Нам улууһугар өрөспүүбүлүкэҕэ бэтэрээннэргэ бастакы сайыҥҥы лааҕыр аһылынна

СӨ Үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэтин иһинэн үлэлиир «Победа» социальнай харысхал Ресурснай киинэ саастаах дьоҥҥо анаан араас ис хоһоонноох үлэни ыытар.

Бэҕэһээ, субуотаҕа, Намнааҕы педколледж баазатыгар 65-80 саастарыгар диэри саастаах дьоҥҥо аналлаах  өрөспүүбүлүкэҕэ аан бастакы «Үрүҥ көмүс сынньалаҥ» («Серебряные каникулы») диэн лааҕыр аһылынна.

Манна 17 улуустан олоххо көхтөөх  үлэ бэтэрээннэрэ алта күҥҥэ сынньаныахтара, доруобуйаларын туругун бөҕөргөтүнүөхтэрэ. Хатырыкка «Үрдүк Иирэ» историческай комплекска, Хатыҥ Арыы уонна Никольскай мусуойдарга  сылдьыахтара.

Бу туһунан Ресурснай киин салайааччыта Галина Лебедева маннык кэпсиир:

— Биһиги тэрилтэбит 2017 сылтан “Бэтэрээн” өрөспүүбүлүкэтээҕи ассоциацияны кытта “Көхтөөх сааһырыы – актыыбынай уонна муударай дьон кэмэ” диэн социальнай бырагыраамаҕа үлэлэһэбит.  Икки сыллааҕыта «Үрүҥ көмүс сынньалаҥ» («Серебряные каникулы») диэн бырайыагы суруйан, Ил Дархан граныгар кыайбыппыт. “Бэтэрээн” өрөспүүбүлүкэтээҕи ассоциация кэммиэрчэскэйэ суох тэрилтэтин салайааччыта Дария Андреева  уонна  биһиги тэрилтэбит сүрүннүүр исписэлииһэ, бырайыак ааптара Наталья Васильева бииргэ үлэлэһэн, 800 тыһыынча солкуобайдаах граҥҥа тиксибиппит. Ол эрээри сыстыганнаах дьаҥынан сибээстээн,  ол кыайан олоххо киирбэтэҕэ. Онон бары тэрээһин көҥүллэммитин кэннэ, быйылгыттан сынньанар лааҕыры үлэлэтэргэ сананныбыт. Бастаан утаа Чурапчытааҕы физкултуура институтун баазатыгар аһыахпытын баҕарбыппыт. Ол эрээри саастаах дьону өрүһү туоратан төттөрү-таары илдьэргэ олус уустук буолсу диэн, чугастааҕы улуустар бөдөҥ үөрэх кыһаларын кытта кэпсэппиппит. Дьолбутугар, Намнааҕы педагогическай кэллиэс салалтата (дир. Е.В. Никитина) сөбүлэһэн, лааҕырбыт аһылынна.

Улуустар дьаһалталарыгар «икки саастаах киһини лааҕырга ыытыҥ» диэн суруктары ыыппыппытыгар 17 улуус баһылыга хоруй биэрэн, Бүлүү эҥэр, киин уонна хоту улуустартан, Дьокуускай куораттан 100 киһилээх лааҕыр үлэтин саҕалаата. Аска — «Тыгын Дархан» эрэстэрээҥҥэ өр сылларга үлэлээбит салайааччы, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Нам улууһун Бочуоттаах олохтооҕо  Мария Габышева, култуурунай чааска — СӨ народнай артыыһа, РФ уонна СӨ үтүөлээх артыыһа, Таатта улууһун Бочуоттаах гражданина Афанасий Афанасьев волонтер быһыытынан сүбэ-ама буолан, үрдүттэн сылдьан үлэлэһэллэр. Лааҕыр салайааччыта Софья Кобякова, эппиэттээх үлэһит Наталья Васильева араас куруһуоктар салайааччыларын кытта лааҕырга кэлбит дьон  сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри дьарыктарын сүрүннүөхтэрэ. Маны таһынан, бэнидиэнньиккэ 15 быраас сыаналаах аппарааттарын илдьэ кэлэн, улуустартан кэлбит дьон доруобуйаларын бэрэбиэркэлиэхтэрэ. Ол курдук, сүрэх, ис уорган, эндокринолог, лор,  харах быраастара лааҕыр олохтоохторун көрүөхтэрэ-истиэхтэрэ.

Лааҕыр аһыллыытыгар СӨ Үлэ уонна социальнай сайдыы миниистирэ Елена Волкова, СӨ Үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэтин иһинэн үлэлиир «Победа» социальнай харысхал Ресурснай киин салайааччыта Галина Лебедева, «Бэтэрээн” өрөспүүбүлүкэтээҕи ассоциация кэммиэрчэскэйэ суох тэрилтэтин тэрилтэтин салайааччыта Дария Андреева, «Нам улууһа» МТ баһылыга Юрий Слепцов, улуус баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Мария Игнатьева кыттыыны ыллылар.

— Саастаах дьоҥҥо маннык сайыҥҥы лааҕыры тэрийии — бастакы саҕалааһын бырайыакпыт. Бу бары өттүнэн туһалаах  социальнай үлэ  биир көрүҥэ — эдэрдии эрчимҥэ эргиллэн ылыыны таһынан, билиҥҥи тирээн турар боппуруос — тас дойдуттан киириини солбуйуу быһыытынан, бэйэ дойдутугар социальнай туризмы сайыннарыы быһыытынан эмиэ ылыныахха сөп. Салгыы саастаах көлүөнэҕэ бу туһалаах сайыҥҥы сынньалаҥ  көрүҥүн сайыннарыахпыт, улуустар баһылыктарын кытта бииргэ үлэлэһиэхпит. Эһиэхэ бу нэдиэлэ устатыгар көхтөөх сынньалаҥы баҕарабын! — диэн миниистир Елена Волкова эҕэрдэ тылыгар бэлиэтээтэ.

Оттон Нам улууһун баһылыга Юрий Слепцов социальнай хайысхаҕа тустаах болҕомто уурулларын эттэ:

——  Ресурснай киин салалтата биһиэхэ кулун тутарга сонун бырайыагы олоххо киллэрэн эрэрин туһунан этиилээх тахсыбыта. Ол кэмтэн ыла бу тэрилтэни кытта баһылыгы социальнай боппуруостарга солбуйааччы Мария Игнатьева бииргэ үлэлэһэн, бу сайыҥҥы лааҕыры астыбыт.   Бу маннык хайысхалаах бырайыагы биһиги улууспутугар олоххо эмиэ киллэрбиппит. Икки нэһилиэк — Ленскэй уонна Хатыҥ Арыы баһылыктара  бэйэлэрин бэтэрээннэрин оптуобуһунан  илдьэн, «Кэнкэмэ» туристическай баазаҕа сынньатан кэлбиттэрэ. Биһиги бу бырайыакпытын салгыыр былаанаахпыт. «Үрүҥ көмүс сынньалаҥ» бырайыак Нам улууһуттан саҕаламмытыттан үөрэбит. Икки сыл сыстыганнаах дьаҥ кэмигэр дьиэҕэ хаайтаран олорон баран, бииргэ алтыһартан күндү суох.  Өрөспүүбүлүкэбит араас муннуктарыттан мустан,  биир хоско олорон, биир остуолга аһаан, элбэҕи билэн-көрөн бараргырытыгар баҕарабын!

Лааҕыр аһыллыытыгар алгысчыт кэлэн уоту аһатан, алгыстаан, арчылаан барда. Онтон бэтэрээннэр сүүрбэччэлии буолан, 5 этэрээккэ хайдыһан, арааппар биэрдилэр.

Ол кэннэ кинилэргэ тэрийээччилэр Нам улууһунааҕы уус-уран самодеятельность  кыттыылаахтарын бэртээхэй кэнсиэрин бэлэх ууннулар. Хас биирдии ырыаҕа этэрээт «оҕолоро» тахсан, тэҥҥэ ыллаһан уонна үҥкүүлэһэн, бэтэрээннэр сайыҥҥы лааҕырдарын аһыллыыта олус бэһиэлэйдик ааста.

СӨ  үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, норуот үөрэҕириитин туйгуна, социология наукатын кандидата, СӨ бэрэсидьиэнин Ыал уонна оҕо дьыалаларын кэмитиэтин салайааччытынан үлэлээбит уопсастыбаннай диэйэтэл Анастасия Божедонова саастах дьоҥҥо анаан аһыллыбыт бастакы сайыҥҥы лааҕырга сынньана сылдьарын көрсөн кэпсэттим. Анастасия Николаевна санаатын маннык үллэһиннэ:

—  Бу Саха сиригэр  65 сааһыттан үөһээ  саастаах бэтэрээннэргэ тэриллибит лааҕырга сынньана сылдьабын. Доруобуйаны бөҕөргөтөргө, сынньанарга судаарыстыба өттүттэн грант ньыматынан өйөбүл сүрүннээччитинэн СӨ Үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэтэ буолар. «Бэтэрээн» өрөспүүбүлүкэтээҕи ассоциация, Ресурснай киин уонна Нам улууһун дьаһалтата бииргэ үлэлээһиннэрин түмүгэ — бу бастакы лааҕыр. Бэрт толкуй эбит: куораттан чугас, өрүс туорааһына суох, суола-ииһэ үчүгэй. Педагогическай кэллиэс базатыгар  бэйэтэ остолобуойдаах, сынньанар уопсайдаах. Онон  сайыҥҥы лааҕырга хоно сытан, саастаах дьон биир нэдиэлэ устата араас дьарыкка уонна экскурсияҕа сылдьан, көхтөөхтүк сынньаныахпыт.

Бэтэрээннэргэ «Саха сирэ» хаһыат эрэдээктэрэ Чокуур Гаврильев 25 сибиэһэй хаһыат нүөмэрин бэлэх ыыппытын түҥэттим. Ол хаһыаты ылаат, Амматтан төрүттээх Акулина Наумова истиҥ махталын тиэртэ уонна лааҕырга хайдах кэлбитин кэпсээтэ:

— Нам педагогическай кэллиэһигэр саастаах дьоҥҥо лааҕыр аһылларын туһунан сарсыарда сэрээккэҕэ сылдьан истибитим. Бэйэм Амматтан сылдьабын. Билигин куоракка олоробун. 15 сыл устата атыыһыттаабытым. Биэнсийэҕэ Мэҥэ Хаҥалас народнай суутугар сэкирэтээрдии сылдьан тахсыбытым. Манна кэлээри кэпсэппиппэр «миэстэ суох» диэбиттэрэ эрээри, «эрэсиэрбэҕэ» туруорбуттара. Онон миэстэ тахсан хаалбытыгар бу тиийэн кэллим. Наһаа үөрэн, астынан сылдьабын. Былаан үгүс, күн солото суох сылдьыахпыт.

Күнүскү аһылыктарын аһаан баран, бэтэрээннэр балаҕаҥҥа ыллыы киирдилэр. Мин онно киирсэн, ырыа куруһуогун салайааччыта Раиса Винокурова ыытар дьарыгын көрдүм.

Эһиги, күндү ааҕааччыларым, ону устубуппун көрдөххүтүнэ, хайаан да «хаарыаны итиннэ баар буолан хаалбыт киһи…» дии саныаххыт. Биллэн турар, маннык дьарыкка нэдиэлэни быһа сырыттахха, төһөлөөх элбэххэ үөрэниэххиний!

… Ити курдук, Нам улууһугар саастаах дьон бастакы лааҕырдара кэмиэрчэскэйэ суох тэрилтэ, Ресурснай киин уонна Нам улууһун дьаһалтатын кытта аҥардас социальнай грант бырайыагынан олус улахан суолталаах үлэни саҕалаатылар. Бу Саха сиригэр эрэ буолбакка, дойду да үрдүнэн  холобурга сылдьар бастакы саҕалааһын буолара саарбаҕа суох. Тустаах миниистир Елена Волкова улуустар баһылыктарын кытта бииргэ үлэлэһэн, улуус аайы маннык саастаах дьон сайыҥҥы лааҕырдарын үлэлэтэр былаанаах эбит. Дьиҥэр, табыллыан сөп эбит ээ. Бары кэриэтэ улуустарга бэйэлэрэ остолобуойдаах, уопсайдаах үөрэх кыһалара бааллар. Онон ол тэрилтэлэр баазаларыгар улуустар баһылыктара маннык уонча хонуктаах лааҕырдары  тэрийиэхтэрин сөп эбит. Билигин саастаах  дьон дьиэлэриттэн ыраатан, ханна эрэ ыраах сынньана бараллара уустугурбут кэмигэр бу олус наадалаах социальнай үлэ көрүҥэ.

Миниистир бэлиэтээбитин курдук, маннык сайыҥҥы лааҕыр тас дойдуттан киириини солбуйуу (импортозамещение) быһыытынан да сыаналаныан сөп.

Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат.

Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ уонна видеоҕа устуута.