Саха тыйаатырыгар РСФСР, Саха АССР үтүөлээх учуутала, норуот үөрэҕириитин туйгуна А.В. Дмитриев аатын сүгэр Хаҥалас улууһун Ой орто оскуолата быйыл сэтинньи 22 күнүгэр тэриллибитэ 100 сылын көрсөр бастакы үөрүүлээх тэрээһин буолан ааста.
“Хотой айыы таҥаралаах, хаҥыл хааннаах Хаҥалас сириттэн, иэйэр сирдээх Эркээни хочотуттан, үтүө үлэһит дьонноох, кэскиллээх кэнчээри ыччаттаах ытык Нөмүгү сириттэн…”, — диэн ыытааччылар сыанаҕа тахсан үөрүүлээх тэрээһини астылар.
Биэс тарбах иһинэн Ой оскуолата атын оскуолалартан сүрүн уратыларын бэлиэтээтэххэ, бастакытынан, 1990-с сыллартан үөрэнээччилэр научнай-чинчийэр үлэнэн дьарыктаналлар. Оҕолор Бүтүн Арассыыйатааҕы, норуоттар икки ардыларынааҕы кэмпириэнсийэлэргэ бастыыллар, миэстэлэһэллэр. Иккиһинэн, оскуолаларыгар иккис омук тылын – кытай тылын, култууратын үөрэтэллэр. Үсүһүнэн, өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыак иитинэн 2019 сылтан идэҕэ сирдиир летнай кылаас аһыллан үлэлиир. Төрдүһүнэн, мэдиссиинэ кылааһын арыйбыттар. Бэсиһинэн, Ой оскуолата Бүтүн Арассыыйатааҕы “Тыа сирин бастыҥ оскуолата” куонкуруска кыайыылааҕынан ааттаммыт. Кэлиҥҥи уонча сылга оҕону куһаҕан дьайтан тэйитиигэ СӨ Үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтин тирэх былаһаакката буолар.
Оскуоланы бүтэрбит, бэлиэ күҥҥэ мустубут хас да көлүөнэ дьоҥҥо оскуола аатыттан эҕэрдэни иитэр үлэҕэ солбуйааччы Варвара Степанова тиэртэ. Оскуолаҕа күн бүгүн 377 оҕо үөрэнэрин, аныгы олох ирдэбилинэн сыыппараны, гуманитарнай хайысханы тэҥҥэ дьүөрэлииллэрин, “Точка роста” киин, “Муусука — барыбытыгар”, “Бары уруһуйдуубут” бырайыактар, “Эллайада” экспэдииссийэ, идэҕэ туһаайар кылаастар, оҕону сайыннарар соруктаах 14 сиэксийэ, куруһуок үлэлииллэрин иһитиннэрдэ.
Уһун кэм устата Хаҥалас улууһун үөрэҕин управлениетын таһаарыылаахтык салайбыт, аҕыйах күнтэн бэттэх улуус баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччынан анаммыт Елизавета Мартынова: “Оскуоланы бүтэрбиттэр түмсэн, бүгүн үөрэммит кыһаҕытыгар махталгыт бэлиэтигэр биирдиилээн кылааттарын, сүбэлэрин түмэр (собирать камни) кэм кэллэ. Атаҕар турбут, дьоллоох, тус олоҕун оҥостубут, миэстэтин булбут оскуоланы бүтэрбит дьон оскуолаларыгар хайдах махтаныахтарын сөбүй? Ой оскуолатын бүтэрбит, Мэдиссиинэ национальнай киинин генеральнай дириэктэрэ Станислав Николаевич Жирковтуун былырыыҥҥы көрсүһүүбүтүн ахтан аһарыахпын баҕарабын, Ой оскуолатыгар мэдиссиинэ кылаастарын аһыахха диэн этии киллэрбитэ, күн бүгүн Хаҥалас улууһун үс оскуолатыгар мэдиссиинэ кылааһа аһыллан үлэлээн эрэр.
Бүгүн Ой оскуолатыгар кытай тылын, култууратын үөрэтэллэрин, арааһа, Арассыыйаҕа тиийэ билэллэрэ буолуо. Летнай кылаас баарын туһунан сонуну киэҥник тарҕатар сириэстибэлэртэн ааҕабыт. Мэдиссиинэ кылааһа түмүгү биэрэригэр эрэллээхпит, бу саҥа көлүөнэ миэдиктэр буолуохтара. “Точка роста” бырайыак, “Эллайаада” инники күөҥҥэ сылдьар үөрэнээччилэри иитэн таһаарда, улахан көрдөрүү, ситиһии буолар.
Быйыл оскуола федеральнай бырайыакка хапсан, сайын 43 мөл. солк. суумалаах хапытаалынай өрөмүөнү ыытыахтаахпыт”, — диэн бэлиэтээтэ. Итиэннэ Ой оскуолатыгар билигин Искусство оскуолатын муускаҕа салаатын дуу, тыйаатыр оскуолатын филиалын дуу аһар ирдэнэр диэн санаатын эттэ уонна Ой орто оскуолатын 100 сыллаах үбүлүөйүн бастакы тэрээһинэ саҕаламмытынан эҕэрдэлээтэ.
Нөмүгү нэһилиэгин баһылыга Наум Устинов оскуола үбүлүөйдээх сылын көрсө хапыыталынай өрөмүөн федеральнай бырагырааматыгар киирбитэ улахан үөрүүлээҕин ыйда, махталын тиэртэ. “Быйылгы нэһилиэк ыһыаҕа оскуолабыт төрүттэммитэ 100 сылыгар ананыаҕа, улахан тэрээһиннэр буолуохтара, аахсыйалар ыытыллыахтара. Манна барытыгар көхтөөхтүк түмсэн үлэһиэхпит диэн эрэнэбин. Биһиги оскуолабыт бастакы хардыылара “Эллайада” экспэдииссийэттэн саҕаламмыттара. Манна саҕалааччынан биология билимин дуоктара, бэрэпиэссэр Никита Гаврилович Соломонов этэ, билигин Прокопий Романович Ноговицын салҕыыр. Түгэнинэн туһанан махталбытын тиэрдэбин. Мантан биллэр-көстөр дьон үүнэн таҕыстылар. Кэлин летнай кылаас аһыллан, оҕолор үлэлээн, үөрэнэн эрэллэр”, — диэн иһитиннэрдэ. Оскуоланы бүтэрбиттэр ааттарыттан Станислав Жирков, Александр Лебедев тыл эттилэр, эҕэрдэлэрин тиэртилэр.
Тыйаатыр уораҕайыгар мустубут бэтэрээннэри, биир дойдулаахтарын оскуола учууталлара Өрөгөй ырыатынан, үөрэнээччилэр хоһоонунан эҕэрдэлээтилэр. Биир дойдулаахтар түмсэн, киэҥ сураҕырбыт “Учуутал” испэктээги көрдүлэр.
Санатан эттэххэ, Ой орто оскуолатын 100 сыллаах үбүлүөйүн аны күһүн сэтинньигэ бэлиэтиэхтэрэ. Үбүлүөйдээх сыл иитинэн бастакы түмсүүттэн саҕалаан, араас тэрээһиннэри ыытар былааннаахтар.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru