Үс сыллааҕыта дойду Аҕа баһылыга Владимир Путин «2024 сылга диэри Арассыыйа Федерациятын стратегическай сайдыытын соруктара уонна национальнай сыаллар» диэн ыйаахха илии баттаан, 12 национальнай бырайыак бигэргэммитэ. Ол иһигэр “Олорор дьиэ уонна куорат эйгэтэ” бырайыак. Федеральнай суолталаах баараҕай бырайыак олоххо киириэҕиттэн, Арассыыйа үрдүнэн сүүһүнэн тыһыынча киһи хаарбах туруктаах дьиэлэртэн саҥа кыбартыыраҕа көстө.
Арассыыйа үрдүнэн 2019 – 2021 сылларга 2 мөлүйүөн квадратнай миэтэрэ иэннээх саахалланар туруктаах дьиэҕэ олорор 117 тыһыынча гражданнары саҥа кыбартыыраҕа көһөрүү соруга туруоруллубута. РФ Тутуутун министиэристибэтигэр иһитиннэрбит чахчыларынан, саамай элбэх саахалланар туруктаах дьиэлэр Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр, Пермскэй кыраайга, Кемерово уонна Архангельскай уобаластарга, Ханты-Мансийскай автономнай уокурукка бааллар.
Саахалланар туруктаах дьиэлэртэн дьону көһөрүүгэ федеральнай бырагыраамалар баар буолуохтарыттан, Арассыыйа үрдүнэн үгүс киһи саҥа кыбартыыранан хааччылынна. Ол курдук, 2013 – 2017 сылларга 10,63 мөлүйүөн квадратнай миэтэрэ иэннээх дьиэттэн 678,5 тыһыынча киһи көһөрүллүбүтэ.
Дьокуускай куоракка эрэ буолуо дуо, өрөспүүбүлүкэ үгүс улуустарын киинигэр ааспыт үйэ 60-70-с сылларыгар тутуллубут элбэх кыбартыыралаах мас дьиэлэр лаппа эргэрэн, үгүстэрэ хаарбах туруктаннылар. Национальнай бырайыактар үлэҕэ киириэхтэриттэн, саахалланар уонна хаарбах туруктаах дьиэлэртэн дьону көһөрүүгэ баараҕай суолталаах үлэ ыытылынна. Өрөспүүбүлүкэ киин куоратыгар итиэннэ муниципальнай оройуоннарга элбэх дьиэ тутулунна.
«Дьон олороругар табыгаһа суох дьиэ-уот пуондатын бигэтик аччатыыны хааччыйыы» бырайыак иитинэн, 2019 – 2021 сылларга 18,13 тыһыынча киһи 325,21 тыһыынча кв миэтэрэ саахалланар туруктаах дьиэлэртэн көһөрүллүөхтээхтэр. 2020 сыл муус устардааҕы туругунан, 7 400 киһи уопсайа 140,30 тыһыынча кв миэтэрэ иэннээх дьиэттэн көһөрүллүбүт.
2020 – 2021 сылларга туһааннаах үлэни ыытыыга 10 383,14 мөлүйүөн солкуобай көрүллүбүт. 2021 сылга элбэх кыбартыыралаах 55 дьиэ үлэҕэ киллэриллэрэ былааннанар.
Соторутааҕыта Горнай улууһун Бэрдьигэстээҕэр «2019-2025 сылларга гражданнары хаарбах дьиэттэн көһөрүү» өрөспүүбүлүкэтээҕи аадырыстаах бырагырааманан саҥа түөлбэҕэ элбэх кыбартыыралаах дьиэ бастакы сыбаайата түһэриллибитэ. Бу тутуу «Олорор дьиэ уонна куорат эйгэтэ» национальнай бырайыак иитинэн ыытыллыахтаах. Горнай улууһугар 2025 сыл түмүктэниэр диэри, билиҥҥи туругунан 1 647 киһи олорор хаарбах туруктаах 91 дьиэтин (барыта 19 тыһыынчаттан тахса кв миэтэрэ) көтүрүөхтэрэ.
Оттон бу ый бүтүүтэ Аллараа Бэстээх бөһүөлэгэр туһааннаах бырагырааманан элбэх кыбартыыралаах саҥа дьиэ үлэҕэ киллэриллээри турар.
Бырайыак билиҥҥитэ өрөспүүбүлүкэ 36 муниципальнай оройуонугар уонна куораттааҕы уокуруктарыгар үлэлиир. Уопсайа 209 нэһилиэнньэлээх пуун хабылынна. Онон олус наадалаах бырагыраама үлэлиэҕиттэн, эргэ дьиэлэри саҥа тутуулар солбуйдулар.
Игорь Ткаченко, «СӨ Олорор дьиэни тутуу дириэксийэтэ» ГКУ салайааччыта:
— Федеральнай бүддьүөттэн үп-харчы көрүллүүтэ эрдэлээтэҕинэ, болдьоҕун иннинэ 120 тыһыынча кв миэтэрэ иэннээх дьиэ көтүрүллэн, 12 тыһыынча кэриҥэ киһи саҥаҕа көһүөхтэрэ биитэр харчынан боруостааһын ылыахтара. РФ бырабыыталыстыбата олорор
дьиэ усулуобуйатын тупсарар сыаллаах болдьоҕун иннинэ 50 миллиард солкуобайы көрөр туһунан быһаарыы ылыммыт. «ОДьКХ пуондатын быһаарыытынан, бу сууматтан 10 миллиард 50 мөлүйүөн солкуобай Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр көрүллүбүтэ. Оттон СӨ бырабыыталыстыбатын быһаарыытынан, бу үп-харчы икки түһүмэҕинэн тыырыллыбыта.
edersaas.ru