Ньурбалар олохтоох көҕүлээһиннэри  өйүүр бырагырааманан хото туһаналлар

Олохтоох көҕүлээһиннэри  өйүүр бырагыраамаҕа (ППМИ)  култуурунай уонна спортивнай тутуулары ыытыы, өрөмүөннээһин,  ууну ыытар ситимнэри, нэһилиэк иһинээҕи суоллары өрөмүөннээһин, оҕо былаһааккаларын, нэһилиэнньэлээх пуун сирин-уотун тупсаран оҥоруу үлэлэрэ киирэллэр.        

Уу, ититии  ситимнэрэ тардылынна

Быйыл  Ньурба улууһун Дьиикимдэ нэһилиэгэр сайыҥҥы ууну ыытар ситими киллэрэн, аны сайын бэрэбиэркэни ааһан үлэҕэ киириэхтээҕин туһунан  нэһилиэк баһылыга Варвара Сухаринова иһитиннэрдэ. Аны сайын Дьиикимдэ олохтоохторо хортуоппуй, оҕуруот аһын ботуччу үүннэрэр былааннаахтар. Маны таһынан, улуус дьаһалтатын анал бырагырааматынан  уулуссаларыгар сырдатыы үлэтэ ыытыллыбыт.

Хорула нэһилиэгэр Кулуһун­наахха, сыбаалкаҕа барар суол 1 км оҥорторбуттарын туһунан нэһилиэк баһылыга Василий Семёнов этэр. Урут бу суол саас, күһүн, сайыҥҥы ардахтарга алдьанан сыбаалкаҕа  кыа­йан тиийбэт гына харгыһы үөскэтэ сылдьыбыт буоллаҕына, билигин суол оҥоһуллан тиэхиньи­кэлэр харгыһа суох сыыдамнык сылдьар буолбуттар. Кэлэр сылга нэһилиэккэ уу баһар  массыына ыларга куонкуруска кыттарга бэлэмнэнэллэрин туһунан Василий Николаевич иһитиннэрдэ.

Түмүк нэһилиэгэр сайыҥҥы уу ситимин бастакы түһүмэҕэ оҥоһуллубутун, Аартык уонна Чэчир түөлбэлэргэ 50-ча ыал холбоммутун туһунан нэһилиэк баһылыга Иннокентий  Саморцев этэр.

— Олохтоох көҕүлээһиннэри өйөөн тыа сиригэр 2020-2025 сылларга  комплекснай бырагырааманан  оройуоҥҥа урбааны сайыннарыыга  улуус дьаһалтатын анал бырагырааматынан 2,5 мөл. солкуобайдаах  киинтэн ититиигэ холбонууга матыры­йаал ылылынна, үлэтэ аны сайын түмүктэниэхтээх. Уопсайа, 16 ыал киинтэн ититиигэ холбоноору техусулуобуйаларын ылбыта.

Маны таһынан, бэйэбит күүспүтүнэн дьаһалта дьиэтин саҥардан тутта сылдьабыт, спортивнай саалабытын ис өттүнээҕи бүрүөһүнүгэр, сылытыыга  үлэ барар, — диэн үлэ хаамыытын нэһилиэк баһылыга билиһиннэрдэ.

Малдьаҕардар сынньалаҥ пааркатын туталлар

Малдьаҕар нэһилиэгэр бүтүн нэһилиэгинэн быһааран, 2021 сыллааҕы олохтоох көҕүлээһиннэри өйүүр бырагыраама чэрчитинэн  нэһилиэктэригэр сынньалаҥ пааркатын тутуутун бастакы уочаратын ыыппыттарын туһунан нэһилиэк баһылыга Александр Степанов  куйаар ситимин нөҥүө иһитиннэрииттэн саҕалаата.

— Тутуу 1 700 000 солкуобай суумалаах. Үлэ хаамыыта этэҥҥэ баран, дуогабар быһыытынан ыйыллыбыт болдьоҕор түмүктэннэ. Паарка сирин тэҥнээһин, аҕыраадалааһын, тротуар билииккэтэ уонна тупсаҕай көстүүлээх сырдатыы остуолбаларын ту­­руоруу үлэлэрэ ыытылыннылар. Кэнники үп көһүннэҕинэ, пааркабыт иккис  уочаратын салгыахпыт. Бэдэрээтчитинэн «Сахастрой» ХЭУо үлэлээтэ. Тутуу биригээдэтигэр нэһилиэк салалтатын  көрдөһүүтүнэн олох­тоох үлэтэ суох эр дьон үлэлээтилэр, онон үлэ хаачыстыбата уонна үлэтэ суох дьону хамнастаан икки өттүттэн үлэ түмүгүттэн астынан олоробут, — диэн Александр Степанов этэр.

Чуукаарга үлэ күөстүү оргуйар

— Чуукаар нэһилиэгэр ППМИ бырагырааманан СӨ Үбүн министиэристибэтин нөҥүө сайыҥҥы уу ситимин бастакы уонна иккис түһүмэҕэ 2019-2020 сылларга ыытыллан, уу ситимэ тардыллыбыта. 2019 сыллаахха куонкуруска кыттан кыайан, 1 000 000 солк. субсидия ылан, бэйэбит олохтоох бүддьүөппүтүттэн 200 000 солк. көрөн  уонна нэһилиэнньэ
100 000 солкуобай кыттыһан,
2 км  200 м. быласымаас турба уу ситимин «Эгопласт» ХЭУо тардыбыта. Былырыын 2-с түһүмэхпитигэр эмиэ СӨ Үп министиэристибэтин куонкуруһугар  кыа­­йан, бу сырыыга субсидиябыт 1 500 000 солкуобай буолбута. Олохтоох бүддьүөппүтүттэн
200 000 солкуобай көрүнэн, нэһилиэнньэ 100 000 үбү кыттыһан, 3 км 500 м уу ситимин быласымаас турбанан  «Эгопласт» ХЭУо үлэһиттэрэ тардан биэрдилэр, — диэн нэһилиэк баһылыга Владимир  Степанов  кэпсээтэ.

Быйыл 2021 сылга  ППМИ куонкуруһугар кыайан, нэһилиэккэ киириигэ Чуукаар стелата тутулунна. Нюргун Киприянов сала­йааччылаах  «Ректайм» ХЭУо хампаанньа олус тупсаҕайдык улахан суолталаах тутууну оҥордо. Олохтоох уолаттар Евгений Васильев, Николай Васильев, Андрей Николаев, Айаан Васильев кыттыһан бэркэ үлэ­лэстилэр. «Стройимпульс» уонна «Альтернатива» ХЭУо стела тутуутугар спонсордаабыттара, куонкуруска киирэрбитигэр бэйэлэрин кылааттарын киллэрэн суолталаах өйөбүл оҥордулар. Нэһилиэккэ  киириигэ үөрэ көрсөр уонна алҕаан атаарар, тохтоон сынньанан ааһар тупсаҕай көстүүлээх суол кытыытынааҕы стела дьэндэйэн олохтоохтор үөрүүлэрэ үгүс, махталлара муҥура суох.

Алтынньы бүтүүтэ Чуукаар нэһилиэгэр Е.М. Поликарпов «Эйгэ» НАуоСК дьиэтигэр ППМИ бырайыагар аналлаах  ZOOM платформанан уонна билиҥҥи миэрэлэри тутуһан QR-код ирдэбилинэн мунньах буолбутун иһитиннэрдэ. Олохтоохтору кытары бырайыактары ырытыы түмүгүнэн, элбэх функцияны толорор (МФЦ) спортивнай была­һаакка уонна нэһилиэккэ уу баһар массыынаны ылыы бырайыактар дьүүллэһиллибиттэрэ. “Икки бырайыактан  МФЦ спортивнай былаһаакка эрэллээхтик кыайда, анкеталааһын икки көрүҥүнэн барда. Нэһилиэк олохтоохторун, дьаһалта дьокутааттарын уонна тус бэйэм ааппыттан СӨ Бырабыыталыстыбатыгар бу маннык олохтоох  нэһилиэнньэни өйүүр бырагыраама  нэһилиэкпит сайдыытыгар төһүү күүс буоларын иһин ис сүрэхтэн дириҥ махталбытын биллэрэбит! — диэн түмүктээтэ.

Чаппандаҕа уонна Октябрьскайга

“Чаппанда” МТ баһылыга Краснослав  Бухолов олох­тоох нэһилиэнньэ көҕүлээһинин өйүүр бырагырааманан Чаппанда нэһилиэгэр 1 500000 солкуобай, 70 000 солк. нэһилиэнньэ кыттыытынан, олохтоох бүддьүөттэн  250 000 солкуобай үп көрүллэн П.А. Фёдоров, Ворошилов  уонна Гуляев аатынан уулуссаларга тимир остуолбалар туруорулланнар, светодиоднай лаампалар ыйананнар, сырдатыы үлэтэ ыытыллыбытын туһунан кэпсээтэ.

Бу иннинэ Чаппандаҕа Октябрьскай уонна Степан Васильев аатынан киин уулуссаларга сырдатыы үлэтэ ыытыллыбыт.

Киһиэхэ ордук охсуу­лаах, харахха быраҕыллыбат буолан баран улахан содуллаах эйгэнэн былаастыктан бөх-сыыс, араас ас тобохторо,  туһаныллыбат мал-сал, эмп-томп, батарыайка уо.д.а. араас эттиктэр тулалыыр эйгэҕэ  куһаҕан дьайыылаахтар, сүһүрдүүнү үөскэтэллэр. Октябрьскай нэһилиэк баһылыгын солбуйааччы Александра Иванова куйаар ситимин нөҥүө иһитиннэрэринэн, быйыл нэһилиэк олохтоохторун көҕүлээһиннэрин  өйүүр бырагырааманан (ППМИ)  кытаанах хомунаалынай тобохтору мунньар былаһааккаларын саҥардан оҥорууга  үлэ ыытыллыбыт.

— Бөх кутар 9 былаһааккаттан 7-тигэр  2х6 кээмэйдээх 4 контейнер Сосновай, Солнечнай уонна АЛРОСА икки ардынан уулуссаларга туруорулунна. А.Я.Овчинникова, Производственнай, Школьнай, Теленков уонна Захаров ааттарынан уулуссаларга 2 контейнер, икки 2х45 бөх кутар контейнердар Нефтебаза уонна Телевышка микро-оройуоннарыгар баар буоллулар. Контейнердары туруоруох иннинэ сирдэрин тэҥнээн дэхсилээһин, тимир лииһинэн күрүөлээһин, сеткалааһын үлэлэрэ ыытыллыбыттара, — диэн Александра Иванова кэпсээтэ.

Дьэ ити курдук, Ньурба улууһун нэһилиэктэрэ  ППМИ бырагыраама чэрчитинэн олорор сирдэринэн  култуурунай уонна спортивнай эбийиэктэри өрөмүөннээһин, сайыҥҥы өттүгэр ууну ыытар систиэмэни үлэлэтээһин, нэһилиэк иһинээҕи суоллары өрөмүөннээһин курдук бырайыактары көмүскээннэр, олоххо киллэрдилэр. Кэлэр сылга саҥа сонун бырайыактар баар буолуохтара.

Антонина СЕМЁНОВА.

Ньурба.