон, дьэ, ыллаабат-үҥкүүлээбэт, иистэммэт киһи ыһыах бырагырааматыттан бэйэтигэр туох интэриэһинэйи булан ылыан сөбүй?
Экскурсиялар, лиэксийэлэр
Бэс ыйын 10 күнүгэр “Үс Хатыҥ” этнографическай-архитектурнай комплекс устун виртуальнай экскурсияны www.cultura14.ru саайтка оҥордулар. Историк, архитектор Виктор Дьяконов Үс Хатыҥ туһунан интэриэһинэй лиэксийэни аахта. Культуролог Александра Прокопьева саха дьахтарын былыргы симэҕин, киэргэлин быһааран кэпсээтэ. Мария Бассанова-Оһуокай Маарыйа саха үгэстэрин туһунан кэпсээтэ. Культуролог Людмила Ефимова ыһыах алгыһын, култуура үтүөлээх үлэһитэ Лариса Андреева Туймаада ыһыаҕын, Вера Гаврильева күнү көрсүү туһунан лиэксийэлэрэ историяны, култуураны интэриэһиргиир дьоҥҥо олус туһалаахтар.
Күрэстэр
Буоларын курдук, олус элбэх күрэс баар. Хомусчут дьиэ кэргэттэр ансаамбылларын, чабырҕахсыттар, хабылык, хаамыска оонньооччулар, дэгэрэҥ ырыаны толорооччулар, үҥкүү кэлэктииптэрин күрэстэрэ, “Ыһыаҕым талба таҥаһа”, “Сылааһынан угуттуур олбох”, “Ытык ыһыах үҥкүүлэрэ”, “Эрэкэ-дьэрэкэ сир симэхтэрэ” оҕо таҥаһын тигии, кыл-сиэл оҥоһуктары, туос иһиттэри оҥоруу, олоҥхону толоруу куонкурустара, о.д.а. буоллулар.
Сүрүннээн оҥоһугу оҥорон, сорудаҕы толорон баран, видеоҕа устан, интэриниэккэ угаҕын. Дьүүллүүр сүбэ кэтэхтэн сыаналыыр. Күрэстэргэ номнуо тыһыынчаттан тахса киһи кыттыбыт. “Ыһыах ырыалара” куонкурус кыайыылаахтарын бэс ыйын 21 күнүгэр саха тэлэбиидэнньэтигэр көрдөрүөхтэрэ.
“Челлендж”
“Челлендж” диэн тыл нууччалыы “бросить вызов”, эбэтэр сорудаҕы толор диэн тылбаастанар. Сорудаҕы толорон баран, “Инстаграм” сирэйигэр анал хэштеги туруоран баран, угаҕын. Бу маннык # хэштегтэрин дьон сорудаҕы хайдах толорбуттарын киирэн көрөҕүн. Биллэр-көстөр дьон кыттыспыттара кэрэхсэбиллээх. Үчүгэйэ диэн, ким баҕарар кыттыһыан сөп. Онон маассабай буолуох кэриҥнээх. Хэштег биир да сурук бэлиэтэ, тэйэн биэриитэ суох кэлимсэ суруллар.
Маннык тиэмэлээх сорудахтар бааллара: “Оһуор үҥкүүтэ” (#Узорытанец), «Кэрэ ситим» (#СвязьВремён), «Оhуохай» (#Осуохай), «Саргылаах салама» (#СаргылаахСалама), “Ыһыах алгыстаах алаадьыта” (#АлгыстаахАлаадьы), “Мааны саха” (#МааныСаха), “Астаах ытык” (#АстаахЫтык), “Күнү көрсүү” (#Встречасолнца2020), “Кымыс иһиитэ” (#Кумысопитие).
Маастар-кылаастар
Хаарчаана Баппаҕай Ykt.ru саайтка таҥас лоскуйдарыттан Кокуукка куукуланы тигэргэ, дизайнер Надежда Докторова саха таҥаһын киэргэтэргэ, Мария Аманатова олбох тигэргэ, Ньургууна Афанасьева оһуохай этэргэ, культуролог Людмила Ефимова салама ыйыырга, маастар Ляна Яковлева сарыынан иистэнэргэ, учуонай Светлана Петрова саха ииһин кистэлэҥэр, Мындыр уус саха быһаҕын кутан оҥорорго, култуура үтүөлээх үлэһитэ Сима Толстякова туом үҥкүүтүн бэлиэлэрин билэргэ, “Сахабулт” дириэктэрин солбуйааччы Аксинья Шишигина тирииттэн оҥоһук оҥорорго, Тайаана түөскэ кэтэр киэргэли оҥорорго үөрэттилэр.
Айар-тутар баҕалаах дьоҥҥо, саҥа саҕалааччыларга бу олус туһалаах, интэриэһинэй үөрэтии эбит.
Быыстапкалар
Фотограф, айанньыт, худуоһунньук Мария Дубровская ыһыах туһунан быыстапката, 2018 сыллааҕы Туймаада ыһыаҕын туһунан фотобырайыак көрдөрүүгэ турдулар.
Кэнсиэртэр
Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан Норуоттар доҕордоһууларын дьиэтэ, хотугу норуоттар кэлэктииптэрэ, “Добун”, “Кыл Саха”, “Күн Өркөн” ансаамбыллар, ырыаһыттар, ырыа айааччылар: Надежда Макарова, Тамара Попова, Владимир Татаринов, Саарын, Марфа Данилова, Айсен Аммосов, Василена Шарина, Санита Ай, Эрхаан, Виталий Очиров, Ника, Далаана, Олимпия, Алевтина Лукинова, Айталина Адамова, Юрий Баишев, Зинаида Колодезникова, Лэгэнтэй, “Айархаан”, Прокопий Сыроватскай, Сахаайа, Александр Бурнашев, Анатолий Бурнашев хас күн аайы тиһигин быспакка ыллаан-туойан, көрөөччүлэрин сэгэхситтилэр.
Атын куораттарга, дойдуларга олорор саха дьоно кэнсиэртэргэ кыттыһан, ырыаларын-тойуктарын бэлэхтиэхтэрэ.
Оҕолорго
“Созвездие” бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ Саха сиригэр олорор норуоттар остуоруйаларын аахтылар. “Үс Хатыҥ” кистэлэҥнэрэ” квест-оонньуу ыытылынна. Олоҥхону толоруу тэрилиннэ. “Дыгын оонньууларын” 7 төгүллээх кыайыылааҕа Иван Белолюбскай аһаҕас эпииргэ ыалдьыттаата. Киэһэ ахсын саха тэлэбиидэнньэтигэр бастакы “Дыгын оонньууларыттан” саҕалаан, урукку оонньуулары көрдөрөллөр.
Интерактивнай оһуохай
Эстрада тыйаатыра уопсай интрективнай оһуохайы ыытарга этии киллэрдэ. Хас биирдии култуура тэрилтэтэ биирдии оһуохай этээччилээх буолар. Эстрада тыйаатырын аатыттан “Айархаан” этно-бөлөх салайааччыта Альбина Дегтярева этиэхтээх. Бэс ыйын 21 күнүгэр ZOOM платформаҕа буолар чааһа чопчуланыа.
Сүрүн тэрээһиннэр
Буоларын курдук, дьон үксүн “Туймаада ыһыаҕын аһыллыытыгар, алгыһыгар уонна күнү көрсүүгэ сылдьа сатыыллар.
“Туймаада ыһыаҕын” аһыллыыта бэс ыйын 20 күнүгэр киэһэ 9 чаастан www.cultura14.ru уонна Ykt.ru саайтарга, Дьокуускай култуураҕа салаатын управлениетын “ютуб” ханаалыгар быһа биэриигэ ыытыллыаҕа.
Бэс ыйын 21 күнүгэр күнүс 12 чаастан алгыс сиэрэ-туома толоруллуо, Ил Дархан Айсен Николаев, мэр Сардаана Авксентьева эҕэрдэлиэхтэрэ. Алгыһы алгысчыт Петр Тихонов этиэҕэ.
Тэрээһиннэр үксүлэрэ саха тэлэбиидэнньэтигэр, www.cultura14.ru саайтка тахсаллар, бырагырааматын киирэн көрөн, чопчулуохха сөп.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: интэриниэттэн