Туймаада ыһыаҕар, Манчаары оонньууларыгар, Саха сирин норуоттарын спартакиадатыгар, стадионнарга, түһүлгэҕэ уонунан тыһыынча киһи мустан, сибээс хаачыстыбата лаппа мөлтөөччү. Онон биһиги, суруналыыстар, куруук сибээс баар дуу, суох дуу диэн бастакы уочарат тэрийээччилэртэн токкоолоһобут. Быйылгы Туймаада ыһыаҕар хаһааҥҥытааҕар да сибээс лаппа тупсубутун бэлиэтии көрдүм.
Үс Хатыҥҥа тохсус сылларын үлэлииллэр
Урукку өттүгэр куорат ыһыаҕар икки күн устата сүүһүнэн тыһыынча киһи тоҕуоруһан, суотабай сибээс, интэриниэт ноҕуруускаланан, төлөпүөнүнэн кэпсэтии күчүмэҕэйдэрдээх буолааччы. Быйыл оннооҕор инстаграмынан блогердар быһа сибээскэ тахсан эфир ыыттылар. Интэриниэт, батсаап холкутук үлэлээтэ. Ол курдук, аҕыйах сылтан бэттэх, “МегаФон” хампаанньа Саха сиринээҕи салаата Үс Хатыҥҥа көһөрүллэ сылдьар тирэх ыстаансыйаны илдьэн туруорар буолан, туһааннаах оператор абоненнара төлөпүөнүнэн кэпсэтиигэ улахан харгыстары көрсүбэт буоллулар.
“МегаФон” Саха сиринээҕи салаатын тиэхиньиичэскэй салайааччыта Сергей Ким: “Биһиги номнуо тохсус сылбытын Туймаада ыһыаҕар кыттан, абоненнарбытын суотабай сибээһинэн хааччыйабыт. Дьон тоҕуоруһар сиригэр сибээс хаачыстыбата мөлтүүр түгэннэрэ баар суол. Көһө сылдьар тирэх ыстаансыйаны туруоран, Үс Хатыҥҥа сибээһи күүһүрдэн, дьон төһө баҕарар, туох да харгыһа суох төлөпүөнүнэн кэпсэтэр буоллулар. Интэриниэт эмиэ этэҥҥэ үлэлээтэ”, – диэн иһитиннэрдэ.
Мобильнай ыстаансыйа туһата
Көһө сылдьар мобильнай ыстаансыйаны ханна баҕарар туһаныахха сөп. Холобур, “Анаабыр алмаастара” хампаанньа ыраах сытар учаастактарыгар үлэһиттэригэр анаан туруоран, суотабай сибээһинэн, интэриниэтинэн туһаналлар. Биитэр халаан кэмигэр ыксаллаах быһыы-майгы үөскүүр түгэнигэр, нэһилиэнньэни сибээһинэн хааччыйыыга. 2017 сыллаахха кулун тутарга Марха бөһүөлэгэр сибээс саппаас эбийиэгин быһыытынан туһанылла сылдьыбыта. Маны таһынан, Бүлүүгэ, Аммаҕа, Намҥа, Дьокуускайга өрөспүүбүлүкэтээҕи таһымнаах тэрээһиннэргэ туттуллубута. Онтон 2017 сыллаахха алтынньыга Дьокуускайдааҕы ГРЭС-кэ улахан саахал тахсан, өрөспүүбүлүкэ киин куората уонна киин, илин эҥээр улуустар уота суох хааланнар, көһө сылдьар ыстаансыйаны суһаллык аҕалан туруорбуттара. Ыстаансыйа 2G, 3G, 4G сибээһинэн 25 килэмиэтиргэ диэри 6 тыһыынча киһини хааччыйар.
LTE – төрдүс көлүөнэ сибээс
Өрөспүүбүлүкэҕэ оптика утаҕын тардыы күүскэ ыытыллыаҕыттан, кэлиҥҥи кэмҥэ сибээс, интэриниэт хаачыстыбата тупсубутун үгүс киһи бэлиэтии көрбүт буолуохтаах. Өрөспүүбүлүкэ киин, илин эҥээр, Бүлүү умнаһын улуустарыгар оптика утаҕа тардыллан, мобильнай сибээс оператордара онон туһанан, туһанааччылар хаачыстыбалаах интэриниэтинэн хааччылыннылар.
Туһааннаах хампаанньа сибээс ханаалларын оптикаҕа көһөрөн, интэриниэт быдан түргэтээтэ. LTE ситими олоххо киллэриигэ 2014 сылтан үлэлээн, “бастакы хараҥаччы” быһыытынан Дьокуускай, Жатай, Покровскай, Мохсоҕоллоох олохтоохторо саҥа көлүөнэ сибээһинэн туһанар кыахтаммыттара. 2015-2018 сылларга Алдаҥҥа, Намҥа, Хаҥаласка, Мииринэйгэ, Ленскэйгэ, Өлүөхүмэҕэ, Чурапчыга, Мэҥэ Хаҥаласка, Аммаҕа, Горнайга, Уус Алдаҥҥа, Тааттаҕа киирбиттэрэ. Билиҥҥи туругунан, LTE мобильнай интэриниэтинэн өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтин 65% туһанар кыахтанна.
Уһук Илин эрэгийиэнигэр Саха Өрөспүүбүлүкэтэ интэриниэттэн хаартыскалары, киинэлэри, муусуканы уо.д.а. саамай элбэҕи хачайдыыр эрэгийиэнинэн буолар.
Сибээһи сайыннарыы өссө биир төһүү күүһүнэн судаарыстыба уонна чааһынайдар бииргэ үлэлээһиннэрэ буолар. Бу ордук хоту сытар улуустарга сыһыаннаах. Тоҕо диэтэргит, оператордар спутник ханаалын түүлэһэллэригэр үгүс ороскуокка тэбиллэллэр. Өскөтүн бу үбү-харчыны бүддьүөттэн боруостаатахха, уһук хоту сытар нэһилиэнньэлээх пууннарга сибээһинэн хааччыллыы түргэтиэ этэ.
Уһук Илин эрэгийиэннэрин социальнай-экэнэмиичэскэй туруга сайдыытыгар саҥа технологиялар, ол иһигэр сибээс биир сүрүн миэстэни ыларынан, биһиги эмиэ – кырыы сиргэ олорооччулар сайдыыттан хаалсыбаппыт ордук. Хас биирдии нэһилиэнньэлээх пууннарга тирэх ыстаансыйалар туруорулланнар, бары мобильнай сибээһинэн, интэриниэтинэн хааччыллыахтаахпыт.
Анивера Акимова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru