Аныгы үйэҕэ олорор буолан, кэлиҥҥи кэмҥэ социальнай ситимнэргэ блогер ахсаана күн-түүн элбээн иһэр.
Ол эрээри үгүспүт кинилэртэн ордук чорботон төрөөбүт Сахабыт сирин туһунан кэпсиир, сырдатар блогедары интэриэһиргиибит.
Бүгүн “Олесь Петрович” диэн аатынан киэҥник биллэр Ньурба улууһун блогерын кытта умсулҕаннаах айар үлэ туһунан кэпсэтэбит.
Оҕо сааһын баҕатын толордо
41 саастаах Олесь Петрович Геймерович Ньурба 2 №-дээх орто оскуолатын 1998 сыллаахха бүтэрэн баран, аармыйаҕа сулууспалаабыт. Идэтинэн — үрдүк үөрэхтээх сибээс үлэһитэ. Олесь Петрович төрөппүттэрэ, үөрэхтэрин бүтэрбит эдэркээн эдэр ыал, сибээс исписэлиистэрин быһыытынан Украинаттан Ньурбаҕа ананан кэлбиттэр.
Киһи оҕо сааһыттан туох идэлээх буолуон баҕарарын бэйэтэ да билбэтинэн талар дииллэрин, Олесь түспэтийэн баран, айар үлэҕэ олохтоохтук ылларан үлэлээһинэ да бигэргэтэр.
— Мин оҕо сылдьан суруналыыс буолуохпун баҕарар этим. Чуолаан, видео оператора. Өссө аармыйаҕа барыахпар диэри оператордар куурустарыгар үөрэммитим. Ол эрээри төрөппүттэрим сибээс үөрэҕэ барарбар сүбэлээн, бу салааҕа үөрэнэн, үрдүк үөрэхтээх исписэлиис буолбутум, — диэн кэпсэтиибитин саҕалыыр сэһэргэһээччим.
Мөккүһүү түмүгэр — блогер
Хайдах сибээс үлэһитэ блогер буолубутун туһунан Олесь Петрович маннык кэпсиир:
— Саха сирин усулуобуйатыгар, күнэ кэмчи сиргэ оҕуруот аһын олордон көрүөхпүн баҕарар этим. Тэпилииссэ туттан баран, оҕуруот аһын олордоот, ютубка пиэрмэр Андрей Борисов ханаалын көрөн баран, киниэхэ лаампа сакаастаабытым. Оҕуруотум аһын хайдах оҕолуурбун кэпсээн баран, ол үлэбин устан батсаабынан ыыппытым. Киһим көрөн баран наһаа соһуйбута: “Бу видеоҕын мин ханаалбар угабын дуо?” диэн ыйыппыта. Мин бэйэм устуубун онно наһаа интэриэһиргээн көрбүтүм. Онтон уолбар: “Маннык тугу эмэ устан баран, ютубка ханаал аспаккын дуо?” – диэн сүбэлээбитим. Онуоха уолум, “ютубу билбэт эрээри…”, быһата, мөккүһүүбүт “бэйэҥ оҥорон көр ээ” диэнинэн түмүктэммитэ. Мин ылсарга санаммытым. Ол мөккүөргэ билигин олус махтанабын, — диэн кэпсиир аатырбыт блогер.
Долгутуулаах түгэн
Суруналыыс киһи быһыытынан интэриэһиргээн, айар үлэһит матырыйаалыгар төһө өр бэлэмнэнэрин туоһуластым: тиэмэ булуута, онтон устуута – көрөн кэбистэххэ судуругутун иһин, үтүмэн хара үлэ буоллаҕа.
— Оо, олус уустук ыйытыыны биэрдиҥ. Тиэмэбин сороҕун дьон сүбэлиир, үксүгэр бэйэм тобулабын. Оскуолаҕа үөрэнэ сылдьыахпыттан история уруогун ордорор этим. Араас историческай хаһыылары, булуулары анаан интэриэһиргиирим. Ол да иһин буолуо, билигин ыстааты таһынан Ксенофонт Уткин аатынан Ньурба түмэлигэр үлэлиирим миэхэ айар үлэбэр олус улахан көмөлөөх. Эспэдьиисэйэҕэ сылдьан былыргы эспэнээттэри булан аҕалабыт. Ол ону барытын “тыыннаахтыы” устуу, сырдатыы – тугунан кэмнэммэт дьол буоллаҕа.
Саха сирин туһунан кэпсиир ханаал буолан, уһуга биллибэт араас тиэмэ тахсан иһэр. Биллэн турар, үлэм таһынан буолан, сууккаттан саҕалаан ыйы быһа да үлэлиэхпин сөп. Сылы быһа үлэни эрэйэр тиэмэ эмиэ көстөөччү. Бэйэм тыаһы-ууһу таҥабын, актер, монтажер кытта – бэйэм. Үлэбин ютубка таһаараат, тохтоон сынньана барбаппын. Тута дьон санаатын үллэстэрин кэтиибин. Онно хайаан да хоруйдаһыахпын наада. Үлэм түмүгэ — саамай күүтүүлээх уонна долгутуулаах түгэн. Дьон сыанабыла, санаатын үллэстиитэ – үлэҥ ситиһиитэ.
Күн аайы уһулуччулааҕы айбаккын
Мин Олесь Петрович биэриитин тута көрөөт да сөбүлээбитим. “Бу Саха сиригэр төрөөбүт нуучча уола хайдахтаах курдук төрөөбүт Ньурбатын туһунан кэпсиирий” диэн сөхпүтүм. Ол санаабын сэһэргэһээччибэр маннык ыйытыынан тиэртим:
— Саха сиригэр тоҕо соҕотох “Олесь Петрович” баарый? Ол эбэтэр бэйэтин дойдутун туһунан маннык итэҕэтиилээхтик, умсугутуулаахтык кэпсиир 30 улуустан төһөлөөх блогер баар буолуон сөбүй! Билигин интэриниэт ситимэ бары улуустарга, нэһилиэктэргэ киирдэ дии. “Олесь Петрович” буолуу туох уустуктааҕый?
— Мин санаабар, хас биирдии күҥҥүн халтай ыыппакка, бүтэһик күҥҥүн олорор курдук олоруохха наада дии саныыбын. Ол эбэтэр хас биирдии күҥҥэ саҥалыы олоҕу көрө үөрэниэххэ, ол ону туһалаахтык олоро сатыахха наада. Урут хайдах эрэ олоҕум күннээҕинэн устар курдук этэ. Ханна эрэ былааннаах айаҥҥа турунабын, тустаах үлэбинэн үлэлиибин. Билигин олох атын олоҕунан олоробун. Хас биирдии тиэмэбин арыйарбар туох эрэ атыны, уратыны көрдүүбүн, элбэхтэ кэлэбин-барабын, айанныыбын. Күн аайы уһулуччулааҕы айбаккын, оттон миэхэ ол табыллар. Оннукка дьулуһабын даҕаны.
Саха сирэ интэриэһи тардар
Блогер Олесь Геймерович көрөөччүтэ хайдах киһи эбитий? Кини ону билэр дуо? Бу туһунан ыйыппыппар аатырбыт блогер санаатын маннык үллэһиннэ:
— “Төрөөбүт Ньурбабын кытта сибээһэ суох дьон интэриэһиргиэхтэрэ дуо?” диэн санаа үүйэ-хаайа тутара ханна барыай? Онтон бастакы кэмэнтээрийдэри ааҕаат, Саха сириттэн тэйбиттэрэ ырааппыт эрээри, бу тыйыс усулуобуйалаах дойду кинилэр сүрэхтэриттэн, дууһаларыттан арахсыбат дьон интэриэһиргииллэрин билбитим. Кинилэр эдэр саастарыгар норуот хаһаайыстыбатын араас салааларыгар үлэлээбит дьонунан буолаллар. Бары хоту дойду дьоно хайдахтаах курдук бэйэ-бэйэлэрин өйөһөллөрүн ахталлар, саныыллар. Кинилэр кэмэнтээрийдэригэр ахтылҕаннаах дойдуларын туһунан сырдатарбар махтаныылара миигин кынаттаабыта, саҥаны айыахпын баҕарар санаам күүһүрбүтэ. Итинник кэмэнтээрий 80-тан тахса араас дойдуттан кэлбитэ — аан дойду барыта кэриэтэ! Ютуб анал статистикалаах. Ол көрдөрөр. Оттон Саха сирин хаһан да харахтаабатах дьон хайдахтаах курдук манна кэлиэхтэрин баҕаралларый! “Туох дьикти дойдутай, баран көрбүт киһи…” – дииллэриттэн мин бэйэм кытта үөрэбин.
“Кыһыл көмүс кунуопкаҕа” дьулуһуу
Ютубка “үрүҥ көмүс кунуопкалаах” блогер туох баҕа санаалааҕын билиэхпин баҕардым. Онуоха сэһэргэһээччим хоруйа маннык буолла:
— Биллэн турар, сурутааччым ахсаана мөлүйүөҥҥэ тиийэрэ буоллар. Бүгүҥҥү күҥҥэ ютуб-ханналбар 380 тыһыынча киһи олорор. Сотору кэминэн 20 тыһыынчаны ылыаҕым. Бастаан утаа Ньурба куорат нэһилиэнньэтин саҕачча сурутааччыланыахпын баҕарар этим – 9 тыһыынча киһи. Онтон ол ситиһиллибитин кэннэ 25 тыһыынчаны ылыахпын баҕарбытым – Ньурба улууһун олохтооҕун ахсаана. Билигин баҕа санаам – 800-900 тыһыынча сурутааччы. Бу өрөспүүбүлүкэ олохтооҕун ахсаана. “Көмүс кунуопка” – төрөөбүт Ньурбабар бэлэҕим буолуо этэ.
“Сахалыы өйдүүбүн…”
“Саха тылын үөрэтэ сылдьыбытыҥ эбэтэр үөрэтиэххин баҕараҕын дуо?” диэн ыйытыы сахалыы тыллаах улууска төрөөбүт киһиэхэ туһааннаах дии санаан туоһуластым. Онуоха блогер Олесь Геймерович маннык хоруйдаата:
— Тылы үөрэтиигэ ыарырҕатабын. Ол эрээри саха тыла миэхэ чугас. Сахалыы үчүгэйдик өйдүүбүн, онон улуустарга сылдьарбар судургу. Саҥарбаппын эрэ. Олохтоохтук үөрэтэр киһи баара буоллар, сахалыы саҥарыам, кэпсэтиэм да этэ.
Тыа сиригэр дьон аһаҕас
Соторутааҕыта Олесь Петрович ютуб-ханаалгар хачыгаар үлэтин сырдатта. Онон ааттаах-суоллаах блогеры улуустар, нэһилиэктэр бэйэлэрин сырдатаары ыҥыран эрэллэр эбит. Бу туһунан интэриэһиргээбиппэр Олесь Геймерович санаатын тиэртэ:
— Дьон бэйэлэрин тустарынан атын хараҕынан көрүөхтэрин баҕараллар. Сырдаппытым кэннэ, кэмэнтээрийгэ “биһиги улууспутугар итинник баар эбит дуу, саҥа биллибит”, — дииллэр. Тыа сирин дьоно олус аһаҕастар, бииртэн биир киһи интэриэһин тардар түгэн көстөн иһэр. Ол да иһин Кэбээйигэ Сметанин туһунан билбитим. Оттон Чурапчыга күүс өттүнэн көһөрүллүүнү билэн баран сырдаппыт матырыйаалым бэрт үгүс сэҥээриини ылбыта. Онон миигин ыҥырдахтарына, үөрүүнэн сөбүлэһэбин.
Быйылгы сылга былаан – Өлүөхүмэ
Олесь Петрович быйылгы былаанын билиһиннэрдэ – өр сылларга санаа ымыыта оҥосто сылдьар Өлүөхүмэтигэр бара сылдьыан баҕарар.
— Баҕар, “Саха сирэ” хаһыаты Өлүөхүмэ улууһун салалтата түбэһэ ааҕыаҕа уонна миигин ыалдьыттата ыҥырыаҕа. Анаан ыҥырыынан тиийэриҥ бэйэ бара сылдьарынааҕар быдан ордук. Тоҕо? Ыҥырбыт дьон мусуойга сырытыннарары хайаан да былаанныылар. Онон мин, түмэл үлэһитэ буоларым быһыытынан, уопут атастаһан да, саҥаны элбэҕи көрөн-истэн даҕаны, бэйэм көрдөөн бириэмэ ыытарбынааҕар быдан чэпчэки уонна кылгас кэм иһигэр үлэлиирбэр да, устарбар да элбэҕи үспүөйдүүбүн. Онон “Саха сирэ” хаһыат миигин бэрт интэриэһинэй устуоруйалаах, ураты кэрэ айылҕалаах Өлүөхүмэҕэ тиийэрбэр далаһанан буолуо диэн эрэнэбин.
… Кэпсэтиибит түмүгэр сэһэргэһээччим саҥа саҕалыыр блогердарга туһаайан “төһө кыалларынан төрөөбүт Сахабыт сирин киэҥ араҥаҕа таһаарыахха. Төһөнөн боростуойдук дьоҥҥо билиһиннэрэҕин да, ол интэриэһи тардар. Онон аттыбытыгар баар кэрэни, тулалыыр интэриэһинэйи хото сырдатыҥ” диэн ыҥырда.
Елена ПОТОЦКАЯ, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска (скриншот) — ютубтан.