Быйылгы сыл суолталаах тэрээһинигэр — Нам улууһугар XIII өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо Ыһыаҕар бэлэмнэнии туһунан «Сахамедиа» холдинг пресс-киинигэр улуус муниципалитетын салалтата уонна Олоҥхо ыһыаҕын тэрийэр кэмитиэтэ суруналыыстары кытта көрсүһүүгэ сырдаттылар.
edersaas.ru
Олоҥхо Ыһыаҕар бэлэмнэнии туһунан улуус салалтатын уонна тэрийэр кэмитиэт суруналыыстары кытта көрсүһэр пресс-кэмпириэнсийэ Иван Новиков уонна Николай Жирков тылларыгар, Афанасий Татаринов мелодиятыгар айыллыбыт Олоҥхо Ыһыаҕын гимнинэн арылынна.
Өрөгөй ырыатын ааптардар бэйэлэрэ толордулар.
Улуус муниципалитетын баһылыга Юрий Слепцов киирии тылыгар сыл тэрээһинигэр бэлэмнэнии Аал Луук Мас символын Фрунзе нэһилиэгэр туттарыыттан саҕаламмытын бэлиэтээтэ. Бу нэһилиэк — Нам улууһун аатырбыт олоҥхоһуттара Прокопий Ядрихинскай-Бэдьээлэ, Егор Охлопков-Буоратай төрүт түөлбэлэрэ.
Суруналыыстары кытта көрсүһүүгэ эдэр кэрэспэндьиэннэртэн саҕалаан, араас эйгэҕэ үлэлиир РФ суруналыыстарын чилиэннэрэ кыттыылаах өрөспүүбүлүкэ бөдөҥ иһитиннэрэр-биллэрэр ситимнэрэ кыттыыны ыллылар.
— Аал Луук Мас символын улуус бары нэһилиэктэрэ уонна бөдөҥ тэрилтэлэрэ бэйэ-бэйэлэригэр тиэрдэн испиттэрэ. Онон улуус бары нэһилиэктэрэ Олоҥхо ыһыаҕар бэлэмнэниигэ ылсыбыттара. Ыһыах Дириэксийэтин тэҥэ Олоҥхо Ыһыаҕар бэлэмнэниини 13 араас хайысханан үлэлиир хамыыһыйа сүрүннүүр. Быйыл Нам улууһугар ыытыллар XIII өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо Ыһыаҕын официальнай эмбилиэмэтин Хамаҕатта олохтооҕо Леонид Бурнашев толкуйдаабыта.
Нам улууһун киинигэр оройуон аатырбыт олоҥхоһуттарын хаартыскаларын баннера ыйанан, суолталаах тэрээһиҥҥэ дьону-сэргэни көҕүлүүллэр«, — диэн улуус баһылыга Юрий Слепцов Олоҥхо Ыһыаҕар бэлэмнэнии туһунан кэпсэтиини саҕалыырыгар иһитиннэрдэ. Мантан салгыы тэрийэр кэмитиэт чилиэннэрэ тэрээһиҥҥэ бэлэмнэнии араас хайысхаларынан ыытылла турарын туһунан кэпсээбиттэрин билиһиннэриим.
Тутуу: үлэ күөстүү оргуйар
Улууска үтүмэн тутуу барда. Ол курдук, Ыһыах түһүлгэтигэр киирэр Аан Аартык, 3150 миэстэлээх киин тырыбына, икки Туос Ураһа, Аар баҕах, Күнү көрсүү эбийиэктэрэ, кыһыннары үлэлиир балаҕан тутулунна. Онно эбии култуурунай-этнографическай тиһиккэ 10 балаҕан, 9 ураһа, олоҥхоһуттар, суруйааччылар, худуоһунньуктар аллеялара баар буолла. Бары тутуулар бэс ыйын 15 күнүгэр түмүктэниэхтэрэ.
Тупсарыы: киэргэнии мааныта
Нам улууһун кыраныыссатыгар киирииттэн саҕалаан, айан трассатынан сытар нэһилиэктэр киһи билбэт гына киэргэтиллиэхтэрэ. Ону Нам улууһугар кэлэ-бара айанныыр дьон бэс ыйын 15 күнүттэн бэлиэтии көрүөхтэрэ. 40 тыһыынча устуука сибэкки олордуллуоҕа. Онон улуус киинин уулуссалара уонна искибиэрдэрэ киһи билбэт гына соҕотохто киэркэйэ түһүөхтэрэ. “Эҥсиэли” култуурунай-этнографическай тиһиккэ ыытыллар култуурунай-маассабай тэрээһиннэр ыытыллар сирдэрэ чопчуланна. 56 дьон аһыыр сирэ, 3 душ, 22 туалет үлэлиэҕэ.
Ас-үөл: Туох? Ханна? Хаһан?
Икки улахан дьону аһатар тэрилтэ – “Киви” уонна “Сэргэлээх” хааччахтаммыт эппиэтинэстээх уопсастыбалар дуогабар быһыытынан үлэлиэхтэрэ. “Эҥсиэли” култуурунай-этнографическай тиһиккэ үс ас-үөл атыыланар анал сирэ баар буолуоҕа. Манна улуустан 56 урбаанньыт кыттарга сайаапка түһэрбит, атын улуустартан баҕалаах дьон эмиэ үгүс.
Сувенирдар хото атыыланыахтара
Бу күннэргэ Нам улууһун илиилэригэр талааннаах 22 урбаанньыт уонна норуот маастара сувенирдары оҥорууга олохтоохтук ылсан үлэлииллэр. Онон сахалыы тыыннаах сувенир хото атыыланыаҕа.
Култуурунай бырагыраама: уһулуччулаах күүтүллэр!
Олоҥхо Ыһыаҕын аһыллыытын уонна сабыллыытын церемонията дьон-сэргэ өйүгэр-санаатыгар хаалардыы бэлэмнэнэ сылдьар. Ол ону Олоҥхо Ыһыахтарын үрдүк таһымҥа тэрийэн ыытар режиссер Руслан Тараховскай быйыл эмиэ бу ыһыаҕы бэлэмнии сылдьара туоһулуур. Онон киниттэн дьон-сэргэ туох эрэ уһулуччулааҕы күүтэр. СӨ Култуура уонна дуобунай сайдыы министиэристибэтиттэн тэрийэр бөлөх бу суолталаах икки тэрээһииҥҥэ 3000 тыһыынча киһини түмэ тарта.
Ыһыах атын култуурунай бырагырааматыгар уопсайа 70 киһини сөхтөрө, соһутар, кэрэхсэтэр уонна долгутар тэрээһин киирдэ. Онон Олоҥхо Ыһыаҕын күннэригэр дьон-сэргэ Нам улууһун олохтоохторун уонна оройуон ыалдьыттарын талааннарыттан, кыахтарыттан, сымсаларыттан сөҕөн-астынан, өргө диэри умнубакка саныы сылдьар гына уос номоҕо гына оҥосто сылдьыаҕа.
Намнар бириистэрэ ботуччу!
Быйылгы Олоҥхо Ыһыаҕын кыайыылаахтара ботуччу бирииһинэн наҕараадаланыахтара. Ол курдук, “Колми” ХЭУо, Намтан төрүттээх биирдиилээн урбаанньыттар, Ат спордун федерацията (сал. Алексей Еремеев), “Фортуна” кэнсиэрдиир агенство олус улахан сыаналаах бириистэри туруордулар.
Суруналыыстары тэрийэр кэмититэти кытта көрсүһүүгэ туох соһутта?
Суруналыыһы пресс-кэмпириэнсийэ туох эрэ соһутардаах буоллаҕына астыннарар. Намҥа буолар Олоҥхо Ыһыаҕын тэрийэр кэмитиэтин чилиэннэрэ суруналыыстары кытта атах тэпсэн олорон кэпсэтиигэ хас да киһини соһутар этиилэри оҥордулар.
- Босхо аһатыы!
Тырыбынаҕа олорор дьоҥҥо үтэһэлэээх эти уонна кымыһы БОСХО тарҕатыахтара. Ону тэҥэ Күнү көрсүүгэ чааннарга эт, миин буһа туруоҕа, кымыс баар буолуоҕа. Онон дьону-сэргэни хаһаайыттар сылаас аһынан күндүлээн, ким баҕалааҕы БОСХО аһатыахтара.
- Босхо такси?
Суруналыыс, «Хотугу сулус» Оҕо академиятын салайааччыта Татьяна Гоголева «босхо» диэн өйдөбүлү туолар эрэ суол буоллаҕына, дьоҥҥо тиэрдэргэ ыҥырда.
Ол курдук, кини: «Нам таксистара дьону босхо тиэйэллэр үһү», — диэн сурах төһө оруннааҕын ыйытта. Онуоха Олоҥхо Ыһыаҕын Дириэксийэтин салайааччыта Иван Новиков Намҥа ыытыллыбыт спортивнай оонньууларга таксистар дьону босхо таспыттарын холобурдаан туран:
— Онон Олоҥхо Ыһыаҕар маннык үтүө дьыаланы оҥороллоругар ыҥыран, таксистары кытта кэпсэтии бара турар. Биллэн турар, дьону барытын буолбакка, тустаах категорияҕа киирсэр дьоҥҥо чэпчэтии оҥоһуллуоҕа, — диэн бэлиэтээтэ.
- Тарбаахап балаакката
Суруналыыс, норуот маастара Анна Зверева биир олус сонун этиини киллэрдэ:
— Олоҥхо Ыһыаҕар Нам улууһуттан төрүттээх саха норуотун аатырбыт асчыта Иннокентий Тарбаахап астаабыт аһын үгүс ыалдьыт амсайыан баҕарыаҕа. Онон төрөөбүт улууһун аар-саарга дорҕоонноохтук ааттаппыт киһибит астаабыт аһын анал балааккаҕа (шатерга) тардан, амсатыахха баара.
Тэрийэр кэмитиэт суруналыыс бу этиитин болҕомтоҕо ылла.
- Алаадьылаах көрсүһүү
Дьиҥэр, мин тус бэйэм үгүс пресс-кэмпириэнсийэҕэ сырыттым эрээри, Нам улууһун салалтата уонна Олоҥхо Ыһыаҕын тэрийэр кэмитиэт сарсыардаттан суруналыыстары кытта бэрт тэрээһиннээх пресс-кэмпириэнсийэни ыыппытын курдугу көрө иликпин. Баҕар, син баара буолуо эрээри, өйбөр хаалбатах диэххэ сөп. Ол курдук, пресс-кииҥҥэ киириэхпит иннинэ, намнар алаадьылаах күөрчэх, сылаас үүттээх чэй, кофе, сүөгэйдээх саха лэппиэскитэ, быырпах курдук ыһыах маанылаах аһынан күндүлээтилэр.
Аны саалаҕа киирээппитин кытта суруналыыстары улуус салалтата, тэрийэр кэмитиэт чилиэннэрэ бары сахалыы национальнай таҥастаах көрүстүлэр. Бу сонун көстүү кэпсэтиини олус истиҥ тыыннаата.
Ымпыгар-чымпыгар тиийэ сылы быһа бэлэмнэммит тэрээһини — Олоҥхо Ыһыаҕын намнар чахчы да үрдүк таһымнаахтык ыытыахтара диэн бигэ санаа бу пресс-кэмпириэнсийэни тэрийииттэн да көһүннэ.
Дьэ, доҕоттор, онон бэс ыйын 20-21 күннэригэр Эҥсиэли Хочотугар ыытыллар XIII өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо Ыһыаҕар Нам улууһун олохтоохторо ыалдьыттыы тиийэргитин күүтэллэр. Пресс-кэмпириэнсийэ ис хоһоонун билсэн баран, Намҥа ыалдьыттыы тиийэн баҕалаах киһи үксээбитэ буолуо диэн эрэнэбит.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыскаҕа ааптар түһэриитэ.