«Лидер» спортивнай кулууп салайааччыта Айсен Винокуров оскуола оҕолорун былырыыҥҥыттан боксанан дьарыктаан, иитиллээччилэрэ номнуо өрөспүүбүлүкэ призердара буола үүннүлэр. Айсен Иннокентьевич ыарыһах оҕотун атаҕар туруорар сыалтан, үлэтин быраҕан туран, «Лидер» спортивнай кулуубу тэрийбитэ.
Анивера Акимова, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru/
– Айсен Иннокентьевич, боксанан оҕо эрдэххиттэн дьарыктанаҕын дуо? Тоҕо чопчу спорт бу көрүҥүн талбыккыный? Бэйэҥ тускунан кыратык кэпсээ эрэ.
– Төрөппүттэрим 1980 сыллаахха Москваҕа ыытыллыбыт олимпиаданы анаан-минээн көрө барбыттара уонна онно олохсуйа хаалбыттара. Онон мин Москваҕа төрөөбүтүм. Икки-үс сыл олорон баран, Дьокуускайга көһөн кэлбиппит. Аҕам Иннокентий Винокуров эмиэ боксанан дьарыктанар этэ. ССРС спордун маастарын кандидата.
Бэйэбин итэҕэс санаммат, атаҕастаппат санааттан, 10 сааспыттан боксаҕа сыстан утумнаахтык дьарыктанан барбытым. Спорт бу көрүҥэр күүс эрэ быһаарбат. Түргэн-тарҕан, сымса туттунуулаах, «характердаах» буолуохха наада. «Динамо» кулуупка оскуола кэнниттэн баран дьарыктанарым.Хомойуох иһин, билигин «Динамоҕа» оҕолору дьарыктаабаттар.
– Боксаҕа улахан болҕомто ууруллубат дуу дии саныыбын эрээри олимпийскай чөмпүйүөннээхпит.
– Георгий Балакшины кытары оҕо сылдьан бииргэ дьарыктаммыппыт. Кини Артур Пахомовка сылдьыбыта. Уопсайынан, спортсмен ситиһиитэ тренериттэн быһаччы тутулуктаах дии саныыбын. Дьокуускайга ыытыллыбыт «Азия оҕолоро» норуоттар икки ардыларынааҕы спортивнай оонньууларга кыттыахтаах этим. Ол эрээри кыаллыбатаҕа.
– Бэйэҥ туох үөрэхтээххиний?
– Боксанан салгыы да дьарыктаныахтаах этим. Ол эрээри эчэйиини ылан, тохтообутум. Билигин тренердии сылдьабын. Саха судаарыстыбаннай университетын үп-экономика институтун бүтэрбитим. Дьокуускай куорат мэриятыгар үлэлии сылдьыбытым.
– «Лидер» кулуубу хаһааҥҥыттан үлэлэтэҕин?
– 2015 сыллаахха тэрийбитим. Дьиҥэр, бастайааннай үлэлээх этим. Ол гынан баран, оҕом ыарыһах буолан, үлэбиттэн барарга күһэллибитим. Уолум инбэлиит. ДЦП-лаах. Билигин этин-сиинин эрчийэн атаҕар туруордум. Массыынабын атыылаан, ол харчытыгар Кытайынан, Татарстанынан, Самаранан, Москванан сылдьан эмтэппитим. Билигин сааһа алтата. «Маама», «паапа», «дай», «кэл» диэн саҥарар буолла. 2011 сыллаахха быраастар АКДС быһыытыттан сылтаан доруобуйата мөлтөөбүт диэн быһаарбыттара. Кырдьык, быһыыны ылаат, оҕом эрэйдээх ыалдьан бараахтаабыта. Киһини даҕаны сатаан көрбөт буолбута. Ону ол диэбэккэ илиитин-атаҕын эрчийэн, дьарыктаан барбытым. Эмчиттэр син биир хаампата буолуо дииллэрэ…Билигин оҕом доруобуйата арыый да көнөн, мэктиэтигэр былчыҥнанан, этэҥҥэ хаама сылдьар.Уолбун араас куораттарынан эмтэтэ сылдьан, хайаан даҕаны үлэлиэхпин наада диэн, өр толкуйдаабакка, кулууп аһарга санаммытым. Урут урбаанынан дьарыктана сылдьыбытым. 2000 сыллар ортолоругар дьон йоганан үлүһүйэн, өссө Иркутскайтан анал үөрэхтээх тренери Дьокуускайга аҕалбыттааҕым.
– Билигин оҕолору боксанан буор-босхо дьарыктыыр диэн истибитим. Ол кырдык дуо?
– Оннук. Күрэхтэһиилэргэ спонсор көрдөөн, биитэр бэйэм харчыбынан кытыннара сатыыбын. Оҕолору 10 саастарыттан дьарыктыыбын. Ким хайдаҕын, туох алҕастааҕын үөрэтэн көрөбүн. Көрдөрүүбүт куһаҕана суох. Бастаан 40 – 50 оҕо этэ. Билигин 20-чэ оҕо бааллар.Шавкунов уулуссатыгар баар икки мэндиэмэннээх дьоҕус дьиэҕэ оҕолору уонна улахан дьону эрчийэбин. Урут дьарыктанар сирбитигэр туалет, душ да суоҕа. Ону бэйэбит күүспүтүнэн оҥордубут.
Былырыын Орегона штатын Розберг куоратыгар искусство оскуолатын төрүттээбит биллиилээх тренер Ларри Кейты, итиэннэ боксаҕа спорт үтүөлээх маастара, кикбоксиҥҥа норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах маастар. WIBF версиятынан профессионалларга боксаҕа аан дойду чемпионката Оксана Васильеваны кытары иитиллээччилэрим көрсөн, маастар-кылааска кыттыбыттара.
– Айсен Иннокентьевич, үлэҕэр ситиһиилэри, иитиллээччилэргэр кыайыыны баҕарабын.
Анивера Акимова, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru/