Ньурба улууһун Үөдэй нэһилиэгин отчуттара от ыйын саҕаланыытыгар ходуһаларыгар киирэн, от охсуутун оройуоҥҥа биир бастакынан саҕалаабыттара.
Оттооһун хаамыытын туһунан Үөдэй нэһилиэгин баһылыга Мария Николаева бу курдук кэпсээтэ:
— Быйыл нэһилиэккэ 1040 туоннаны оттуурга Тыа хаһаайыстыбатын Департаменын кытта былаан чопчуламмыта. Дьаһалта үлэһиттэрэ оттуур дьону кытта ким ханнык ходуһаны оттуурун, эбии сир ыларын-суоҕун быһаарсан баран, оройуон атын нэһилиэктэрин дьоно арыандаҕа оттуур сирдэрин чуолкайдаабыттара.
Онон, урут да буоларын курдук, нэһилиэккэ окко киирии хампаанньата тэрээһиннээхтик ыытылынна. Үгүс ыал оҕолоро, аймахтара көмөҕө кэлэн, тутуу былдьаһан, элбэҕи оттоотулар.
Халлаан туран биэрэн, 738 туонна от кэбиһилиннэ, урулуоннанан, таһылынна. Быйылгы ойуур баһаара отчуттарга харгыстары оҥордо эрээри, үлэни сөпкө былааннаан, улаханнык мэһэйдэппэтилэр. Көрдүгэннээн сии сытар сирдэри анал үлэһиттэр, оттоон кэлэ-кэлэ, ойуурга күөдьүйэн тахсар уоттары умуруора сырыттылар.
Быйылгы кыһалҕалаах балаһыанньаны өйдөөн, дьаһалта оттуур тэриллэрин дьоҥҥо уларсан, кэмигэр уокка былдьана сытар ходуһалаах дьон отторун «ротарынан» охсон, урулуоннаан дьиэлэрин таһыгар тута таһан истилэр.
Олохтоох дьаһалта 3 тыраахтары, биир прессподборщигы, «ротарнайы», мунньары окко туһаналларыгар уларсан көмөлөстө. Онон кыһалҕалаах ыаллар оттуулларыгар бары өттүнэн өйөбүлү ыллылар. Кыстыыр отторун булуналларыгар төһө кыалларынан дьаһалта баһаары кытта охсуһарын быыһыгар көмөлөстө. Итини таһынан, нэһилиэккэ от кэмигэр ходуһаҕа 60-тан тахса тыраахтар, охсор, мунньар, урулуоннуур тэриллэр үлэлээтилэр. Барыта сайын устата оҕолуун-уруулун 150-тан тахса киһи ходуһаҕа от үлэтигэр үлэлээтилэр.
Үөдэй нэһилиэгэ кыстыыр отун булунна, ким наадалааҕынан аахпыт атыыга да оту бэлэмниэхтэрэ, кур оппут 84 тонна кыбыынан, ходуһанан турар.
Отчуттар кураан күн-дьыл туран хаачыстыбалаах оту бэлэмнээтилэр. Сүрэхтээх, оттуу сатыыр киһиэхэ от баһаам.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru