Олоҥхо уонна Хомус дэкээдэтэ дьохсоҕоннорго үрдүк таһымнаахтык ыытылынна

Таатта улууһун Дьохсоҕон нэһилиэгэр  Хомус уонна Олоҥхо дэкээдэтэ олус сэргэхтик буолан ааста. Былааннаммыт тэрээһиҥҥэ дьон-сэргэ кыра оҕотугар тиийэ өрө көтөҕүллэн олус көхтөөхтүк кытыннылар диэн  Алампа аатынан норуот айымньытын дьиэтин дириэктэрэ Изабелла Жараева уонна бибилэтиэкэ сэбиэдиссэйэ Галина Другина иһитиннэрдилэр.   

Дэкээдэ күргүөмүнэн хомус тардыытынан саҕаламмыта.  А.Е.Кулаковскай аатынан орто оскуола киэҥ-куоҥ саалатыгар «Дьүрүһүй хомуһум» тэрээһиҥҥэ оҕолуун, улахан дьоннуун өрө көтөҕүллэн, сомоҕолоһон барыта 100 киһи хомустаабыта бэлиэтэнэр.

—Дьон-сэргэ кэрэхсээн, биһирээн күүтэр «Олоҥхону ыалга истии дьоро киэһээтэ» нэһилиэк ытык кырдьаҕаһа, тыыл бэтэрээнэ Иван Бочонин дьиэтигэр буолла. Бу долгутуулаах киэһээҕэ сахалыы таҥныбыт-симэммит ыалдьыттары дьиэлээхтэр уонна тэрийээччилэр сылаас алаадьынан, үүттээх чэйинэн күндүлээтилэр. Олоҥхону толоруу киэһээтэ олус истиҥ буолла.Салгыы нэһилиэккэ «Олоҥхо дьыктаана»  өрөспүүбүлүкэтээҕи аахсыйаҕа кыттаммыт, дьон-сэргэ саамай сөбүлээн тоҕуоруһар сиригэр — норуот айымньытын дьиэтигэр уонна үс тэрилтэнэн дьыктаан суруйуута ыытылынна.  Барыта 36 киһи кыттыбытыттан, 11 кыттааччы «туйгун» сыанаҕа суруйда. Онон үөрүү-көтүү бөҕө буоллулар. Эһиилгигэ «туйгун» сыанаҕа суруйуон баҕалаах үксээтэ.

Аҕам саастаахтарга «Олоҥхо дойдутугар айан» диэн биэс түһүмэхтээх квест оонньуу  бэртээхэйдик тэрилиннэ.

Ох курдук оҥостон, кустук курдук куоһанан, халыҥ хамаанда туруорунан күрэхтэһээччилэр эрбии тииһин курдук эристилэр.

Түмүккэ «Саһарҕа-1» хамаанда эрэллээхтик бастаата. Иккис бочуоттаах миэстэҕэ «Аан алахчын далбардар» тахсан үөрдүлэр. Үһүс бириистээх миэстэни «Саһарҕа-2» хамаанда ылла.

«Олоҥхо уонна хомус — мин кутум» оҕо саадын иитиллээччилэригэр уонна оскуола алын сүһүөх кылааһын  оҕолоругар уруһуй быыстапката болҕомтону тарта. Барыта сүүрбэ уруһуй бар дьон көрүүтүгэр туруорулунна.

Онтон «Олоҥхо алыптаах эйгэтэ уонна хомус» кинигэлэр быыстапкалара кулуупка, бибилэтиэкэҕэ туруоруллубута эмиэ ураты сэргэхсийиини таһаарда. Быыстапкаларга сылдьыбыттар кинигэлэри уларыстылар.»Хомус дьүрүһүйэр дорҕооно» диэн күннээҕи үөрэх уонна үлэ быыһыгар, хомус олоҕу киэргэтэр айылгытын арыйан, дьиэ кэргэнинэн бииргэ хоһоон айыытыгар күрэхтэһии аан бастаан ыытылынна. Төрөөбүт төрүт тылынан дууһаны долгутар гына уус-ураннык хоһуйууга элбэх киһи кытынна. Манна 1 миэстэни Виктория уонна Николай Бысыиннар оҕолоро  Албан, Аман, Алтаана уонна Ньургуйаана ыллылар. Кинилэр бары биирдии хоһоону, ким хомуһу хайдах  ылынарын ис сүрэхтэриттэн айан суруйаннар, дьүүллүүр сүбэ үрдүк сыанабылын ыллылар. Онтон  Айгыына уонна Сулус Габышевтар эбээлэрэ Галина Петровна көмөтүнэн суруйбут оҕоҕо аналлаах хоһоонноро эмиэ хайҕалы ылан, II  бочуоттаах миэстэҕэ таҕыстылар. Мичийэ Яковлева ийэтэ Саргылана Егоровна көмөтүнэн хомус туһунан акростих суруйан  III миэстэни  ыллылар. Ону сэргэ, анал ааттар бэрилиннилэр. Ол курдук, Айлана Попова ийэтиниин Лариса Анатольевналыын, Алина Новгородова-Попова аныгылыы рэп хоһоонугар салайааччыта Мария Владимировна Сивцевалыын бэлиэтэннилэр.

Дэкээдэни түмүктүүр дьоро киэһээҕэ  «Мичил» оҕо саадын иитиллээччитэ Вика Попова «Күөнэ көҕөччөр аттаах күүстээх-уохтаах Күн Күндүлү бухатыыр» диэн Петр Решетников-Көһөҥө Бүөтүр олоҥхотуттан быһа тардан толоруута көрөөччүлэри сэҥээртэ. Салгыы оҕолорго быйыл улууска ыытыллыбыт олоҥхону толорууга күөн күрэскэ 2 миэстэни ылбыт нэһилиэк орто оскуолатын үһүс кылаас үөрэнээччилэрин бөлөҕө «Ала чуоҕур аттаах Араап Мохсоҕоллой бухатыыр»  олоҥхону толорон истээччилэр махталларын, хайҕалларын ыллылар.

Өрөспүүбүлүкэҕэ ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕын кыттыылааҕа, «Утум удьуора» анал бэлиэ хаһаайката  Валентина Харайданова-Эбээ Валя «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхоттон Айыы Нуоралдьын хотун ырыатыттан быһа тардыыдыт өрүүтүн да буоларын курдук, дьон-сэргэ кэрэхсээн иһиттэ. Олоҥхо киэһээтин Петр Решетников-Көһөҥө Бүөтүр үбүлүөйүн көрсө өрөспүүбүлүкэҕэ олоҥхо бэстибээлин Кылаан Чыпчаала үрдүк ааты ылбыт  Афанасий Попов салайааччылаах «Дьохсоҕон олоҥхоһуттара»  түмүктээтилэр. Кинилэр «Сүүрэр сулус сырыыта сырыылаах Сыыйылла Хара сүүрүк аттаах аһыныгас санаалаах  Айыы Дьураҕастай бухатыыр» олоҥхоттон быһа тардан толоруулара дохсун ытыс тыаһынан доҕуһуолланна.

Кыайыы 75 сылын көрсө дэкээдэ өрөгөй оһуохайынан түмүктэннэ. Оһуохайга дьон-сэргэ уратытык өрө көтөҕүллэн кытынна.