Алдаҥҥа баар хайыһар өрөспүүбүлүкэтээҕи оскуолатын иитиллээччилэрэ атырдьах ыйыгар Норвегияҕа, 1994 сыллаахха Олимпиада ыытыллыбыт куоратыгар – Лиллехаммерга — норуоттар икки ардыларынааҕы хайыһар оскуолатыгар үөрэнэн кэллилэр.
Бу уопут иккиһин ыытылынна. Аан дойду 22 муннугуттан 126 кыттааччы уонча күн иһигэр хайыһар маастарыстыбатыгар үөрэннилэр, араас маастар-кылаастарга сырыттылар, лиэксийэлэри иһиттилэр уонна биллэр хайыһардьыттары кытта көрүстүлэр.
Алдантан хайыһарга спорт маастардара Антон Дегесов, Роман Дерябов, оскуола дириэктэрэ Михаил Чугунов уонна Саха сирин хайыһарга сүрүн тириэньэрэ Виктор Васильев састааптаах хамаанда, Арассыыйаттан талыллан, Норвегияҕа дьарыктаннылар.
Бу туһунан Михаил Чугунов маннык сэһэргиир:
— “Сарсыҥҥы күн дьоруойдара” диэн девизтээх лааҕырга сырыттыбыт. Манна Европа араас дойдуларыттан, Канадаттан тиийэ, юниор хайыһардьыттар кэлбиттэр. Саха сириттэн сылдьарбытын олус сэҥээрдилэр, маныаха биһиги өрөспүүбүлүкэбит туһунан билиһиннэрэн кэпсээбиппит. Күн аайы күүстээх дьарыктар буоллулар. Ол кэнниттэн араас лиэксийэлэри, уйулҕа үөрэхтэрин ыыттылар. Аны тириэньэрдэргэ анаан эмиэ анал бырагыраама толкуйдаабыттар эбит, киэһэ оҕолор дьарыктарын ырыттыбыт, уопут атастастыбыт.
Норвежецтар хайыһар спордугар аан дойдуга аатырар омук буолаллар. Хас эмэ сыл түмпүт уопуттарын кистээбэккэ, билиилэрин-көрүүлэрин тарҕаталларын сөхтүм. Олохтоохтор бары чөл олоххо тардыһыылара күүстээх. Тыраасса былаһын тухары эдэриттэн эмэнигэр тиийэ хайыһардьыттар дьарыктана сылдьаллар. Оҕону кыра эрдэҕиттэн спорка сыһыараллар, улаханнык бадьыыстаспаттар эбит. Ол туоһутунан курулас ардах түһэ турдаҕына, чап-чараас таҥастаах тахсан эрчимнээхтик дьарыктаналлара буолла. Оттон биһиэхэ ардах түстэҕинэ, туох баар тэрээһин тохтуур, көһөр аатыгар барар дии.
Айылҕалара биһиэнин курдук эбит – тыата, үүнээйитэ майгыннаһар, арай хайалардаахтар. Лиллехаммер аттыгар баар Шушен куоракка сырыттыбыт. Бу куорат икки эрэ маҕаһыыннаах – ас уонна спорт тэрилэ. Дьон туох даҕаны усулуобуйаны көрдүү барбакка, малларын-салларын бэринээт, тыаҕа эрчиллэ, сынньана бараллар эбит.
Олимпиада буолбут базата диэтэххэ, эбийиэктэр туох да улахан оҥоһуулара суох. Этэргэ дылы, биһиги Алдаммыт эбийиэктэригэр даҕаны улахан күрэхтэһиини ыытар кыахтаах эбиппит диэн кэллибит. Спорт систиэмэтэ Арассыыйаттан чыҥха атын, судаарыстыба олимпиецтары эрэ өйүүр эбит. Ону да кыраны, спортсменнар үксүн спонсордар көмөлөрүнэн күрэхтэһиилэргэ кытталлар эбит. Ол оннугар судаарыстыба медицина психологическай өртүнэн көмөнү эндэппэккэ оҥорор.
Норвежецтар хайаҕа дьарыктанар кыахтаахтар. Биир күн анаан саамай эргиирдээх-мускуурдаах, бадарааннаах күн дьарыктаммыппыт. Манна оҕолору кытта тэҥинэн аан дойду үс төгүллээх, Олимпиада чөмпүйүөнэ Астрид Якобсон уонна Олимпиада үс төгүллээх чөмпүйүөнэ Йоханнес Клебо дьарыктаммыттара.
Алдан хайыһардьыттара бу курдук сайыҥҥы сынньалаҥы туһалаахтык атаардылар. Манна диэн эттэххэ, Йоханнес Клебо биэс сыллааҕыа бу лааҕырга сылдьан, мантан үүнэн-сайдан тахсыбыт киһи эбит. Онон, олимпиецтар ыалдьыттаабыттара, кэпсээбиттэрэ-ипсээбиттэрэ эдэр спортсменнарга элбэҕи эрэннэрбитэ саарбаҕа суох.
Айтана Аммосова, edersaas.ru