Сэрии бэтэрээнэ Михаил Дьячковскай 100 сааһын туолла

Бөлөххө киир:

Биһиги киэн туттар, холобур оҥостор, ытыктыыр эһээбит, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, хорсун-хоодуот саха саллаата Михаил Михайлович Дьячковскай быйыл Улуу Кыайыы 75 сылыгар бүгүн, алтынньы 19 күнүгэр, 100 сааһын томточчу туолла. 

Биһиги эһээбит 1920 сыллаахха билиҥҥитэ Горнай улууһун II Эргис нэһилиэгэр Михаил Матвеевич уонна Мария Яковлевна Дьячковскайдар дьиэ кэргэннэригэр уон биир оҕоттон иккис уол оҕонон кун сирин көрбүтэ. Аҕата Михаил Матвеевич сыттыытынан-хотуутунан, күүһүнэн биллэр киһи эбит. Кинини билэр дьон кэпсээннэриттэн сэрии сут сылларыгар бултаан, элбэх киһини аччыктааһынтан быһаабытын туһунан билэбит.

Биһиги эһээбит Бор оскуолатыгар 4 кылааһы бутэрбитэ. Төрөппүттэригэр көмө буолаары салгыы үөрэммэтэҕэ. 1941 сыллаахха Мэхээлэ бииргэ төрөөбүт убайа Борокуоппай сэриигэ ынырыллар. Ол баран 1943 сыллаахха Ильмень күөлгэ сырдык тыына быстыбыт. Эһээбит убайа суорума суолламмытын истээт, Горнайтан 200-чэ киһи ахсааныгар киирсэн сэрии ыар хонуутугар аттаммыта. Бэбиэскэтин 1943 сыллаахха Бэрдьигэстээххэ сельсоветка улэлии сылдьан тутар. Дьокуускайтан «Ленин» борохуотунан түөрт хонук устата айаннаан Усть-Кутка тиийбиттэр. Салгыы Иркутскайга диэри массыынанан айаннаабыттар. Араартааһыҥҥа Япония кыраныыссатыгар анаммыт. Онно 94-с стрелковай дивизияга автоматчигынан сулууспалаабыта. Ол сулууспалыы сылдьан атын дивизиялары кытта сыал ытыы куоталаһыытыгар иккис миэстэ буолан турардааҕын туһунан үөрэ-махтайа куруук кэпсиир.

1945 сыллаахха атырдьах ыйыгар Японияны утары сэриигэ II Украинскай фронт танковай дивизиятын 94-с стрелковай дивизияны кытта холбууллар. Дьэ, онно сэбиэскэй саллааттар тааҥканан Аргун өрүһү туораан Хайлар куоракка кимэн киирэллэр уонна дьоппуоннары кытта сэриилэһэн саҕалыыллар. Эһээбит чааһыгар соҕотох саха эбит. Нуучча тылын үчүгэйдик билбэтэр да сытыы-хотуу буолан, кэпсэтэн-ипсэтэн элбэх доҕоттордоммут. Атырдьах ыйыгар тааҥканан айаннаан иһэн снарядка дэлби тэптэрэн контузияланан, госпитальга биир ый кэриҥэ эмтэммит. Этэҥҥэ буолаат, Харбин, Чанчуй куораттарга сулууспалаабыт. Кэлин Хотугу Корея Пхеньян куоратыгар бэрээдэги олохтооһуҥҥа кыттыбыт. Ыарыыны этинэн-хаанынан билбит, өлүүнү-сүүтүүнү илэ хараҕынан көрбүт буолан сэрии туһунан кэпсиирэ киниэхэ олус ыараханнык бэриллээччи.

1947 сыллаахха Улуу Кыайыыны илдьэ дойдутугар «Бойобуой үтүөлэрин иһин», «Японияны кыайыы иһин» мэтээллэрдээх төннүбүтэ. Кыайыыны уһансыбыт саллаат буоларын Аҕа дойду сэриитин II-с истиэпэннээх уордьана уонна Улуу Кыайыы үбүлүөйдээх мэтээллэрэ туоһулууллар. Сэрииттэн кэлээт, олоҕун үлэҕэ анаабыта. Үлэҕэ үрдүк ситиһиилэрин араас грамоталар, махтал суруктар көрдөрөллөр. «Коммунистическэй үлэ ударнига», «Социалистическэй куоталаһыы кыайыылааҕа», «Үлэ бэтэрээнэ» диэн наҕараадалардаах. Холкуоска, сопхуоска үлэлээбитин таһынан Солоҕон нэһилиэгэр кулууп, оскуола дьиэлэрэ дьэндэйэригэр сүҥкэн кылааттаах. Биэнсийэҕэ тахсыан иннинэ бэкээринэҕэ биэкэринэн улэлээн, дэриэбинэ дьонун минньигэс килиэбинэн хааччыйбыта.

«Биһиги оскуолаҕа үөрэнэр эрдэхпитинэ аҕабыт ийэбитин кытта иккиэн бэкээринэҕэ улэлииллэрэ. Сарсыарда эрдэ  аҕабыт үлэтиттэн тиэстэ охсон кэлбит буолара. Уруоктар уһун тохтобулларыгар төрөппүттэрбитигэр бэкээринэҕэ тахсан олус минньигэс сып-сылаас килиэп сиэччибит. Санаан ылахха сыта, амтана билиҥҥэ диэри баарга дылы. Хойутуу, биһиги улааппыппыт кэнниттэн ол үлэттэн уурайан, аҕатын батан буолуо, наар бултуур буолбута. Сарсыарда эрдэ туран туһах иитэ барара. Арыт киэһэ хараҥарыар диэри бултуура. Дьиэтигэр тииҥ, куобах, саарба, саһыл аҕалара. Сайын туулаан күөнэх бөҕөтүн тутара. Булдун ыаллыы олорор дьоҥҥо куруук бэрсэрэ. Биһиги аҕабыт сытыары сымнаҕас майгылаах, кыыһырар диэни отой билбэт. Ийэбит этэрин-сэмэлиирин куруук истэрэ, хаhан даҕаны утары саҥарбата. Бу санаатахха, ол иһин да уһун үйэлэммитэ буолуо», — диэн кыыһа Любовь Осипова ахтар.

Олоҕун аргыһын, эбээбитин Мария Иннокентьевна Семенованы 1956 сыллаахха холкуоска үлэлии сылдьан көрсөр. Хараҕынан хайҕаан, сүрэҕинэн сөбүлээн, ол сыл кэргэн ылар. Эбээбит төрөөбүт, улааппыт сиригэр Солоҕон нэһилиэгэр олохсуйаллар, сэттэ оҕону төрөтөн атахтарыгар туруорбуттара.

Эһээбит Солоҕон нэһилиэгин соҕотох сэрии бэтэрээнэ, ытык-мааны кырдьаҕаһа, Горнай улууһун киэн туттуута, 13 сиэн, алта хос сиэн убаастыыр, холобур оҥостор киһитэ.

«Биһиги эһээбит күннээҕи олоххо олус сэмэй. Кини аттыгар улааппыт буоламмын кэпсээннэрин оҕо эрдэхпиттэн билэбин. Эһээбит биһигини үлэни таптыырга, дьоҥҥо үтүөтүк сыһыаннаһарга, түргэнник-тарҕаннык туттарга, чэнчис буоларга, чөл олоҕу тутуһарга үөрэппитэ. Бииргэ алтыспыт дьоно кинини барыны бары тобулар сытыы өйдөөх, илиитигэр талааннаах уус, байанайдаах булчут, улэһит бэрдэ диэн сөҕө-махтайа саныыллар. Мин баар-суох соҕотох эһээбин олус күүскэ таптыыбын, кинини холобур оҥостобун, сыаналыыбын. Өссө да уһун кэмҥэ, элбэх сылларга биһигини көрө-истэ, харайа, наадалааҕы, туһалааҕы сүбэлии-амалыы сылдьыа диэн ис сүрэхпиттэн эрэнэбин уонна ону олус баҕарабын», — диэн сиэнэ Марианна Дьячковская санаатын үллэстэр.

Күндү тапталлаах эһээбитин Михаил Михайлович Дьячковскайы оҕолорун, сиэннэрин, хос сиэннэрин ааттарыттан ис сүрэхпититтэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибит! Бу курдук өссө да элбэх сыллары уҥуордаан, саха омук кэнэҕэски кэскилигэр уһун үйэлээх сэрии бэтэрээнин аатын сүгэн куруук тыыннах холобур буола сылдьарыгар баҕарабыт.

edersaas.ru саайтка анаан

сиэннэрэ Юлия Осипова, Марианна Дьячковская.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0