Ханнык баҕарар киһи кэрэ, сырдык-ыраас мичээрдээх буолуон баҕарар. Кыраһыабай уонна ис иһиттэн сырдыгынан сыдьаайар мичээр – кини уобараһын быстыспат сорҕото уонна кинини бэйэтигэр эрэллээх уонна кэрэ оҥорор. Олунньу 9 күнэ – Стоматолог күнэ. Бүгүн Дьокуускай куоракка ситиһиилээхтик үлэлиир-хамсыыр «Все 32 зуба» кылаабынай стоматолог-бырааһа Андрей Васильевич Иванов сүбэлэрин билиһиннэрэбит.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
– Стоматологияҕа киллэриллэр саҥа технологиялар сыыйа-баайа биһиги Сахабыт сиригэр, ол иһигэр «Все 32» клиникабытыгар, туһаныллаллар. Уопсайынан эттэххэ, дойдуга терапевтическай, хирургическай уонна ортопедическай стоматологияҕа сайдыы барар.
Терапияҕа
– Терапия салаатыгар кариеһы эмтииргэ бормашинаны туһаныыны кэннибитигэр хааллардыбыт. Сүрүннээн, инфильтрационнай ньыма, химическэй-механическай «чочуйуу» туһаныллар. Инфильтрацияны туттууга тииһи тэһитэ кэйбэккин. Ол оннугар тиис кариестаах учаастагар эрэ анал гели кутаҕын, бу гель кариестаах эмали араарар. Түмүкккэ ыраастаммыт учаастак полимернай «сымаланан» илитиллэр. Маныаха саамай суолталааҕа диэн, олох ыарыыта суох. Ордук оҕолор абыраналлар. Бу процедура баара-суоҕа 15-20 мүнүүтэни ылар уонна тиис доруобай тканнара таарыллыбаттар. Аан дойду статистиката көрдөрөрүнэн, инфильтрация ньымата кариес салгыы сайдарын тохтотор уонна тиис доруобай хаалар.
Хирургияҕа
— Тиис – чөлүгэр түһэриллибэт уорган. Тиис төрдүгэр атын тиис бэйэтэ үүнэн тахсыбат. Ол иһин, быраастар бу боппуруоһу быһаарар көрүҥү толкуйдуурга күһэллибиттэрэ. Онон, сүтэрбит тииспит оннугар искусственнай тиистэниэххэ сөп. Атыннык эттэххэ, имплантация ньыматын киһи бары билэр. Дьокуускайга эмиэ туһаналлар. Биһиги клиникабытыгар саҥа көрүҥнэри киллэрии былааннанар.
Имплантант — тиис төрдүн солбуйар компонент, тиис уҥуоҕар хоруоҥка олордуллар. Кини суох тииһи толору солбуйар уонна чиҥ, кытаанах буолар. Гипоаллергеннай матырыйаал организмҥа туох да куһаҕан содула суох. Онон, устуллар протезтары туһаныы аҕыйаатар-аҕыйыыр.
Ортопедияҕа
– Ортопедия салаатыгар сайдыы матырыйааллар көрүҥнэригэр барар. Киһи организмыгар буортуну оҥорбот араас эмтээх холбоһуктар, матырыйааллар араастара туһаныллаллар.
«Все 32»
– Биһиги клиникабытыгар стоматология өҥөлөрүн сүрүн көрүҥнэрэ туһаныллаллар. Бу хайысхаҕа салгыы үлэлииргэ элбэх үлэни ыытабыт.
Аныгы киһи тиис уонна тиис ыарыытын туһунан өйдөбүлэ, өйө-санаата уларыйар. Тииһи харыстыыр туһунан кыра эрдэхтэн толкуйдууллар. Биһиэхэ кэлбит хас биирдии киһи тииһин эмтээн баран ыытан кэбиспэппит. Атын тиистэрин уопсай туругун көрөн, тустаах сүбэ-ама биэрэбит, ыарыыны сэрэтии туһунан кэпсиибит.
Өрөспүүбүлүкэ ыраах сытар улуустарыгар нэһилиэнньэ сүрүннээн кариестан эмсэҕэлиир. Сорох улуустарга тиис бырааһа олох да суох. Онон ыарахан балаһыанньалаах улуустарга стоматолог-быраастар биригээдэ тэринэн тиийэн эмтиибит, нэһилиэнньэ махталын ылабыт.
Куоракка Ленин уулуссатыгар турар клиникабыт суукканы быһа үлэлиир (куоракка суукканы быһа үлэлиир соҕотох стоматология – ааптар). Онон тиис ыарыыта сытыытык киирбит киһитэ суукка хайа баҕарар кэмигэр кэлэн тииһин эмтэтэр. Кинилэр үгүстэрэ тииһи ыарыыта суох эмтиирбититтэн соһуйаллар. Тиистэрин эмтэтэн баран, аны айах көҥдөйүн уопсай санациятыгар кэлэллэр.
Хас биирдии киһи организма уратылааҕын курдук, хас биирдии тиис эмиэ уратылаах. Ол эбэтэр анатомическай уратыларын сэргэ, эмтээһини эмиэ араастык ылынар. Онон исписэлиискэ хас биирдии киһи саҥа арыллар кинигэ кэриэтэ.
Андрей Васильевич сүбэлэрэ:
– Чөл олох, ол иһигэр айах көҥдөйүн туруга, организм уопсай туругун сүрүн тутула. Киһи уорганнара бэйэ-бэйэлэрин кытары хардарыта сибээстээхтэр. Айах көҥдөйө организмы араас ыарыыттан харыстыыр кэрдиистэртэн биирдэстэрэ. Тииһиҥ куһаҕан буоллаҕына – күөмэйиҥ, күөмэйиҥ ыалдьар буоллаҕына – куртаҕыҥ, куртаҕыҥ ыалдьар буоллаҕына аһы буһарар уорганнарыҥ уо.д.а. эмсэҕэлииллэр.
– Тииһи хас күн аайы сарсыарда аһаан баран уонна киэһэ утуйаары сытан суунуҥ. Ардыгар тиистэрин күҥҥэ 3-5 төгүл суунар дьон баар буолар. Кинилэр сотору-сотору суунан, төттөрүтүн, буортуну оҥостоллор. Уопсай быраабыланан, тииһи күҥҥэ иккитэ ыраастаныллар.
– Оҕолору тииһи суунарга кыра эрдэхтэриттэн, тиис суунар суокканы тутар кыахтаныахтарыттан ыла үөрэтиҥ. Сүрүн болҕомтону хаачыстыбаҕа ууруҥ. Тииһи суунарга сытыары буолбакка, туруору тутан (миилэни таарыйан) суунуллуохтаах. Оҕону кыратыттан тииһи сөпкө ыраастанарга үөрэттэххэ, кини улаатан да баран тиис ыарыытын кыһалҕатын билиэ суоҕа.
– Тииһи суунар паасталар гигиеническэй уонна ыарыыны сэрэтэр паасталарга арахсаллар. Тииһиҥ доруобай буоллаҕына, бэйэ сөбүлүүр паастатын туһаныахха сөп. Ыалдьар тиистээх буоллаххына, стоматолог-быраас сүбэтин иһит.
– Сылга иккитэ стоматолог-бырааска сылдьан, тиискит туругун бэрэбиэркэлэтиҥ.
Манна сыһыаран эттэххэ:
«Төрүттэри билии буор кукка, доруобуйаҕа кэһиллиини табатык өйдүүргэ туһалаах. Оттон 32 тиис ахсаана эмиэ мээнэҕэ буолбатах. Бу хос эһээлэрбит эһээлэрин, алтыс көлүөнэни кытары ситимнээх. Ханнык тиис түспүтүнэн, ханнык төрүккүн кытта сибээс быстыбытын көрүөххэ сөп. Түүлү тойоннооһуҥҥа тиис түстэҕинэ, киһи суох буолар диэн өйдөбүл баар. Инники тиистэр – эдэрчи дьон, кэлин тиистэр, балталар – кырдьаҕастар диэн буолар».
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru