Бүгүн, сэтинньи 4 күнүгэр, Арассыыйаҕа норуот сомоҕолоһуутун күнэ бэлиэтэнэр. Бу биһиги дойдубутугар олорор бары омуктар биир санаалаах, сомоҕо норуот буолалларын көрдөрөр бырааһынньык.
Саха сиригэр бу бэлиэ күн ураты суолталаах. 2010 сыллаах биэрэпис көрдөрөрүнэн биһиги дойдубугар 120-тэн тахса национальностаах дьон эйэ дэмнээхтик биир дьиэ кэргэн буолан олороллор, култуура, үөрэх, доруобуйа, наука, физкултуура уонна успуорт эйгэтигэр күнтэн күн үтүө ситиһиилэри, сайдыыны уһансаллар.
2002 уонна 2010 сыллардааҕы биэрэпис икки ардыларыгар дойдуга социальнай-экономическай быһыы-майгы уопсай сабыдыалыттан Саха сирин национальнай састаабыгар биллэр уларыйыылар тахсыбыттарын туһунан статистика сыыппаралара көрдөрөр.
Ол курдук өрөспүүбүлүкэ иһигэр сахалар ордук элбэх ахсааннаах — 466,5 тыһ. киһи, дойдубут 49,9% буолар (Арассыыйа Федерациятыгар олорор сахалар уопсай ахсааннарыттан 97,6%). 2002 сылтан, Саха омук ахсаана 34,2 тыһ. киһинэн эбиллибит, ол аата 3,2 бырыһыанынан элбээбиппит.
2010 сыллааҕы биэрэпис көрдөрөрүнэн нууччалар ахсааннара 353,6 тыһ. киһи буолбут. 2002 сыллаах биэрэпискэ диэри өрөспүүбүлүкэ ордук элбэх ахсааннаах омуга этилэр (1989 сыллааҕы биэрэпиһинэн 550,3 тыһ. киһи, ол эбэтэр 50,3%).
2010 сыллааҕы биэрэпиһинэн украинецтар ахсааннара 2002 с. кытта тэҥнээтэххэ 14,3 тыһ. киһинэн аҕыйаабыт (1,7 төгүл) уонна 20,3 тыһ. киһи буолбут.
2010 с. бүтүн Арассыыйатааҕы биэрэпис түмүгүнэн Хоту сир аҕыйах ахсааннаах норуоттарын ахсаана элбээбит: эбэҥкилэр 18,2 тыһыынча киһиттэн 21,0 тыһ. диэри, эбэҥкилэр 11,7 тыһ. киһиттэн 15,1 тыһ. диэри, долганнар 1,3 тыһ. киһиттэн 1,9 тыһ. диэри, дь8кээгирдэр 1,1 тыһ. киһиттэн 1,3 тыһ. диэри, чукчалар 602 киһиттэн 670-кэ диэри. Ол аата өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтин уопсай ахсааныттан 3,5% эбит буоллахатрына, 4,2 %-ҥа диэри элбээбиттэр. Хотугу норуоттар ахсааннара элбииригэр национальнай өй-санаа туруга уларыйыыта улахан оруоллаах.
Үксүн үлэ миграциятын сабыдыалыттан 2002-2010 сылларга киргизтэр ахсааннара 3,5 төгүл, узбектар 2,8 төгүл, таджиктар 2,4 төгүл, армяннар 33,5% элбээбиттэр.
2010 сыллааҕы биэрэпиһи 1989 сыллаах биэрэпиһи кытта тэҥнээтэххэ, төрөөбүт тылларынан саҥарар дьон өлүүтэ кыччаабыт. 1989 сыллаахха 1000 сахаттан төрөөбүт тылын билэрин туһунан 951 киһи ыйбыт, оттон 2010 сылга 940 киһи төрүт тылынан саҥарарын туһунан суруттарбыт. Эбэҥкилэр уонна эбээннэр улахан аҥаардара Саха тылын төрүт тылларынан ааҕалларын эппиттэр.
Бу сыыппаралары 2020 сыллаах Бүтүн Арассыыйатааҕы биэрэпис чопчулаан биэриэҕэ.
«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска sakha.gov.ru