Быйыл, Улуу Кыайыы 75 үбүлүөйдээх сылыгар, Ийэ дойдубут көмүскэлигэр саа-саадах тутан хорсуннук кыргыспыт, эдэркээн олохторун толук уурбут буойуттар ааттарын үйэтитэр, тыыннаах эргиллэн кэлэн эйэлээх олоҕу тутуспут сэрии бэтэрээннэрин холобур буолар олохторун кэпсиир үгүс кинигэ күн сирин көрдө, өссө да суруллуо, тахсыа турдаҕа.
Ол курдук, бу күннэргэ ааптар Валентина ШОЛОГОНОВА “Кинилэр олохторо…” диэн ахтыы-арамаанын дьоҕус экземплярынан “Дьолуо” ИД бэчээттээн таһаарда. Бу арамаантан быһа тардыыны уонна Суруйдаана диэн аатынан тахсар хоһооннору “Саха сирэ” хаһыат, “Эдэр саас” саайт ааҕааччылара биир бастакынан билсиспиттэрэ. Онон, суруйуу кинигэ буолан тахсыыта – биһиэхэ үөрүүлээх сонун.
—Кинигэм Улуу Кыайыы 75 сылыгар күн сирин көрбүтүттэн ордук үөрэбин. Бу улуу даатаны баттаһаары, олох сорох лоскуйдарын — үөрэх, үлэ тустарынан көтүттүм. Ол иһин, “кэлин эбии суруйуом” диэн санаа мин үрдүбүнэн көтө сылдьар… Бу үһүс кинигэбэр мин күндү, тапталлаах дьонум — ийэлээх аҕам Ааналаах Миитэрэй хантан силистэнэн-мутуктанан киһи-хара буолан тахсыбыттарын туһунан, аҕам Ильмень күөл хааннаах кыргыһыытыгар хайдах сэриилэспитин туһунан, убайдарым, быраатым тустарынан суруйдум. Суруйар-айар киһи бэйэтин үтүө көҥүлүн туһанан, эдэркээн дьон: сэрии алдьархайын туоһулара Ньукууска уол уонна Маайыс кыыс күүстээх, ыраас тапталларын туһунан сэһэргээтим. Итиэннэ, биир дойдулаахтарым Үөһээ Бүлүү Намын дьонун-сэргэтин тустарынан ахтан-санаан аһардым. Арааһа, “ким кинилэри ахтыай?” диэн санаанан салайтаран быһыылаах, бу сиргэ кэлэн оҕото-уруута суох, ыал устун сылдьыбыт барахсаттары тумнубатым.
Уонна, ааҕааччыларым бу кинигэттэн, аҕыйаҕа суох, урут ханна да иһиллэ-биллэ илик сүбэлэри-амалары ылыахтара диэн сэрэйэ саныыбын, эрэнэбин. Манна публицистика быһыытынан, урукку-аныгы олоҕу анаарбыппын киллэрдим.
Күн сирин көрдөрбүт Ийэлээх Аҕаҕар муҥура суох тапталгын, махталгын кинигэнэн таһаарарыҥ — бу үөрүүлээх, долгутуулаах суол. Элбэх киһи бэйэтин чугас дьонун-төрөппүттэрин туһунан сурукка тиһиэн баҕарарын билэбин. Оччотугар бу кинигэ кимиэхэ эмэ туһалаатаҕына, сүбэ-соргу биэрдэҕинэ, ол миэхэ үөрүүттэн атыны аҕалыа суоҕа, — диэн санаатын үллэһиннэ Валентина Дмитриевна.
Татьяна МАРКОВА.