Платон Ойуунускай төрөөбүтэ 125 сылыгар аналлаах тэрээһин иитинэн, бүгүн «Триумф» спорт киинигэр “Ойуунускай проспега” диэн ааттаах өрөспүүбүлүкэтээҕи быыстапка турда. Быыстапка тылынан этиллибэт ураты ис хоһоонноох, ураты тыыннаах. Ол — саха киһитин Ойуунускайы кытта ситимниир, оччотооҕу кэмҥэ “илдьэр” уратылаах.
edersaas.ru
Үлэһиттэр: “Сэрэнэн ылыҥ, аннын тутуҥ”, — диэн көмөҕө сылдьар эдэр уолаттары дьаһайаллар, манна баар малы-салы барытын харахтарын харатын курдук харыстыыллара тута көстөр. Кинилэр, ити курдук Платон Ойуунускай олорбут олоппоһун сэрэнэн сыҕарыталлар.
«Триумфка» дьон нэһиилэ аасыһар. Ол эрээри, биир даҕаны быыстапкаҕа кэлбит киһи: “Бээ, манна олорон эрэн хаартыскаҕа түһүүм ээ”, — диирин истибэтим. Бары олоппос аттыгар туран эрэн түһэллэр.
Аҕыйах хардыыны атыллааппын кытта аны Ойуунускай ийэтэ туттубут баахыла буһарар тимиригэр кэтиллэ түһэбин. Аттыгар үлэлиир остуолугар туттубут маллара (харандаас угардар, пепельница) хайдах баарынан тураллар. Маны барытын П.А.Ойуунускай аатынан уонна Ем.Ярославскай аатынан түмэлллэр пуондаларыттан аҕалбыттар.
Нөҥүө эрээккэ өстүөкүлэ сабыы нөҥүө саһарбыт кинигэлэр көстөллөр: “Книги из личной библиотеки П.А.Ойунского”, — диэн суруктаах. Харахпар тута 1902 сыллаахха тахсыбыт “Шекспир” хатана түһэр. Маны кытта сэргэ улуу убайбыт 1930 сыллаахха тахсыбыт “Туналҕаннаах ньуурдаах Туйаарыма Куота” илэ бэйэтинэн сытар. Оттон бу Ойуунускай 1936 сыллаахха, алтынньы 22 күнүгэр түөрт туомнаах талыллыбыт айымньыларын испииһэгин илиитинэн суруйбута ырылхайдык көстөр. Маны барытын П.А.Ойуунускай аатынан түмэл пуондатыттан аҕалан туруорбуттар. Бэртээхэй, ураты экспонаттар! “Триумф киэҥ уораҕайыгар кэлбит, маны өйдөөн көрбүт хас биирдии киһи: “Ойуунускай илэ бэйэтинэн суруйбут дии”, — дэһэ түһэллэр уонна биир харыс үрдээбит курдук сананаллар.
СӨ култууратын уонна духуобунай сайдыытын миниистирэ Юрий Куприянов:
— Мусуой тоҕо тэриллэрин билэҕит дуо? Хас биирдии киһи бэйэтигэр чугаһы, уратыны буларын, устуоруйаны өйдөөн көрөрүн, билэрин туһугар. Онтон бэйэ тирэҕин булунан, сиэттэрэн, аан дойдуну арыйан иннибит диэки хардыылыыбыт. Бүгүн манна турбут быыстапка ол курдук улахан суолталаах, — диэн кылгастык санаатын тиэртэ.
Бүгүн манна ити ыйыллыбыт, Ойуунускай бэйэтинэн туттубут малыттан ураты кини айымньыларын, ол үлэлэринэн уруһуйдаммыт, тигиллибит хартыыналары, паннолары дьон дьүүлүгэр таһаардылар. Ону таһынан норуот маастардарын оҥоһуктара көрдөрүүгэ турдулар. Холобура, М.М.Носов 1945 сыллаахха оҥорбут “Аал Луук Мас”, В.Р.Васильев 1969 сыллаахха суруйбут “Ньургун Боотур Стремительный” хартыыналара эбэтэр А.И.Бубякина “Олоҥхо” паннота… Маны барытын биир Ойуунускай аата ситимниир.
Хомус түмэлин фондатын сэбиэдиссэйэ Вера Бурнашева: “Биһиги түмэлбит пуондатыттан көрдөрүүгэ хомустары аҕаллыбыт. Бүлүү улууһуттан төрүттээх И.Ф.Захаров-Кылыадьы Уус оҥорбут хомустарын көрөҕүт. Кини манна Ойуунускай мэтириэтин түһэрбит. Түөрт хомуһу холбообут. Балар тыастара араас.
Онтон бу Эдуард Тарабукин (Таатта) Туйаарыма Куо, хотой уонна ат футлярдардаах хомустары оҥорбут. Бу олус үчүгэй тыастаах хомустар. Хотой кынатын сараттаҕына хомус тутуллар, түспэт. Оттон баттаатахха, кыната аһыллан кэлэр. Туйаарыма Куо хомус илин кэбиһэринэн туттарылла сылдьар. Ат ыҥыырын алын өттүгэр (иһигэр) хомус баар. Ити курдук ураты футлярдардаах. Бу – Платон Ойуунускай “Көтөрдөр мөккүөрдэрэ” айымньытынан оҥоһуллубут сэттэ хомус кэчигирэһэн турар.
Ити уонна да атын манна көрөр хомустаргытын уустар түмэлгэ анаан-минээн бэлэхтээбиттэрэ”, — диэн Вера Васильевна кэпсиир.
Быыстапканы төһө да кылгас кэмҥэ туруордаллар, кэлбит дьон бары сэргии-сэҥээрэ көрдүлэр. Оччотооҕу Ойуунускай кэмигэр баран кэлбит курдук сананнылар.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru