Дойду президенэ уонна салалтата искэни эмтииргэ, өлүү ахсаанын аҕыйатарга болҕомтолорун хаһааҥҥытааҕар да уурар буоллулар. Ону 2024 сылга диэри анал бырагыраама үлэлиэхтээҕэ кэрэһилиир.
edersaas.ru
Бу туһунан биһиэхэ СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин штаты таһынан кылаабынай онколога, терапия отделениетын сэбиэдиссэйэ Феодосия Иванова маннык билиһиннэрдэ:
— 2024 сылга диэри дойду үрдүнэн искэн ыарыыттан өлүүнү аҕыйатар сорук турар. Хайдах гынан аҕыйатабыт? Бастатан туран, куойка ахсаанын, онколог-быраастары элбэтиэхтээхпит, ыарыыны эрдэттэн быһаарыахтаахпыт.
Биһиги туох баар үлэбит барыта, бастатан туран, ыарыһахтарга ананар. Кинилэр киһилии усулуобуйаҕа эмтэнэллэрин, үчүгэй эмтэри ылалларын, уһуннук олороллорун туһугар үлэлиибит. Кэрэхсэбиллээҕэ диэн, судаарыстыба кэнники сылларга онкологияҕа улахан болҕомтотун уурар. Ханнык да сылларга итинник буолбат этэ. Нэһилиэнньэ ыарахан сыаналаах инновационнай препараттарынан эмтэнэрин наадатыгар судаарыстыба 2019 сылга эмтэнии ороскуотун сууматын улаатыннарыаҕа. Урут үбүлээһин тиийбэтинэн, биллэ аҕыйах киһи эмтэнэр ¬буоллаҕына, билигин оннук эмтэнэр дьон ахсаана элбиэҕэ. Ол түмүгүнэн ыарыыттан өлүүнү аҕыйатыахтаахпыт. Сыл аайы национальнай бырагыраама ылыллар буолла. 2024 сылга диэри үлэлиэхтээх бырагыраама чэрчитинэн, биһиги көрдөрүүлэрбит уларыйыахтаахтар.
Национальнай бырагыраама чэрчитинэн, онкология кииннэммит амбулаторнай отделениелара аһыллыахтара. Дьокуускай куорат 1 нүөмэрдээх поликлиниката маннык отделениены аһарга номнуо бэлэм олорор. Ол эбэтэр, урут ыарыыны эрдэттэн быһаарар бастакы сүһүөх кэбиниэттэр эрэ баар буоллахтарына, поликлиникаларга онкология кииннэммит амбулаторнай отделениелара аһыллыахтара. Бу отделениелар бэйэлэрэ компьютернай томографтаах, куртаҕы-очоҕоһу уо.д.а. уорганнары көрөр анал тиэхиньикэлээх, онкологтаах, сиэстэрэлэрдээх буолуохтара. Биллэн турар, итиччэ элбэх аппаратуураны судаарыстыба тута ууран биэрбэт. Билиҥҥитэ баар аппаратуураларбытын туһаныахпыт. Өскөтүн урут ыарыһахтар химиотерапияны диспансерга эрэ барар буоллахтарына, ама соҕус туруктаах дьон амбулаторнай отделениеҕа оҥорторуохтарын сөп.
Амбулатория отделениетын биир сүрүн соругунан ыарыыны эрдэ быһаарыы буолуоҕа. Доруобуйаны чинчиттэрии СӨ Доруобуйатын харыстабылын министиэристибэтэ бигэргэппит бирикээһинэн, чопчу “маршрутизациянан” барыахтаах. Холобур, киһи туга эмэ ыарыйдаҕына, аан бастаан бэйэтин поликлиникатыгар барар. Быраас куртаҕа дуу, очоҕоһо дуу, тыҥата дуу эбэтэр атын уорганнара дуу ыалдьыбыт киһини хайаан да “уорбалаан” көрүөхтээх. Ол иһин, атын быраастарга ыытыахтаах. Дьэ, оннук түгэҥҥэ кииннэммит амбулаторнай отделение быраастара доруобуйатын сиһилии чинчийэллэр. Уорбалаабыт дьоннорун “кутталлаах бөлөххө” киллэрэллэр уонна сыл аайы кэтээн көрөллөр. Өскөтүн чахчы онкологическай ыарыы баара билиннэҕинэ, искэни эмтиир диспансерга ыыталлар. Кини биһиэхэ кэллэ даҕаны, ыарыытын чуолкайдаан баран, эмтээн киирэн барабыт. Биһиги билиҥҥи кыһалҕабытынан, дьон ыарыытын номнуо баалатан кэлэрэ буолар. Өскөтүн ыарыы 1-2 стадиятыгар кэлэллэрэ буоллар, бу ыарыыттан өлүү ахсаана аҕыйыа этэ.
Надежда ЕГОРОВА, “Саха сирэ” edersaas.ru
—