Үөһээ Бүлүү улууһун Мэйик орто оскуолатын маҥнайгы кылааһын үөрэнээччилэрин кытта Чуолбаҕа 100 миэстэлээх улахан хотоҥҥо сырыттыбыт. Оҕолорго үлэни-хамнаһы билиһиннэрдибит, сибиэһэй ас-үөл доруобуйаҕа туһатын туһунан кэпсэттибит.
Кылааспытыгар Саид Павлов — хотон «кыра хаһаайына» үөрэнэр. Онон тиийэрбитин эрдэттэн эттибит. Оҕолорго түөрт чаастан барабыт диэбитим, бары үс аҥаар чааска оскуолаларыгар кэлэн кэтэһэ сылдьаллар эбит.
Хотон хаһаайынын Василий Владимирович ийэтигэр Васёна Васильевнаҕа сэмэй бэлэхпитин туттардыбыт. Хаһаайын отой бокуойа суох сүөһүлэрин саҥа хотонно аҕалтыы сылдьара. Хотоҥҥо киирэн сүрдээҕин сөхтүбүт. Дьэ кырдьык, киэҥ-куоҥ, сырдык, ситтэҕинэ-хоттоҕуна сүрдээх улахан хотон тутуллубут. Биһиги куруук таһыттан көрөн сөҕөр эбит буоллахпытына, билигин иһигэр киирэн чахчы улаханын, сылааһын сөҕө көрдүбүт. Сүөһүлэр кыһынын дьиэҕэ уулуохтаахтар, онон тохсунньу томороон тымныыларыгар тоҥмоттор.
Хотон үлэтин чэпчэтэргэ аныгы технология толору киирбит.
Сайдыылаах үйэҕэ маннык үчүгэй хотону эдэр дьон, Василий Владимирович курдук туттан, бырайыакка кыттан, грант көмүскээн, тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга, сүөһүнү элбэтиигэ кыттыһан, тыа сиригэр сүөһү ииттэн, бэйэ бородууксуйатын дэлэтиигэ үлэлэһиэхтэрин сөп эбит дии санаатым. Оннооҕор уруккулуу хотоннорго аҕам саастаахтар оҕолорбутугар, сиэннэрбитигэр сибиэһэй бэйэ этин, үүтүн, сүөгэйин сиэтээри сүөһү ииттэбит. Эдэр дьоҥҥо судаарыстыба өттүттэн көмө да сүрдээх элбэх, онно хайысханы таба тайанан киирсэн иһиэххэ эрэ баар эбит.
Павловтар дьиэ кэргэттэрэ бу бырайыакка саамай сөптөөхтүк, оҕолоро улааталларыгар киирсибиттэр. Уонна эбэлэринээн, оҕолорунаан бары саба түһэн, бачча элбэх сүөһүнү көрө сылдьаллара хайҕаллаах. Ыал аҕата сарсыарда эрдэттэн киэһэ хойукка диэри хотонун ситэрэн үлэ бөҕө. Ыал ийэтэ Раиса Николаевна нэһилиэккэ биэлсэр. Үлэтиттэн кэлээт, эмиэ үлэ үөһүгэр түһэр. Павловтар биэс оҕолоохтор.
Улаханнара Коля Москваҕа үрдүк үөрэх кыһатыгар үһүс кууруска үөрэнэр. Үс оҕо — оскуола үөрэнээччилэрэ. Кыра киһи — детсад иитиллээччитэ. Оҕолор кыра эрдэхтэриттэн отчуттар-масчыттар. Мин үөрэнээччим, Оҥхой оскуолатын 5 кылааһын үөрэнээччитэ Сайаан Павлов оскуолаҕа киириэн инниттэн дьонун кытта сайын ходуһаҕа сылдьар. Эдьиийинээн кыра бырааттарын буһа-хата көрө сылдьаллара билигин да харахпар көстөр. Сайаан 2 кылаастан аҕатын кытта саас мас бэлэмнэһэр. Билигин түбүгү-садьыгы холкутук быһаарсар сүүнэ киһи. Билигин мин орто уолу Саиды үөрэтэбин. Кини кырабын диэбэт, үлэһитэ сүрдээх. Онон, Павловтар дьиэ кэргэттэрэ оҕону үлэҕэ иитиигэ кырата суох үөрүйэхтээх ыаллар дии саныыбын. Эдэрдэр кинилэртэн холобур ылыахтарын сөп. Оҕо иитиитигэр үлэ сүрүн оруолу ылар. Сэбиэскэй кэмҥэ улааппыт дьон бары үлэҕэ: сопхуоска от оттооһунугар, хортуоппуй, хаппыыста олордуутугар, хостооһунугар, ньирэй көрүүтүгэр үлэлиирбит, ыанньыксыттары солбуйар этибит.
Эдэр ыал Павловтар саҥа үйэ дьоно саҥалыы тэринэн, дьаһанан олороллоро киһини үөрдэр. 27 сэттэ ыанар ынахтан быйыл 22 ынах төрөөбүт. Сайын устата 20 ынаҕы ыан, үүтүн олохтоох собуокка туттарбыттар.
Үөрэнээччим Саид ынахтарын ааттарын барытын билэр. Хотоҥҥо ынахтар ханан туралларын, борооскулар, тыһаҕастар миэстэлэрин көрдөртөөтө. Сүөһүгэ сыстаҕаһа көстөр, барыларын имэрийэ, тута-хаба сылдьар. Кини билигин 67 сүөһүлээхтэрин, дьоно 100 — кэ тирэрдэр баҕалаахтарын кэпсээтэ.
Павловтарга кылааһынан ыалдьыттаан, үлэлэрин-хамнастарын билсэн, көрөн, бэйэ аһа-үөлэ доруобуйаҕа туһатын туһунан сэһэргэһэн оҕолор улаханнык сэргэхсийдилэр, билиилэрин-көрүүлэрин хаҥаттылар.
Валентина Попова,
Мэйик.
Хаартыскалар ааптар тиксэриилэрэ