Итинник тыллары Азербайджан норуодунай артыыһа Фахраддин Керимов Дьокуускайга муус устар 19-23 күннэригэр опера ырыаһыттарыгар Айталина Адамова аатынан аан дойдутааҕы I бэстибээл-куонкурус кэмигэр эттэ.
edersaas.ru
Куонкурус сүрүн соругунан опера эдэр талааннаах ырыаһыттарын өйөөһүн, кинилэри көрөөччүгэ билиһиннэрии, опера ырыаһытын аатын үрдэтии уонна муусука-тыйаатыр искусствотыгар уопсастыбаннас болҕомтотун тардыы буолла. Бэстибээлгэ Японияттан, Кытайтан, Монголияттан, Казахстантан, Москваттан, Санкт-Петербуртан, Владивостоктан, Хабаровскайтан уонна Саха сириттэн кытыннылар.
Маннык улахан дьаһал дьүүллүүр сүбэтин бэрэссэдээтэлинэн Арассыыйа норуодунай артыыската, Мариинскай тыйаатыр (Санкт-Петербург) эдэр ырыаһыттарын академиятын уус-уран салайааччыта, вокалга экспертэр аан дойдутааҕы ассоциацияларын чилиэнэ Лариса Гергиева үлэлээтэ.
Кыайыылаахтар, саҥа ааттар
Муус устар 23 күнүгэр бэстибээли үөрүүлээхтик сабыыга кыайыылаахтар ааттаннылар уонна кинилэр кыттыбыт гала-кэнсиэртэрэ дьон-сэргэ сүргэтин көтөхтө.
Кылаан бириис (Гран-при) хаһаайынынан Монголия Сэбилэниилээх күүстэрин ырыаҕа уонна үҥкүүгэ академическай ансаамбылын сүрүн солиһа Бадрал Чулунбаатар буолла.
I бириэмийэ лауреаттара – Абай аатынан Опера уонна балет судаарыстыбаннай академическай тыйаатырын солистката Надия Наденова (Казахстан) уонна Мариинскай тыйаатыр эдэр ырыаһыттарын академиятын солистката Минхун Сюй (Кытай);
II бириэмийэ лауреаттара — Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет судаарыстыбаннай тыйаатырын солистката Екатерина Корякина уонна Опера уонна балет национальнай академическай тыйаатырын хорун артыыһа Эрдэнэ-Очир Мунхтур (Монголия);
III бириэмийэ лауреаттара — Юико Осада (Япония) уонна Абай аатынан Опера уонна балет судаарыстыбаннай академическай тыйаатырын солиһа Балуан Беркенов (Казахстан).
Дипломаннар:
Кодзи Тэрада (Япония), Опера уонна балет национальнай академическай тыйаатырын солиһа Бат-Эрдэнэ Сосорбарам (Монголия), Далай Жаргалов (Москва).
Анал бириистэр:
“Сценаҕа кэрэ көстүү иһин” – Минхун Сюй;
“Муусуканы истэр дьоҕур иһин” — Юико Осада;
«Норуот ырыатын бастыҥ толоруу иһин” — Кодзи Тэрад;
Дьокуускай куорат анал бирииһэ – Бат-Эрдэнэ Сосорбарам.
СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Юрий Куприянов: “Азия оҕолоро” норуоттар икки ардыларынааҕы спорт оонньууларын, норуоттар икки ардыларынааҕы интеллектуальнай оонньуулары тэрийбиппит. Онтон бу куонкуруска Азия барыта кэриэтэ кэллэ. Биһиги инникитин даҕаны бу хайысханан үлэлиэхпит: 2022 сылга саҥа филармония акустическай саалатын арыйыахпыт”, — диэн түөрт күн устата биир тыынынан уонна өрө көтөҕүллүүлээхтик ааспыт бэстибээл кыттааччыларын эҕэрдэлээтэ.
«… Манна силис тардыан баҕарабын»
Арассыыйа норуодунай артыыската, Мариинскай тыйаатыр операҕа эдэр ырыаһыттарын академиятын төрүттээччи уонна салайааччы Лариса Гергиева:
«Мин тапталлаах үөрэнээччим, Чайковскай аатынан аан дойдуга сүдү суолталаах куонкурус көмүс лауреата Айталина Адамова аатынан бэстибээл-куонкуруһу тэрийээччилэргэ улахан махталбын этэбин. Айталинаны төһө да атын сиргэ элбэхтик ыҥырбыттарын иһин, ханна да барбатаҕыттан үөрэбин. Кини бэйэтин норуотун, бэйэтин тыйаатырын олус сөбүлүүр.
Бу билиҥҥи курдук бэстибээлбит тэрийэр олус уустук. Тоҕо диэтэххэ, үбүнэн-харчынан өйөбүл суох. Ол гынан баран, Римскэй-Корсаков төрөөбүт дойдутугар Санкт-Петербурга кини аатынан бастакы музыкальнай куонкуруһу тэрийэрбитигэр эмиэ чэпчэкитэ суох этэ. Билиҥҥи куонкуруспут эмиэ манна силис тардыан, олоҕуруон баҕарабын.
Мин биир идэлээхтэрим, аан дойдуга киэҥник сураҕырар муусукаанар бэйэлэрин дьыалаларын, дьарыктарын быраҕан туран, мин көрдөһүүбүнэн Саха сиригэр кэллилэр. Бу куонкурус уһун олохтоох буоларыгар баҕарабын”.
Аныгылыы көрүүлээх “Трубадур”
Бэстибээл муус устар 19 күнүгэр Джузеппе Верди “Трубадур” опера премьератыттан саҕаламмыта. Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет тыйаатыра бу операны туруорарга федеральнай граны ылбыта.
Татьяна Павлова-Борисова, искусствоведение кандидата:
«Айталина Адамова-Афанасьева Азучена сааһырбыт кэмин биир тыынынан итэҕэтиилээхтик оонньоон, премьера дьиҥнээх героинятынан буолла. Кини испэктээк саҕаланыытыгар – Голливуд блокбастердарын Сиэмэх кыылын эбэтэр Атын киһитин санатар, киһини салыннарар сүүмэх баттахтаах, харатыҥы-өһөх өҥнөөх көстүүмнээх (көстүүм худуоһунньуга Сардаана Федотова). Көрөөччүлэргэ аан бастаан тахсарыгар граф уонна цыганка өлбүт кырачааннарын бэлиэтин – испиирдэммит кырачааннар угуллубут медицинскэй бааҥкалары туппутунан тахсан кэлэр… Испэктээк бүтэһигэр төбө уҥуохтаах уонна сирэйигэр тырыта тыытыллыбыт баастардаах, сэймэктиммит эмээхсини көрөбүт – опера дивалара сценаҕа уобарастарын итэҕэтиилээхтик көрдөрөр туһугар бары итинник араастаан уларыйарга быһаарымматтар.
«Трубадурга» бэйэни сиэртибэ биэрии санаата өтөн киирэ турар. Бииртэн биир дьоруой алтаарга кэлэр уонна онно кылаабынай дьоруойдар бары кэриэтэ өлөллөр…
“Трубадур” режиссера Сергей Потапов опера балачча усулуобунай жанрыгар кыһамньылаахтык уонна харыстабыллаахтык үлэлиири сатыырын бигэтик дакаастаата. Кини көрүүтүнэн, сцена олох аҕыйах оҥоһуулаах уонна стиллээх усулуобуйатыгар иэдээннээх сюжет олус ырылхайдык уонна тааска чопчутук суорбуттуу көһүннэ – уонна уһулуччулаах итальянец дьикти муусуката баһылаата. Фахраддин Керимов курдук туруорааччы-дирижердаах оркестр уһулуччу үчүгэйдик оонньоото.
Көрөөччүлэр испэктээктэн кыратык толкуйга түһэн уонна сценаҕа хас да чаас устата турбут кытыастыбыт төлөҥҥө, күүстээх иэйиигэ абылатан тарҕастылар».
ЫСПЫРААПКА:
Айталина Адамова — П.И.Чайковскай аатынан аан дойдутааҕы ХII куонкурус I бириэмийэтин бастакы уонна соҕотох лауреата (Уһук Илиҥҥи региоҥҥа уонна Сибиир федеральнай уокуругар), Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет тыйаатырын сүрүн солистката, РФ үтүөлээх артыыската, СӨ норуодунай артыыската.
“Трубадур” опера — 1995 сыллаахха Мусоргскай аатынан Ураллааҕы судаарыстыбаннай консерваторияны бүтэрэригэр дипломнай испэктээгэ этэ.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Василий КРИВОШАПКИН, Бронислав ПЕЛЬМЕНЕВ түһэриилэрэ