Ырыаһыт Николай Слепцов: «Дьокуускайга кэнсиэрдиэхпин баҕарабын»

Бөлөххө киир:

90-с, 2000-с сылларга сахалыы араадьыйаҕа тыаһыыр “Кубалар, кубалар, мин түүҥҥү олохпор ыйдаҥа тыгар…”, “ Хара харах, уһун суһуох…” диэн ырыалар устудьуоннар уопсайдарыгар хит этилэр.

Николай Слепцов бу диэн ыллыы турарын, оннооҕор күөх экраҥҥа көрбөтөх эрээрибит, кини ырыаларын үгүс ыччат уостан түһэрбэккэ ыллыыр буоларбыт. Мин кинини дойдутугар Цой Коля диэн ааттыылларын истэн билэрим. Чахчы, олох атын ис иэйиини, санааны аһаҕастык ыллыыр ырыаһыт.

Бүгүн, муус устар 26 күнүгэр, Николай Слепцов 50 сааһын томточчу туолла. Кини билигин төрөөбүт дойдутугар Дьааҥы улууһун Табалааҕар үлэлии-хамсыы сылдьар. Кэргэннээх, түөрт оҕолоох.

Николайы таба тутар уустук, айар киһи чуумпуну сөбүлүүр буолан бэйэтин кытта төлөпүөнүн илдьэ сылдьыбат эбит. Онон аан бастаан кини олоҕун аргыһыгар Ленаҕа сибээскэ таҕыстым. Онтон Николай киэһэ үлэтиттэн кэлбитин кэнниттэн, дьэ, наҕылыччы кэпсэттибит.

— Николай, дорообо! Олоҕун орто омурҕаныгар үктэммиккинэн эҕэрдэлиибин! Ырыаларгын билэр киһи наһаа элбэх эрээри, эн тус олоҕуҥ, дьиэ кэргэниҥ туһунан тугу даҕаны билбэппит.

— Биһиги дьиэ кэргэн тэриммиппит оруобуна 25 сыл буолбут эбит. Айылҕа биэрбитинэн алта оҕолоохпутуттан, билигин түөрдэ баар. Улахан уолбут Чурапчыга бырааһынан үлэлиир, кэргэннээх, оҕолордоох. Орто уол Бүлүүгэ үлэлиир, эмиэ ыал буолбута. Кыра уол Коля тохсус кылааска үөрэнэр. Кырабыт — кыыспыт Ньургуйаана төрдүс кылааска үөрэнэр. Бэйэм Табалаах кулуубугар музыкальнай исписэлииһинэн үлэлиибин.

Кэргэним Лена хаһаайыстыбабытын тутар, көрөр-истэр уонна оскуолаҕа тас үлэһит. Кинини эмиэ айар эйгэлээх диэххэ сөп. Драмкуруһуокка дьарыктанар, сыаҥкаҕа оонньооччу. Сыана бэтэрээнэ буолара чугаһаата.

— Оҕо сааскыттан өйдөөн хаалбыт түгэннэргиттэн, төрөппүттэриҥ туһунан сырдат эрэ.

— Мин аҕыс саастаахпар ийэм барахсан бу олохтон барбыта. Аҕам мин олох аҕыйах ыйдаахпар ийэбин хаалларан барбыт үһү. Ньурба дуу, Бүлүү дуу киһитэ үһү эрэ диэн истэн билэбин. Норуокка Оһуохай Ньукулай диэнинэн биллэрэ үһү. Дьонтон да ыйыталаһа, архыыпка да сураһа сатаабыппыт.

Инньэ гынан, ийэм өлбүтүн кэнниттэн миигин, тулаайах уолу, Уус Алдан улууһун интэринээт оскуолатыгар кыстата ыыппыттара. Сайынын дойдубар кэлэн Татьяна Яковлевна уонна Семен Васильевич Поповтарга сайылыырым. Кинилэр миэхэ ийэлээх аҕалыы истиҥ сыһыаннаахтара. Ахсыс кылааска диэри интэринээт оскуолаҕа үөрэнэн баран, бу дьоҥҥо иитиллэ кэлбитим уонна оскуоланы манна, Табалаахха, бүтэрбитим. Кинилэри ийэм, аҕам диибин. Билигин аҕам Семен Васильевич баар, ийэм бу олохтон барбыта.

— Эйигин норуокка Цой Коля диэнинэн ордук билэллэр. Тоҕо Цой диэн ааттаабыттарай?

— Ити култуура кэллиэһигэр үөрэнэ сырыттахпына бииргэ үөрэнэр оҕолорум ааттаабыттара. Виктор Цой ырыаларын гитаранан доҕуһуоллаан ыллыырым иһин буолуо.

— Айар киһи буоларыҥ быһыытынан дьыл ханнык кэмин ордороҕун? Ханнык кэмҥэ айар иэйииҥ кэлэрий?

— Мин эдэр сааспыттан тыаһы-ууһу олох сөбүлээбэппин. Чуумпуну ордоробун. Ол иһин ыкса күһүнү ордоробун. Күһүн айылҕа иһийэр, чуумпурар.

Оттон саха буоларым быһыытынан, сайын буоларын эмиэ наһаа күүтэбин. Бэс ыйыттан алтынньыга диэри дьиэ кэргэммин илдьэ сайылыкпытыгар, Табалаахтан икки көстөөх сиргэ — Арыктаахха оттуу барааччыбыт. Сайылыкпар тиийдэхпинэ санаалыын уоскуйабын, дьэ, оннубун булбут курдук буолааччыбын. Манна кэлэн оттоон-мастаан, сир астаан абыранабыт. Уон төбө ынах сүөһүлээхпит, ол иһин сайылык олохпут биир саамай тутаах сирэ буолар. Сайыҥҥы чуумпу киэһэлэри, күһүҥҥү ыраас салгыны туохтан да ордоробун. Бу кэмҥэ ким да мэһэйдээбэт чуумпу долгураҥар айабын-тутабын.

2011 сыллаахха дьиэбит умайан хаалбыта. Онно уһун кэм устата айбыт ырыаларым, хоһооннорум умайан хаалбыттара. Кэлин хоһоон айбаппын, үксүн дьон хоһоонугар матыып айар буоллум.

— Ыллыыр, айар дьон киэҥ, киин сиргэ талаһаллар. Эйиэхэ эдэр эрдэххинэ оннук санаалар киирбэтэхтэрэ дуо? Эстрада чаҕыл уота, ама, угуйбатаҕа дуо?

— Оскуоланы бүтэрэн баран култуура кэллиэһигэр үөрэнэ киирбитим. Ол эрээри, ситэри үөрэммэтэҕим. Элбэх дьон тоҕуоруһа мустар киэҥ сиригэр санаам ыһыллан хаалар.

Айар үлэһит, ырыаһыт барыта эстрада «сулуһа» буолар кыаҕа суох. Дьон ырыаларбын истэр, астынар буоллаҕына, ол сөп. Ол аата дьон сүрэҕэр, санаатыгар иҥэн хаалар гына туох эрэ үчүгэйи оҥорбут буоллаҕым.

Мин оннооҕор бөһүөлэккэ тууйуллабын, тыаһы-ууһу тулуйбаппын. Айылҕаҕа сылдьарбын ордоробун. Кырдьыгынан эттэххэ, Дьокуускайга уон сылга биирдэ сылдьабын.

— Табалаахха кулуупка үлэлиирин таһынан өссө тугунан дьаркытанаҕын?

— Манна кулуупка муусука исписэлииһинэн үлэлиибин уонна оскуола оҕолоругар инструментальнай ансаамбылы үлэлэтэбин. Гитара, клавиша, барабаан — барыта баар. Онон, оҕолор тыыннаах муусукаҕа оонньуу, ыллыы үөрэнэллэр. Ону сэргэ тыа киһитэ буоларым быһыытынан хаһаайыстыбам, дьиэ кэргэним, уопсайынан, иллэҥ буолбаппын.

— «Табалааҕым кыысчаана» ырыаны кэргэҥҥэр анаабытыҥ дуо?

— Ити ырыа айыллан ылланар кэмигэр кэргэним уон икки саастаах кыысчаан буоллаҕа.

Хас биирдии киһиэхэ бастакы таптал сырдык иэйиитэ син биир баар буолар. Кэргэним миигиттэн алта сыл балыс. Кини — мин чугас доҕорум Эрик балтыта. Иккиэн биир нэһилиэктэрбит. Куруук кинилэргэ сылдьар этим, доҕорбор кэлэ-бара сылдьан, кэлин Ленабынаан чугастык билсэн ыал буолбуппут.

Айар үлэ иэйии, ырыа иэйииттэн, санааттан, муунтуйууттан тахсар. Онно кэргэним тоҕо күнүүлүөй. Ырыаларбын астынар. Айар үлэбин өйүүр диэхпин сөп.

Билигин доҕорбут Эрик барахсан биһиги кэккэбитигэр суох. 2009 сыллаахха ууга былдьанаахтаабыта…

— Доҕоруҥ балтытын кытта хайдах билсэн холбоспуккутуй?

— Оҕо эрдэхпиттэн куруук Эриктээххэ сылдьабын. Оннооҕор тулаайах хаалбытым кэнниттэн дьоно миигин иитэ ылыахтарын, оҕо гыныахтарын баҕарбыттар үһү. Ону убайдаах буоламмын ылбатахтар. Ол оннугар кэлин күтүөт буолан кэллэҕим дии. Ленабынаан куруук табаарыстыы курдук сыһыаннаах буоларбыт. Ыччаттар буолан муусука истэ, бииргэ алтыһа сылдьан, ыал буолбуппут.

— Сыл-хонук түргэнник устар. Олоххор тугу эрэ сиппэккэ хаалбыт курдук санаа баар дуо?

— Хас биирдии киһиэхэ, ордук айар эйгэлээх киһиэхэ, бэйэтинэн астыммат буолуу баар буолуон сөп. Ол эрээри, мин оннук тугу эрэ сиппэтим диэн айар үлэбэр муҥатыйбаппын. Санааларым ардыгар ырыа буолан тиһиллэллэр, матыып буолан ылланаллар. Курус санаа кууспатаҕына, санньыар санаа баттаабатаҕына туох хоһооно суруллуой, ханнык ырыа айыллыай…

— Дьоҥҥо ханнык хаачыстыбаны ордороҕун?

— Мин кырдьыксыт дьону сөбүлүүбүн. Албынныылларын, киитэрэйдииллэрин, илин-кэлин түһэр дьону сөбүлээбэппин. Олоҕу хайдах баарынан, көнөтүк ылынабын.

— Олоххо тугу бырастыы гыммаккыный?

— Таҥнарыыны.

— Баҕар бэйэҥ курдук биир эмит оҕоҥ ыллыыр буолаарай?

— Тохсус кылааска үөрэнэр уолбут Коля былырыыҥҥыттан ыллыыр буолла. Кэлин олоҕун айар үлэҕэ аныырын дуу, анаабатын дуу бэйэтэ быһаарыаҕа. Билигин улаханнык туох да диир кыаҕым суох.

— Үбүлүөйгэр тугу былаанныыгын?

— Үбүлүөйбүн көрсө дойдубар кэнсиэртиир санаалааҕым. Онуоха коронавирус дьаҥа туран сэтинньи ыйга көһөрдүбүт. Бастакы маай бырааһынньыгын көрсө нэһилиэкпит иһинэн быһа эпииринэн дьоҕус кэнсиэр көрдөрөөрү муусукаҕа дьарыктыыр оҕолорбун кытта үлэлэһэ сылдьабыт. Табылыннаҕына, Дьокуускайга эмиэ кэнсиэрдиэхпин баҕарабын. Чэ, олох, күн-дьыл көрдөрөн иһиэҕэ.

— Истээччилэргэр ханнык саҥа ырыаны бэлэмнээтиҥ?

— «Ийэм хатыҥа» диэн саҥа ырыам тахсыахтаах.

— Николай, үлэҥ быыһыгар бириэмэ булан кэпсэппиккэр махтанабын. Өссө төгүл үбүлүөйгүнэн истиҥник эҕэрдэлиибин.

— Эһиэхэ эмиэ махтанабын, ити үлэм быыһыгар сылдьан нэһилиэкпитигэр бэрэбинэ тиэйэ сылдьабыт, тыа сиригэр түбүк бүппэт. Истээччилэрбэр уонна ааҕааччыларга бары үтүөнү баҕарабын.

Сэмсэ тыл

Радомир Томскай, режиссер, Николай Слепцов ырыаларын сөбүлээн истээччи:

Николай Слепцов ырыалара олус үчүгэй ис хоһоонноохтор уонна матыыптаахтар. Ырыалара үксэ хит буоллахтара. Аармыйаҕа сулууспалыы сылдьаммын кини ырыаларын күн аайы истэрим. Билигин суолга, айаҥҥа сырыттахпына өрүү истэбин. Николайы «самородок» диэххэ сөп. Оннук талааннаах ырыаһыт. Хаһан эрэ биирдэ куоракка кэлэ сырыттаҕына остолобуойга көрсөн наһаа үөрбүтүм уонна хаартыскаҕа түһүөх диэн көрдөспүппэр, улгумнук сөбүлэспитэ.

Николай Слепцов 2017 сыллаахха Дьокуускайга кэнсиэрдээбитэ. 

Манна көрүҥ:

Ульяна ЗАХАРОВА, edersaas.ru

Хаартыскалар уонна видео-устуулар — интэриниэт ситимиттэн.

+1
1
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0