Ааспыт сылларга Ньурба улууһугар суолу-ииһи оҥоруу үлэлэрэ бара турбут буоллахтарына, кэнники үс сыл иһигэр өссө киэҥ далааһыннаах хамсааһын тахсан, нэһилиэнньэ олоҕун хаачыстыбата үрдүүрүгэр бигэ акылаат түстэ. Ити олохтоох салалта суоллары оҥорууну дьоһун суолталаах хайысханан ааҕан, үбү-харчыны табыгастаахтык тыырбытынан ситиһилиннэ. Суол сайдыы хорук тымыра буоларынан, дьон-сэргэ туруорсуута өйөбүлү ылар, куорат уулуссалара аспаалланаллар, нэһилиэктэр икки ардыларынааҕы суоллар өрөмүөннэнэллэр, саҥаттан оҥоһуллаллар.
edersaas.ru
Саҥа сыл үүнэрэ аҕыйах хонук хаалла, онон бу тыын суолталаах боппуруоска туох үлэ-хамнас ыытыллыбытын эргиллэн көрөн эридьиэстиир оруннаах. Биһиги «Ньурба оройуона» МО баһылыга Алексей Иннокентьевы көрүстүбүт. Алексей Михайлович бу курдук кэпсээтэ.
— Инвестиционнай-тутар управление, бэдэрээтчиттэр суоллары оҥорооһуҥҥа таһаарыылаахтык үлэлээбиттэрин хайаан да бэлиэтиир наадалаах. Биллэрин курдук, аҕыйах сыллааҕыта улуус социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар «АЛРОСА» АХ-ны кытта бииргэ үлэлиир туһунан Сөбүлэһии түһэрсиллибитэ. “Харчы кэмнээн көрүллэр кыһалҕаларын үгүөрүтүк үбүлүөххэ, алмаас дивидениттэн киирэр үбү-харчыны манна туттуохха” диэн быһаарбыппыт. Ити түмүгэр бүгүҥҥү күҥҥэ суоллары оҥорууга кырата суох ситиһиилэрдээхпит. Үс сылга дивиденд үбүттэн 200-чэ мөлүйүөн солкуобайдаах үгүс үлэ ыытылынна.
Ньурба куоракка
Кэпсэтиини маҥнай Ньурба куораттан, чуолаан уулуссалары аспааллааһынтан, саҕалыахха. Өйдүүрбүт курдук, биһиги аспаал-бетон собуоппут атын оройуоҥҥа арендаҕа бэриллэн үлэлии сылдьыбыта, ону төннөрбүппүт төһүү күүс буолла. Онон билигин Степан Васильев–Комсомольскай уулуссалары холбуур Христофор Максимов, Бекурин, Октябрьскай уулуссалар учаастактара, Кудряшов уулуссата о.д.а. аспаалланнылар. Ньурбалыын тилийэ тиэргэннээх Антоновкаҕа Трассовай уонна Чусовской аатынан уулуссаларга эмиэ аспаал уурулунна. Олохтоохтор Нюрбинка үрэҕи туоруур муоста тутуутун туруорсубуттара ырааппытын иһин, биһиги маны уталытыллыбат дьыаланан ааҕан, быйыл күһүн тиэхиньиичэскэй уонна архитектурнай өттүнэн бары ирдэбиллэргэ толору эппиэттиир муостаны оҥорон үлэҕэ киллэрдибит. Ньурба көстүүтүн тупсарбыт тупсаҕай муостаҕа кэлэр сылга бетоннаммыт тротуар оҥоһуллуохтаах.
Муниципальнай суолларга
Кистэл буолбатах, урукку өттүгэр нэһилиэктэр икки ардыларынааҕы суоллар кыһалҕалара араас таһымнаах мунньахтарга бэбиэскэттэн түспэттэрэ. Нэһилиэнньэ айан уустуктарын көрсөрө уонна үлэ-хамнас бытаарара туох үчүгэйдээх буолуоҕай? Бүгүҥҥү күннээҕи чахчыларынан, бу боппуруос сытыы кыһалҕалар ахсааннарыттан таҕыста. Улуус саамай ыраах сытар Хорула нэһилиэгэр урут хонон-өрөөн тиийэр буоллахтарына, билигин биир-икки чааһынан эрэ сылдьыллар буолла. Онно улуус дьаһалтатын уонна «Партнер» ХЭТ икки ардыгар Концессионнай сөбүлэһии түһэрсиллибитэ үчүгэй өттүнэн дьайда. Тэрилтэ Хатыҥ Сыһыы–Хорула 52 килэмиэтир усталаах суолун үрдүк хаачыстыбалаахтык өрөмүөннээтэ, эһиил бүтэһик учаастакка үлэ түмүктэниэҕэ. Маны таһынан, куһаҕан суоллаах-иистээх нэһилиэнньэлээх пууннарга Хатыы–Маалыкай икки ардыларынааҕы суол оҥоһулунна, эһиил силигин ситиэхтээх. Ньурба-Сүлэ V категориялаах суолга «Ньурба-Автодор» тэрилтэ ыам ыйыттан үлэлээн, лоп курдук болдьоҕор бүтэрбитэ. Акана нэһилиэгэр ыраах Чкалов учаастага суола-ииһэ мөлтөҕүнэн олохтоохтор олус эрэйдэнэллэрэ. Быйыл Акана–Чкалов суола хаачыстыбалаахтык өрөмүөннэнэн, эрэйэ суох айанныыр кыах үөскээтэ. Эбиитин манна түөрт сиринэн ууну аһардар турбалар түспүттэрэ. Дьаархан–Хатыы туһаайыытыгар 150 килэмиэтир усталаах суолга 6 үрэххэ ууну аһарар турбалар ууруллубуттара. Үөһээ эппитим курдук, 2021 сылга Концессионнай сөбүлэһиинэн Хатыы – Маалыкай, Хатыҥ–Сыһыы–Сайылык суолларын оҥоруу түмүктэниэ. Инникитин биһигини өссө да элбэх үлэ кэтэһэр. Холобур, Дьаархан–Хатыы суолугар өссө да 6 сиринэн улахан турбалар түһүөхтээхтэр, түөрт муоста тутуллуохтаах. Ордук улахан суолтаны Куоначчаан үрэҕин муосталааһыҥҥа биэрэбит, Хабаровскайга бырайыагын оҥортордубут. Аны билигин тутуутугар федеральнай бырагыраамаҕа киирсэргэ үлэни саҕалаатыбыт.
Барыта этэҥҥэ буоллаҕына, улуус салалтата 2026 сылга тиийэ суол оҥоруутугар былааннаммыт бары үлэлэри түмүктээн, оройуоммутугар массыына эргийэ сырыыта толору быһаарылларыгар бигэ эрэллээхпит. Оттон суол оҥоруутугар кылааттарын киллэрбит «РИК-Автодор», ААУо, «Партнер» ХЭТ, «Агроснаб» СХПССК уонна «Нюрба-Автодор» ХЭТ улуус дьаһалтатын аатыттан дириҥ махталбытын тиэрдэбит.
Афанасий ИВАНОВ, «Саха сирэ», edersaas.ru саайтка анаан