Бүгүҥҥүттэн ыла үс күн устата “Эбии үөрэхтээһиҥҥэ саҥаны киллэрии: уопут уонна инники кэскил” диэн эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы II научнай-практическай кэмпириэнсийэ саҕаланна. Тэрээһин “Оҕолорго тоҕоостоох эбии үөрэхтэһин” приоритетнай бырайыак олоххо киириитин чэрчитинэн ыытыллар.
edersaas.ru
Биирдиилээн оҕоҕо үбүлэммит сэртипикээт (персонифицированное финансирование) бырайыакка былырыын Дьокуускай куорат эрэ хабыллыбыт эбит буоллаҕына, быйылгыттан улуустар эмиэ киирдилэр. Онон кэмпириэнсийэ маҥнайгы күнүгэр 2017 сылга бырайыагы олоххо киллэриилэрин түмүгүн көмүскүүр аһаҕас отчуот оҥордулар. Манна Дьокуускай куораты сэргэ 27 улуус кытынна.
Бастакытынан, бырайыакка маҥнайгынан киирбитин, балачча уопуттааҕын быһыытынан, Дьокуускай куорат уокуругун отчуотун иһиттилэр. Отчуоту үөрэх управлениетын начаалынньыгын солбуйааччы Егор Охлопков оҥордо итиэннэ ааспыт сыллааҕар көрдөрүү эбиллибитин, барыта 5297 сэртипикээт бэриллибитин иһитиннэрдэ. Атыттартан уратыта диэн, Дьокуускайга судаарыстыбаннайа суох үөрэх тэрилтэлэрэ эмиэ хабыллыбыттар. Ол курдук, “ANT” үөрэх киинигэр, Хачиров ИП уонна “Дьоҕур” талааннаах оҕолору көрдүүр уонна сайыннарар өрөспүүбүлүкэтээҕи уопсастыбаннай тэрилтэҕэ холбоон 185 оҕо дьарыктанар эбит.
Улуустар отчуоттара сүнньүнэн барыларын гиэнэ биир, арай, сыыппаралара эрэ уратылаһаллар. Үгүс улуустар бэрэстэбиитэллэрэ тустаах бырайыак, күрэстэһэр кыахтаах тэрилтэлэрдээх улахан куораттарга ордук көдьүүстээх эбит диэн этэллэр. Онтон улууска оҕо талар кыаҕа суох, биир судаарыстыбаннай тэрилтэ баарыгар дьарыктаммыттарын курдук дьарыктаналлар диэн ыйаллар.
Маныаха Үөрэҕи сайыннарар федеральнай институт научнай үлэһитэ Семен Славин: “Ити этиллибит улуустарга анал үөрэҕэ да суох буоллар оҕону кытта үлэлиир баҕалаах дьон, холобура, волонтердары сыһыарыахха сөп. Хайаан даҕаны үөрэх тэрилтэтэ буолуохтаах диэн ирдэммэт. Кинилэр эппиэтинэһи ылынан, дууһаларын ууран, босхо буолбакка, сэртипикээтинэн үлэлиэхтэрин сөп”, — диэн быһаарда. Оччотугар, үлэтэ суох дьон хото кыттыан сөп эбит.
Сиһилии отчуоту Горнай улууһун үөрэҕин управлениетын начаалынньыгын солбуйааччы Күннэй Тарасова оҥордо. Холобура, кинилэр төрөппүттэр ортолоругар ыйытык ыыппыттарын иһитиннэрдэ. Манна 139 төрөппүт кыттыбытыттан, биирдиилээн оҕоҕо үбүлэммит сэртипикээт (персонифицированное финансирование) бырайыага киириэҕиттэн, эбии үөрэх киинигэр уларыйыы тахсыбытын ыйытыкка кыттыбыт дьон 37% бэлиэтии көрбүт, 15 % эппиэттииртэн туттуммут, 48 % уларыйыыны бэлиэтээбэтэхтэрин эппиттэр. Онтон порталга “личнэй кабинеттарын” төрөппүт 8 % эрэ киирэн көрөр эбит. Ити интэриниэт төлөбүрэ үрдүгүн, мөлтөҕүн эбэтэр төрөппүттэргэ ситэ быһааран биэрбэтэх буолуохпутун сөп диэн сабаҕалыыллар.
Үөһээ Бүлүү улууһун үөрэҕин управлениетын начаалынньыга Спиридон Борбуев атыттартан букатын ураты отчуоту оҥордо диэххэ сөп. Эбии үөрэх тэрилтэлэрин дьиэтин-уотун, үбүлээһинин эмиэ таарыйда. Итиэннэ эрэгийиэҥҥэ барытыгар биир ньыманы туһаммакка, анаалыстаан, үөрэтэн баран субсидия сууматын көрүөххэ сөп этэ диэн эттэ.
Кэмпириэнсийэ салҕанар. Тэрээһин “Полярная звезда” гостиницаҕа буолар. Сарсын кэмпириэнсийэ, секцияларынан үлэ былааннанар. Өйүүн – киэҥ ыҥырыылаах мунньах итиэннэ сэминээр.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru