Статистика көрдөрөрүнэн, киһи үксэ телевизоры көрүүгэ, компьютерынан оонньооһуҥҥа күҥҥэ хастыы да чааһы аныыр. Онтон бу дьарык оҕоҕо туох сабыдыаллааҕын, буортулааҕын үгүс киһи билбэт.
Биллэр пөдагог-психолог Т.Кудашова бу боппуруоска дьаныардаахтык үлэлэһэн кэллэ. Мин уһуннук үлэлээбит методист-иитээччи буоламмын, кини бэлиэтээһиннэригэр бүүс-бүтүннүү сөбүлэһэбин.
Ол курдук, үгүстүк телевизор көрөр, компьютерынан оонньуур оҕо уойууга уонна саахар диабетыгар түргэнник ылларар эбит.
Болҕомтото мөлтөөбүт, гиперактыыбынастаах диэн ыарыы оҕолорго кэлин эмиэ көстөр буолла. Бу ыарыы эмиэ үгүстүк телевизоры көрүүттэн буоларын учуонайдар науканан дакаастаатылар. Болҕомтото мөлтөх оҕо мэйиитигэр телевизорга чаастатык уларыйа турар клиптэр куһаҕаннык дьайаллар. Онон , бу оҕо оскуолаҕа киирэн учуутал өйдөтөн саҥарарын бытааннык ылынар. Тоҕо диэтэххэ, кини телевизорга каадыр түргэнник элэҥнииригэр үөрэнэн хаалар. Салгыы бу оҕобутун үөрэҕи ылыммат диэн түмүк оҥоробут.
Үгүс учуонай аныгы мультипликационнай киинэлэр оҕону сиэрэ-майгыта суох буолууга үөрэтэллэрин эмиэ дакаастаата. Маннык киинэлэри чаастатык көрүү оҕону төрөппүт тылын истибэт буолууга, атын киһини аһыммат буолууга тиэрдэллэр.
В.Бехтерев аатынан психоневрологическай институт учуонайдара бэлиэтииллэринэн, өрүү телевизор, компьютер иннигэр олорор оҕо мэйиитэ телевизоры көрбөт, компьютерынан оонньообот оҕо мэйиитинээҕэр сайдыбатах буолар эбит.
Техническэй иһитиннэрии, көрдөрүү оҕону толорута суох сайдыыга тириэрдэр. Оҕо уопсастыбаҕа, дьиэ кэргэҥҥэ ситиэхтээх, сайдыахтаах. Дьэ оччоҕо кини мэйиитэ толорутук сайдар. Оннооҕор толорута суох дьиэ кэргэҥҥэ иитиллибит оҕо психическэй сайдыытын бырыһыана намыһах буолар эбит. Онон учуонайдар оҕону иитиини компьютерга итэҕэйдэхпитинэ, атын «компьютеры» ылыахпытын сөп диэн түмүк оцороллор.
Онон туох диэн түмүк оҥоруохха сөбүй? Олох иннин диэки баран иһэр. Оҕону син биир телевизортан, компьютертан олох арааран кэбиспэппит. Ол эрэн, оҕону кыра эрдэҕиттэн:
-
Телевизоры көрүүнү, компьютерынан оонньуур бириэмэни төрөппүт өттүттэн олох күүскэ хонтуруоллуохха, тутуһунннара үөрэтиэххэ сөп. Ол эрээри, кистэл буолбатах, оннооҕор үөрэхтээх төрөпүттэр «биһиэхэ эрэ мэһэйдээбэтин» диэн оҕону төһө баҕарар бириэмэҕэ мультик-киинэлэри көрдөрөллөр, оонньотоллор.
-
Оҕону кыра эрдэҕиттэн анал туһалаах эрэ бырагырааманы көрөргө, оонньуурга үөрэтиэххэ сөп.
-
Бу биир-икки эрэ ыйынан ситиһиллибэт. Маныаха тулуур, үгүстүк хатылааһын ирдэниллэр. Кэлин бу үлэ үтүө түмүктээх буолуоҕа.
-
Төрөппүккэ иһитиннэрии, сүбэ-ама биэрии үлэтэ эргиччи ыытыллар. Маныаха оҕо тэрилтэлэрэ, алын сүһүөх кылаас учууталлара улахан оруоллаахтар.
-
Үгүс өлөрсүүлээх, куһаҕаҥҥа үөрэтэр киинэлэргэ утары туруоран сиэргэ-майгыга үөрэтэр сахалыы мультик-киинэлэр дэлэйиээхтээхтэр.
Хаартыска Интернет ситимиттэн http://vistanews.ru сайтан
Клавдия Васильева