Муус, хаар оҥоһук кыайыылаахтара 2,5 тыһыынча дуолларынан наҕараадаланнылар

“Саха сирин бриллиана” муус, хаар оҥоһуктар күрэхтэрэ Саха сиригэр ыытыллар буолбута быданнаата. Быйыл күрэх норуоттар икки ардыларынааҕы таһымҥа таҕыста. Ол курдук Монголия уонна Кытай бэрэстэбиитэллэрэ Саха сирин мууһун кыстылар. Маны сэргэ Москва, Пермь, Хабаровскай, Магадан, Дьокуускай, Мэҥэ Хаҥалас, Нам хамаандалара кытыннылар.

Муус оҥоһугар 23, оттон хаар оҥоһугар 15 хамаанда күрэхтэстэ. Ирдэбил быһыытынан биир хамаандаҕа иккилии киһи кыттар. Урутаан эттэххэ, урукку сылларга түмүк муус, хаар оҥоһуктарга холбоон тахсар эбит буоллаҕына, быйылгыттан ыла балаһыанньата уларыйан, тус-туспа түмүгү таһаардылар. Кыайыылаахтарга 2.5 тыһ. дуоллар суумалаах сэртипикээт бэриллэр диэн эрдэттэн биллибит буолан, кыттааччылар турунуулара хаһааҥҥытааҕар да күүстээх. Муус, хаар оҥоһугар аан дойдуга инники күөҥҥэ сылдьар баттанар монголлар, кытайдар кэлэн кыттан, тэрээһин таһымын лаппа үрдэттилэр.

Үс иһигэр киирбэтэх кыттааччыларга барыларыгар араас суумалаах сэртипикээттэри туттардылар. Ол курдук, Хабаровскайтан кытта кэлбит ийэлээх уол, Наталья уонна Александр Гончаровтар 20 тыһ. солк. сэртипикээти ыллылар. Эмиэ итиччэ суумалаах сэртипикээти СӨ үтүөлээх үлэһитэ, өрөспүүбүлүкэ гербэтин ааптара, Дьокуускайга муус оҥоһук күрэхтэһиитин аан бастакынан тэрийбит В.Н.Игнатьев аатынан бирииһи огдообото Капиталина Игнатьева, кыргыттара Намтан сылдьар Анатолий, Василий Аргуновтарга туттардылар. Кэрэхсэбиллээҕэ баар – Дьокуускайдааҕы оҕо ускуустубатын оскуолатын икки уонна 2 №-дээх национальнай политехническэй оскуола үөрэнээччилэрэ биир хамаанданан кытыннылар.

Муус оҥоһуктарга кыайыылаах үрдүк аатын Намтан Роман Петров уонна Иван Румянцев ыллылар итиэннэ 2,5 тыһ. дуоллар суумалаах сэртипикээтинэн наҕараадаланнылар. Иккис миэстэҕэ Егор, Сарыал Саввиннар (Дьокуускай) таҕыстылар. Саввинарга 1,5 тыһ дуоллар суумалаах сэртипикээти туттардылар. Үһүс миэстэҕэ Дьокуускай куораттан Егор Степанов, Алексей Андреев тигистилэр. Кинилэргэ 1 тыһ дуоллар суумалаах сэртипикээти анаатылар.
Хаар оҥоһуктарга тас дойдуттан кэлбит ыалдьыттарбыт күннээтилэр. Ол курдук, 1 миэстэҕэ тиксибит Бехжаргал Дьамиян Шарав уонна Ганхулаг Дашцерен (Монголия) 1 тыһ. дуоллардаах сэртипикээти туттулар. Иккис миэстэлээх Им Лэй уонна Ян Хунбо 800 дуоллардаах (Кытай), үһүс миэстэлээх Егор Мохначевскай, Аркадий Сивцев (Мэҥэ Хаҥалас) 500 дуоллардаах сэртипикээтинэн наҕараадаланнылар.

Дьокуускай куорат мэрэ Айсен Николаев: «Бары кыттааччыларга махталбын биллэрэбин. Баҕар, атын куораттарга биһигиттэн элбэх, кыраһыабай скульптуралары айаллара буолуо. Ол эрээри, ханна даҕаны Дьокуускай экстремальнай усулуобуйатын курдук усулуобуйаҕа оҥорботтор», — диэн бэлиэтээтэ.
Ити курдук “Хотугу дьүкээбил” муус паарка аһыллыбытынан ааҕылынна. Маны туоһулаан, куорат мэрэ үөрүүлээх быһыыга-майгыга муус лиэнтэни быста.
Манна даҕатан эттэххэ, муус оҥоһугунан дьарыктанар дьон биир сомоҕо буолан, ассоциация тэриннилэр. Ону бигэргэтэн, «Хотугу дьүкээбил» муус оҥоһугун маастардарын ассоциациятын коммерческайа суох тэрилтэтэ диэн сибэдиэтилистибэни туттулар.

Туох да диэбит иһин, бэйэбит дьоммут үлэлэрэ быдан ордук дуу дии санаатым. Хас даҕаны скульптура сип-синньигэс, уран муус утахтартан турара маны кэрэһилиир. Маныаха биллэн турар, олохтоох дьон муус тутулун, халлаан туругун эндэппэккэ билэллэрэ таайдаҕа. Ол эрээри, сиэрдээх сыанабылы мантан саас оҕо аймах биэриэ турдаҕа!

Салгыы мууһу хайдах кыспыттарын туһунан репортаһы ааҕыҥ: «Монголлар муус кыһа кэллилэр»

Людмила ПОПОВА.