Муниципальнай тэрээһиннэр Сэбиэттэрин быйылгы сийиэстэрэ ааспыт улахан быыбардар (Ил Дарханы, уон биэс улуус, Дьокуускай куорат, элбэх нэһилиэктэр муниципальнай тэриллиилэрин баһылыктарын, норуот дьокутааттарын талыы) кэннилэриттэн бастакы итиэннэ Сомоҕолоһуу сылынан улахан боччумнаах тэрээһин буолар.
edersaas.ru
Департамент сөргүтүллүүтэ
Айсен Николаев былырыын саас Ил Дархан э.т. ананаат, биир бастакы дьаһалынан олохтоох салайыныы департаменын тэрийбитэ, салайааччынан Афанасий Владимировы анаабыта. Санатан эттэххэ, икки үйэ алтыһар кирбиитигэр олохтоох салайыныы уорганнара Ингушетияҕа, Чечняҕа, Саха сиригэр эрэ олохтоно иликтэрэ. Инньэ гынан, Арассыыйа бүддьүөккэ, нолуокка, сир боппуруостарыгар саҥа сокуоннара өрөспүүбүлүкэҕэ баар судаарыстыбаннай былаас олохтоох уорганнарын билиммэт балаһыанньата үөскээбитэ. Ол иһин, 2002 с. бэрэсидьиэнинэн талыллыбыт Вячеслав Штыров бастакы дьаһала олохтоох салайыныы институтун тэрийэргэ туһуламмыта.
Бэрэсидьиэн уонна Бырабыыталыстыба дьаһалтатыгар Олохтоох дьаһалталары кытары үлэҕэ итиэннэ олохтоох салайыныыга департамент тэриллэн, Арассыыйа Федерациятын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин икки ардыларыгар боломуочуйалар тыырсыллыбыттара. 2003 сыл күһүнүгэр олохтоох салайыныы референдума, ахсынньы 29 күнүгэр муниципальнай тэриллиилэр баһылыктарын быыбара ыытыллыбыта. Олохтоох дьаһалталары кытары үлэҕэ итиэннэ олохтоох салайыныыга департамент кэлин Ис бэлиитикэ департаменыгар холбоммута итиэннэ былырыын сөргүтүллүбүтэ.
Сийиэһи көрсө дьаһаллар
Кулун тутар 25 күнүттэн саҕалаан, сийиэс чэрчитинэн элбэх дьаһал тэрилиннэ. Ил Дархан иһинэн олохтоох салайыныы Сэбиэтин сүбэ мунньаҕа, муниципалитеттар бастыҥ бырайыактарын билиһиннэриилэрэ, ситэриилээх уонна судаарыстыбаннай былаас уорганнарыгар аһаҕас аан күннэрэ, баһылыктар сэминээр-трениннэрэ, ГТО нуорматын туттарыыга дьаһалталар хамаандаларын күрэхтэһиилэрэ, «Олохтоох салайыныы билиҥҥи туруга итиэннэ сайдар кэскилэ» тиэмэҕэ санааны атастаһыы уо.д.а.
Бэбиэскэҕэ – сайдыыны кэпсэтии
Саха Өрөспүүбүлүкэтин муниципальнай тэрээһиннэрин Сэбиэтин ахсыс сийиэһин пленарнай мунньаҕа сарсын Д.К.Сивцев-Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет судаарыстыбаннай тыйаатырыгар ыытыллар. Олоҕу-дьаһаҕы тупсарыыга, киһи кыаҕын сайыннарыыга туһуланан былырыын ылыныллыбыт стратегическай докумуоннар, чуолаан, бэрэсидьиэн Владимир Путин «Арассыыйа Федерациятын сайдыытын 2014 сылга диэри национальнай сыалларын уонна стратегическай соруктарын туһунан» ыйааҕын, Ил Дархан Айсен Николаев «Саха Өрөспүүбүлүкэтин социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын стратегическай хайысхаларын туһунан» ыйааҕын, Ил Түмэҥҥэ Анал этиитин тула киэҥ кэпсэтии тэриллиэҕэ.
Олохтоох салайыныы уорганнара национальнай стратегическай соруктары олоххо киллэрии, 2019-2024 сылларга өрөспүүбүлүкэ муниципальнай тэриллиилэрин социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыыларын бырайыактааһын, муниципалитеттар икки ардыларыгар бииргэ үлэлээһин уонна кэпэрээссийэни сайыннарыы, олорор дьиэҕэ-уокка толору хааччыллыыны киллэрии, цифровой технологияны киллэрии, олохтоох салайыныы уорганнарын боломуочуйаларын тустарынан дьүүллэһиэхтэрэ.
Раиса СИБИРЯКОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru