Чахчы да оннук. Кытайга баран кэлбит курдук сананным. Бүгүн Национальнай художественнай түмэлгэ Кытай биллэр худуоһунньуктарын уонна каллиграфтарын үлэлэрин быыстапката турда.
edersaas.ru
Ол курдук, “Лао-зцы” бүтүн Кытай уопсастыбатын бэрэссэдээтэлин толорооччу, Норуоттар икки ардыларынааҕы айааччылар чинчийэр кииннэрин дириэктэрэ, киистэтэ суох туочуканан уруһуйдааһыҥҥа акварель тиэхиньикэтин айааччы Юй Гуан Шэн, аныгы ландшафтнай айымньылары айар Лю Хайцин, чэрэниилэнэн уруһуйдуур кытай классическай Ци Байши уус-уран оскуолатын салҕааччы, аныгы худуоһунньук Янь Хайчунь, дьүһүннүүр худуоһунньук уонна каллиграф дьиэ кэргэнигэр төрөөбүт биллиилээх каллиграф Чжан Цзиньхай, кытай каллиграфиятын 1 истиэпэннээх маастара Цуй Юаньцзэ, судаарыстыбаннай бэлэхтэри киэргэтэр худуоһунньук Лань Шань үлэлэрэ турдулар.
Тэрээһин арыллыытыгар Арассыыйа норуодунай артыыһа, Ил Дархан судаарыстыбаннай сүбэһитэ Андрей Борисов, СӨ култууратын уонна духуобунай сайдыытын миниистирин бастакы солбуйааччы Владислав Левочкин, норуодунай суруйааччы Николай Лугинов, СӨ национальнай художественнай түмэлин дириэктэрэ Ася Габышева, саха худуоһунньуктара, искусствоведтара, ойуулуур-дьүһүннүүр искусствоны сэҥээрэр биирдиилээн дьон кытыннылар.
Владислав Левочкин: “Кытай ойуулуур-дьүһүннүүр искусствота биһиэхэ хайа эрэ өттүнэн “арыллыбатах планета” буолар. Ону биһиги былырыын Дьокуускайга ыытыллыбыт норуоттар икки ардыларынааҕы тэрээһиҥҥэ, кинилэр араас хайысхалары тутуһалларыттан, тиэмэлэри талалларыттан көрбүппүт,”,— диэн эттэ.
Оттон СӨ тас сибээскэ департаменын салайааччытын солбуйааччы Валерий Протопопов каллиграфия саамай уустук көрүҥ буоларын бэлиэтээтэ.
Ааптардар национальнай художественнай түмэлгэ бэйэлэрин үлэлэрин бэлэхтээтилэр. Биллэн турар, манна көрөөччү дьүүлүгэр тахсыбыт айымньылары хас биирдии киһи араастык, уратытык ылынар. Тус бэйэм, ордук уоскутар, уйулҕаҕа уратытык дьайар, эмиэ даҕаны элбэҕи толкуйдатар философскай, психологическай үлэлэр диэн көрдүм. Хартыына бары кэрэтин тылынан сатаан тиэрдиллибэт диэн итини этэн эрдэхтэрэ. Илэ хараҕынан көрбүт эрэ киһи искусство бу көрүҥүн бары кэрэтин, өҥүн, ис хоһоонун өйдүүр, ылынар кыахтаах.
“Быһа холоон үһүс кылаастан уруһуйдуубун. Ойуулуур-дьүһүннүүр искусство биһиги дьиэ кэргэн дьарыкпыт буолар. Саха худуоһунньуктарын үлэлэрин кытта манна кэлиэм иннинэ алтыһа илигим. Бүгүн олохтоох худуоһунньуктар үлэлэрин көрдүбүт, олус астынным. Нуучча худуоһунньуктарыттан Репин үлэлэрин биһириибин. Кыһыл өҥү Кытайга олус сөбүлүүллэр. Кыһыл былааҕы уонна Кытай норуодунай аармыйатын бэлиэтиир. Ону таһынан ити өҥ ситиһиини түстүүр суолталаах. Кыраасканан уруһуйга Кытайга үс гыммыт биирин портрет, сибэкки, көтөр ылар. Үһүс барыйаанынан – уу уонна хайа. Мин сүрүннээн хайаны уонна ууну уруһуйдуубун. Талааннаах уонна үлэҕин үчүгэйдик көрдөрөр, таһаарар буоллаххына бу дьарыгынан харчы өлөрүөххэ сөп”, — диэн аныгы ландшафтнай айымньылары айар эдэр худуоһунньук Лю Хайцин санаатын үллэстэр.
Бу күннэргэ ыалдьыттар Саха тыйаатырын уонна Олоҥхо тыйаатырын испэктээхтэригэр, Литература түмэлигэр сырыттылар, Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университекка лиэксийэ ааҕаллар, тэлэбиисэринэн биэриигэ кэпсэтиигэ тахсыахтара.
Кырдьыгын эттэххэ, тас дойду билиҥҥи худуоһунньуктарын үлэлэрин олохтоохтор ити курдук сэҥээрбиттэрин өссө көрө иликпин. Түмэл аактовай саалатын иһэ үп-үллэҥнэс, кыратыттан улаханыгар тиийэ, дьонунан туолла.
Улуу кытай омук худуоһунньуктарын үлэлэрин кытта билсиэн, атын омук култууратыгар “умсуон” баҕарар дьон Национальнай художественнай түмэлгэ (Киров аатынан уулусса) баран көрүөн сөп. Быыстапка алтынньы 25 күнүгэр эрэ диэри үлэлиир.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru