Орто дойдуга эр киһи уонна дьахтар тус-туспа айылгылаах айыллыбыт буоллахтарына, кырачаан киһиэхэ күн сирин бэлэхтиир дьахтар доруобуйатыттан инники кэскилбит улахан тутулуктаах.
edersaas.ru
Бу туһунан кэпсэтии, тустаах исписэлиис сүбэтэ-амата ханнык да үйэлэргэ суолталааҕын, наадалааҕын гинеколог, акушер быраастар бигэргэтэллэр. Бүгүн биһиэхэ тустаах сүбэлэри үрдүк категориялаах акушер-гинеколог Айталина Авксентьевна Филиппова биэрдэ:
— Дьахтар оҕо күүтэр буолла даҕаны, кини этэ-сиинэ хара маҥнайгыттан оҕолонорго бэлэмнэнэн барар. Онуоха оҕотун түһэртэрдэҕинэ, дьахтар этэ-сиинэ сайдарыгар улахан кэһиллии тахсар. Онтон бу кэһиллиини чөлүгэр түһэрэр дэбигис кыаллыбат. Итинтэн сылтаан, дьахтар тастан дьайыыга утарсар күүһэ (иммунитета) мөлтүүр: тымныйыыга бэринимтиэ, инфекцияны ылынымтыа буолар. Тоҕо диэтэххэ, оҕону түһэртэриигэ (аборт) бу тыытыллыа суохтаах сиргэ киирэн ыраастааһын бэйэтин суолун-ииһин хаалларар. Ол курдук, кырачаанын түһэртэрбит дьахтар инникитин оҕолонор кыаҕа да сүтүөн эбэтэр гормональнай уларыйыы тахсан, доруобуйатыгар оҕустарыан сөп.
ххх
Оҕону түһэртэриигэ 12 нэдиэлэҕэ диэри кэлиэххэ сөп. Алта нэдиэлэлээх ыарахан дьахтарга мини-аборт көҥүллэнэр. Мини-аборт икки көрүҥнээх. Медикаментознай көрүҥҥэ оҕо түһэрэр эми икки төгүл төхтүрүйэн иһэллэр. Бу өҥөнү чааһынай клиникалар оҥороллор. Итинник түһэртэрии оҕо үөскүүр сир (матка) иһигэр киирбэккэ тастан оҥоһуллар буолан, дьахтар доруобуйатын айгыраппат. Мини-аборт иккис көрүҥэр кыһыйбакка эрэ оборторон ылаллар. Бу сырыыга оҕо үөскүүр сиригэр тастан дьайыылаах буолан, дьахтар этэ-хаана эчэйиини ылар.
Оттон 7 нэдиэлэттэн үөһээҕэ инструменнарынан ыраастааһын эрэ оҥоһуллар. Биллэн турар, мини-аборт дьахтар доруобуйатыгар охсуута арыый кыра. Оттон кыһыйан ыраастааһын, этэргэ дылы, «харах баайыылаах» оҥоһулларынан, ордук кутталлаах эпэрээссийэ быһыытынан сыаналанар. Ол курдук, эпэрээссийэ тимир инструменнарынан оҥоһуллар, онно оҕо үөскүүр сир хаҕын эчэтиэххэ сөп. Аны оҕо үөскүүр сир иһигэр баар эндометрий структурата уларыйар, сорох түгэҥҥэ кыһыйыллан хаалыан сөп. Бу түмүгэр дьахтар ыйдааҕыта кэһиллэр, тохтоон хаалар. Маннык түгэҥҥэ эндометрий 6 ыйга диэри чөлүгэр түһүөн сөп. Маныаха анал эмтээһини аныыбыт.
Өскөтүн дьахтар доруобуйатынан оҕолонор кыаҕа суох буоллаҕына, оҕотун түһэртэрэригэр күһэллэр. Маныаха быраастар РФ Доруобуйаҕа харыстабылын министиэристибэтин анал ирдэбилигэр эрэ олоҕуран, итинник быһаарыыны ылынар бырааптаахтар. Билигин 40-43 саастаах дьахталлар элбэхтик төрүүр буоллулар.
Дьахтар, дьиҥэр, 49 сааһыгар диэри оҕолонор кыахтаах. Ол эрээри, хойутаан оҕолонуу араас түмүктэрдээх буолуон сөп. Холобур, хромосомнай ыарыылаах оҕо төрүөн сөп.
х х х
Үөһээ этэн аһарбытым курдук, олус элбэхтик түһэртэрии оҕо үөскүүр сир сүһүрүүтүн таһынан, дьахтар ыарахан буолар түгэнигэр ити кэми ыараханнык аһарар. Ол курдук, эрдэ түһэртэрбит болдьоҕор оҕотун куоттарыан сөп. Холобур, дьахтар 8 нэдиэлэтигэр оҕо түһэртэн баран, биир сылынан ыарахан буолар. Хомойуох иһин, киһи этэ-сиинэ хайа баҕарар уларыйыыны «өйдөөн» хаалар үгэстээх. Ол сиэринэн, 8 нэдиэлэ буолан баран, оҕото тастан дьайыыта суох бэйэтэ түһүөн эбэтэр оҕоҕо кутталы үөскэтиэн сөп. Оттон төрүөхтээх оҕо болдьоҕор тиийбэккэ түһэ сатыыра оҕо доруобуйатыгар, сайдыытыгар улаханнык охсор. Маннык түгэҥҥэ оҕо эрдэ төрүүр кыаҕа күүһүрэн биэрэр. Уопсайынан, иккиттэн элбэхтик оҕотун түһэртэрбит дьахталлары анаан кэтиибит.
Дьиҥэр, дьахтар этэ-сиинэ төрүүргэ бэлэмнэнэ сылдьан, эмискэ оҕону түһэртэрии нөҥүө оҕотун сүтэрдэҕинэ, улахан гормональнай кэһиллии тахсар. Онон, бу кэһиллиини сааһылыыр гормоннаах препараты аныыбыт. Маны сэргэ дьахтар тымныйыыны, тастан дьайар инфекцияны сэрэтэр эмтэнии кууруһун ааспатаҕына, иккистээн гормональнай кэһиллии тахсан, оҕо үөскүүр сиригэр миома уонна эндометриоз ыарыылара үөскүүллэригэр тириэрдэр.
Оҕону түһэртэрии кэнниттэн дьахтар бэйэтин харыстаныахтаах: тымныйыа суохтаах, бааһа оһуор диэри эр киһилиин сылдьыһыыттан туттунуохтаах. Бу ирдэбили тутуспатаҕына, оҕо үөскүүр сир сүһүрэр. Онтон ыарыы оҕо үөскүүр сир турбатыгар бэриллэр, сыыйа оҕо үөскүүр кыаҕыттан матыахха сөп.
Оҕо түһэртэрэн баран, харыстанар ньыма элбэх. Холобур, гормональнай ньыманы туһаныахха сөп.
Иккиһинэн, дьахтар доруобуйатыттан көрөн, оҕо үөскүүр сир иһинээҕи спиралы олордоллор.
Үсүһүнэн, оҕо үөскүүрүн хааччахтыыр атын ньымалары (презерватив, диафрагма, спермицид, пена, гель уо.д.а.) туһаныҥ. Маны таһынан көҥүл өттүнэн ыраастатыы (стерилизация) баар. Түмүккэ, халандаарынай ньыманы сатаан туттаргытыгар сүбэлиэм этэ.
Дьахтар оҕо үөскүүр сирин тымныйыыта үксүгэр оҕону түһэртэрэр эпэрээссийэни кытары сибээстээх. Оҕо үөскүүр сир ылбычча тымныйбат, сүһүрбэт.
Урукку кэмнэри кытары тэҥнээн көрдөххө, билиҥҥи дьахтар доруобуйатын көрүнэр буолла. Өскөтүн урут дьахтар ыйдааҕытын ыйы быһа кэтэһэн олорор буоллаҕына, билиҥҥи дьахтар ыйдааҕыта биир-икки хонук хойутаата даҕаны, бырааһыгар тута кэлэр буолла. Маныаха сэрэтии үлэтэ үчүгэйдик ыытылларын бэлиэтиэхпин баҕарабын. Ону тэҥэ, билигин аптекаларга оҕо үөскүүрүттэн харыстанар препарат арааһа атыыланар.
Сылтан сыл аайы медицина кыаҕа улаатан иһэр. Холобур, тута харыстамматахха, үс хонук иһигэр дьайар препараттар бааллар. Оҕо үөскүүрүн тохтотор эми дьахтар сааһыттан, ыарыытыттан көрөн аныыбыт. Ол курдук, «Линдинет-20», «Линдинет-30», эндометриоз ыарыыны сэрэтиигэ уонна эмтээһинигэр «Силуэт», оҕону эмтэрэр ийэлэргэ «Лактинет», оҕону түһэртэрии кэнниттэн «Регулон» диэн препараттар барсыахтарын сөп. Дьахтар препараты туһанарыгар эмтэнэр бырааһын кытары хайаан да сүбэлэһиэхтээх.
Хас биирдии дьахтар бэйэтин доруобуйатын бэйэтэ харыстыахтаах. Ол эрээри, эр киһи эмиэ эппиэтинэһи сүгүөхтээх.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru